Đại học 4.000 hay 40.000 sinh viên đều chỉ tối đa 3 phó hiệu trưởng, có bất cập?

Cách đây chưa lâu, tại hội thảo hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học, PGS.TS Đỗ Phú Trần Tình, Viện trưởng Viện Phát triển Chính sách - Đại học Quốc gia TPHCM, cho rằng việc một trường đại học 40.000 hay 4.000 sinh viên chỉ có tối đa 3 phó hiệu trưởng là một bất cập trong quản trị.

Theo ông Tình, mặc dù các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật đều khẳng định quyền tự chủ đại học là quyền pháp định, đi đôi với trách nhiệm giải trình, nhưng trên thực tế, các đơn vị vẫn bị ràng buộc bởi nhiều quy định chung, gây khó khăn trong tổ chức và thực hiện nhiệm vụ.

Chẳng hạn, theo quy định, ngoài việc chỉ có tối đa 3 phó hiệu trưởng, một trường đại học chỉ được thành lập phòng, ban khi có ít nhất 2 mảng công tác và tối thiểu 7 nhân sự. Các trường đại học thành viên của Đại học Quốc gia TPHCM có quy mô đào tạo lớn, cần nhiều phó hiệu trưởng hơn để đảm nhận và chia sẻ khối lượng công việc, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị và hoạt động nhưng lại bị giới hạn bởi quy định này.

Nhiều trường đại học công lập khác cũng có quy mô đào tạo rất lớn, với hàng chục nghìn sinh viên, hàng trăm giảng viên, đơn vị trực thuộc và chương trình đào tạo. Có thể kể đến như Trường Đại học Công Thương TPHCM, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, Trường Đại học Công nghiệp TPHCM, Trường Đại học Bách khoa TPHCM, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM, Trường Đại học Y dược TPHCM, Trường Đại học Tài chính - Marketing… Việc giới hạn số lượng phó hiệu trưởng khiến bộ máy quản trị ở nhiều trường chịu áp lực lớn trong phân công, điều hành và giám sát. Một số trường đến nay vẫn chưa bổ nhiệm đủ 3 phó hiệu trưởng do vướng mắc về nhân sự.

Trường Đại học Công nghiệp TPHCM vừa bổ nhiệm lại 2 phó hiệu trưởng. Ảnh: IUH

Nên để các trường tự chủ bổ nhiệm nhân sự phó hiệu trưởng

Tại Trường Đại học Công Thương TPHCM, PGS.TS Nguyễn Xuân Hoàn, Hiệu trưởng nhà trường, cho biết hiện trường mới bổ nhiệm được hai phó hiệu trưởng, còn thiếu một vị trí và dự kiến sẽ hoàn thiện trong thời gian tới.

Ông Hoàn phân tích, với quy mô sinh viên lớn, hệ thống chương trình đào tạo mở rộng và yêu cầu quản trị ngày càng phức tạp, nhà trường cần tới bốn phó hiệu trưởng để đảm nhiệm khối lượng công việc, bảo đảm chất lượng điều hành và đáp ứng yêu cầu phát triển. Nhà trường đã kiến nghị được bổ sung thêm một phó hiệu trưởng.

Theo ông Hoàn, khi các trường đại học đã bước vào giai đoạn tự chủ toàn diện, đặc biệt trong công tác tổ chức bộ máy và nhân sự, thì việc cho phép các trường tự quyết định số lượng phó hiệu trưởng là cần thiết. “Các trường khác nhau về quy mô, lĩnh vực đào tạo và mô hình hoạt động. Vì vậy, việc ấn định số lượng phó hiệu trưởng cứng theo quy định chung sẽ khó phù hợp. Cần để các trường tự xác định nhân sự dựa trên yêu cầu vận hành thực tế”, ông Hoàn nêu quan điểm.

Lãnh đạo một trường đại học cho rằng việc giao quyền tự chủ nhân sự nên được tiếp cận theo hướng phân loại, dựa trên mức độ tự chủ tài chính của từng cơ sở giáo dục đại học. Đối với các trường tự chủ tài chính nhóm 2 trở lên, những đơn vị đã có khả năng tự đảm bảo chi thường xuyên - việc để nhà trường chủ động quyết định số lượng phó hiệu trưởng và nhân sự lãnh đạo là cần thiết.

Theo ông, chỉ khi bộ máy được thiết kế phù hợp với quy mô sinh viên, số ngành đào tạo, liên kết và khối lượng công việc thực tiễn, thì nhà trường mới có thể vận hành hiệu quả, linh hoạt và chịu trách nhiệm trực tiếp đối với kết quả hoạt động. Ngược lại, với những trường tự chủ tài chính nhóm 3 và 4 - vẫn phụ thuộc ngân sách nhà nước cho chi trả lương, phụ cấp và một số chế độ Nhà nước cần tiếp tục kiểm soát và giám sát chặt chẽ số lượng nhân sự quản lý. Điều này nhằm bảo đảm sử dụng hiệu quả ngân sách công, tránh bộ máy cồng kềnh hoặc phát sinh chi phí không cần thiết trong khi phần chi trả vẫn do ngân sách bao cấp.

"Tự chủ không chỉ là quyền, mà còn là trách nhiệm. Ở những cơ sở đã đủ năng lực tài chính, việc trao quyền quyết định số lượng phó hiệu trưởng là hợp lý, phản ánh đúng tinh thần tự chủ và tự chịu trách nhiệm. Nhưng ở các đơn vị chưa tự chủ