Đại biểu Trần Hoàng Ngân: Lấy chi phí phá sản doanh nghiệp từ ngân sách là hợp lý

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh) phát biểu tại tổ sáng 23/10 về dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi)

Sáng 23/10, tiếp Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Phá sản (sửa đổi).

Ủng hộ lấy ngân sách tạm ứng chi phí cho phá sản doanh nghiệp

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP HCM) nêu vấn đề, hiện số lượng doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động, rút lui khỏi thị trường ở Việt Nam khá lớn: năm 2024 khoảng 197.900 doanh nghiệp; 9 tháng năm 2025 khoảng 174.900 doanh nghiệp. Tuy vậy, số doanh nghiệp hoàn tất thủ tục phá sản lại rất ít.

Ông Ngân cho rằng, tư duy về phá sản ở Việt Nam còn nặng nề, thủ tục phá sản vướng mắc nhiều khiến doanh nghiệp khi rút khỏi thị trường, phá sản rất khó hoàn tất thủ tục để khởi nghiệp trở lại. Câu chuyện này đã tồn tại 10 năm nay.

"Ở Việt Nam, cứ đến nghe phá sản là nhiều người nghĩ rất xấu, là tiêu cực, nhưng đối với các nước hoặc thông lệ phát triển của doanh nghiệp, việc kinh doanh, thua lỗ, phá sản là chuyện bình thường. Phải xem xét phá sản như một hành vi kinh tế, giống như vòng đời "sinh, lão, bệnh, tử", ông Ngân nói.

Để giải quyết, vị đại biểu cho rằng, nếu cứu được, chúng ta nỗ lực cứu, nếu không cứu được thì tạo điều kiện cho họ được giải quyết phá sản nhanh chóng.

"Không giải quyết được phá sản, từ đó nảy sinh hàng loạt vấn đề là chủ doanh nghiệp vẫn vướng mắc nợ nần, tranh chấp với các đối tác, triệt tiêu ý chí kinh doanh. Chúng ta rất cần cơ chế, pháp lý để giải quyết vấn đề phá sản một cách nhanh gọn", ông Ngân nói.

Đánh giá về dự thảo Luật Phá sản sửa đổi lần này, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho biết, dự thảo luật lần này bổ sung nhiều giải pháp hỗ trợ, cứu doanh nghiệp để họ phục hồi, đây là vấn đề khác với Luật Phá sản 2014.

Về tên gọi, đại biểu đoàn TP.HCM mong muốn cơ quan xây dựng bổ sung tên gọi Luật Phá sản thành Luật Phục hồi và Phá sản hoặc Luật Phá sản và Phục hồi để thể hiện đúng chủ trương hỗ trợ và giải quyết nhanh gọn cho doanh nghiệp.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cũng ủng hộ phương án trong dự thảo Luật là lấy ngân sách Nhà nước tạm ứng chi phí phá sản cho doanh nghiệp thay vì quy định trước đây, doanh nghiệp phải tạm ứng chi phí phá sản.

"Khi họ đã đến bước phá sản rồi, thì sao lại bắt họ tạm ứng để làm thủ tục cho mình nữa. Về nguyên tắc, doanh nghiệp sống, tồn tại và phát triển thì đóng góp lớn cho ngân sách; khi họ phá sản, ngân sách Nhà nước tạm ứng ra để làm thủ tục phá sản cho họ là hợp lý", ông Ngân nói và nhấn mạnh, điều này cũng đẩy nhanh quá trình giải quyết thủ tục hành chính trong phá sản.

Làm rõ nghĩa vụ nộp đơn phá sản tại doanh nghiệp

Phát biểu thảo luận về dự án Luật Phá sản (sửa đổi), đại biểu Phan Đức Hiếu (đoàn Hưng Yên) nhất trí với cơ quan soạn thảo về việc đổi tên Luật thành "Luật Phục hồi và Phá sản".

Theo đại biểu, tên gọi này có ba ý nghĩa: Nhấn mạnh "phục hồi" và "phá sản" là hai quá trình riêng biệt; khẳng định mục tiêu lớn của luật là phục hồi, còn phá sản chỉ là giải pháp cuối cùng; quan trọng nhất, trong bối cảnh Việt Nam, khái niệm "phá sản" thường bị hiểu theo nghĩa xấu" nên việc thêm chữ "phục hồi" sẽ thay đổi được tâm lý, nhận thức của xã hội và chủ nợ về vấn đề này.

Đại biểu Phan Đức Hiếu góp ý vào dự án Luật Phá sản (sửa đổi) sáng 23/10

Về nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu phá sản (Điều 38), đại biểu cho rằng đây là điều khoản vô cùng quan trọng nhưng quy định còn lỏng lẻo, dẫn đến hai rủi ro thực tế: chủ nợ hoặc đối thủ cạnh tranh có thể "lạm dụng" quyền nộp đơn để làm ảnh hưởng hình ảnh doanh nghiệp dù món nợ nhỏ; hoặc doanh nghiệp thực sự phá sản sẽ không tự nộp đơn, cố tình trì hoãn để tẩu tán tài sản khiến chủ nợ thiệt hại.

Từ đó, đại biểu đề nghị phải "ràng buộc nghĩa vụ chặt" với các quy định rõ thời gian, điều kiện phải nộp đơn.

Ngoài ra, ông Hiếu chỉ ra rằng có sự mâu thuẫn giữa Khoản 5 (Điều 38) với Luật Doanh nghiệp. Cụ thể, Dự thảo đang ràng buộc trách nhiệm nộp đơn cho "Chủ tịch Hội đồng quản trị"; trong khi Luật Doanh nghiệp quy định thẩm quyền quyết định phá sản thuộc về tập thể Hội đồng quản trị, Chủ tịch HĐQT chỉ là người ký đơn sau khi có quyết định của HĐQT. Do đó, phải quy định lại trách nhiệm cho đúng chủ thể.

Phòng ngừa rủi ro gian lận, bảo vệ quyền lợi chính đáng cho chủ nợ

Góp ý cho dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi), đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc, xem xét bổ sung vào cuối Điều 2 quy định: “Đối với tổ chức tín dụng, doanh nghiệp bảo hiểm, việc phục hồi, tổ chức lại, giải thể, phá sản được thực hiện theo pháp luật chuyên ngành. Tòa án chỉ thụ lý các vấn đề thuộc thẩm quyền sau khi cơ quan quản lý chuyên ngành xác định kết thúc giai đoạn can thiệp hoặc kiểm soát đặc biệt”.

Giải thích quan điểm, đại biểu cho rằng, tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bảo hiểm là các chủ thể hoạt động trong lĩnh vực có tính hệ thống, liên quan trực tiếp đến an toàn tài chính quốc gia và quyền lợi của số lượng lớn người gửi tiền, người được bảo hiểm.

Các lĩnh vực này đã có cơ chế pháp lý riêng về quản lý, kiểm soát, phục hồi, giải thể và phá sản theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 và Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022, trong đó quy định rõ thẩm quyền, trình tự và biện pháp can thiệp của cơ quan quản lý nhà nước.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng góp ý vào dự án Luật Phá sản sửa đổi sáng ngày 23/10

Theo đại biểu, việc để Tòa án thụ lý khi chưa hoàn tất giai đoạn can thiệp hoặc kiểm soát đặc biệt có thể gây xung đột pháp lý, ảnh hưởng đến quá trình ổn định thị trường tài chính và bảo đảm an sinh xã hội.

Do vậy, quy định bổ sung trên là cần thiết để xác lập ranh giới thẩm quyền rõ ràng giữa Tòa án và cơ quan quản lý chuyên ngành, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong xử lý phá sản các chủ thể đặc thù.

Về thứ tự phân chia tài sản (Điều 45), đại biểu Hà Sỹ Đồng đề xuất bổ sung cụm từ “nếu nằm trong phương án phục hồi được phê duyệt; có lãi suất hoặc tài sản bảo đảm theo thị trường và công khai với chủ nợ” vào cuối điểm đ khoản 1 điều này.

Bởi quy định hiện hành chưa xác định rõ phạm vi và điều kiện của các khoản nợ phát sinh trong quá trình phục hồi hoạt động kinh doanh, dẫn đến nguy cơ phát sinh nợ giả tạo hoặc lợi dụng thứ tự ưu tiên để trục lợi khi phân chia tài sản.

Việc bổ sung nội dung nêu trên giúp bảo đảm tính minh bạch, công khai và kiểm soát hợp pháp đối với các khoản nợ này, chỉ công nhận khi có cơ sở pháp lý rõ ràng trong phương án phục hồi đã được phê duyệt và được thực hiện theo cơ chế thị trường.

“Quy định như vậy vừa phòng ngừa rủi ro gian lận, vừa bảo vệ quyền lợi chính đáng của các chủ nợ, đồng thời bảo đảm sự công bằng, khách quan trong quá trình thanh toán và phân chia tài sản phá sản, phù hợp với nguyên tắc công khai, minh bạch của pháp luật về phá sản và tài chính hiện hành”, ông Đồng .

Doanh nghiệp phá sản rất khó để lợi dụng chính sách hỗ trợ của Nhà nước

Thảo luận tại tổ, Chánh án Tòa án nhân dân tối Lê Minh Trí nhấn mạnh, hiện nay nhu cầu phục hồi, thậm chí phá sản là rất lớn nhưng tỉ lệ giải quyết còn chậm, gây ảnh hưởng không chỉ cho doanh nghiệp mà cả nền kinh tế, do nguồn lực chưa được khơi thông.

Chính vì vậy, yêu cầu mở rộng phạm vi và đẩy nhanh tiến độ xử lý là 2 nội dung trọng tâm của đợt sửa đổi Luật Phá sản lần này.

Minh Minh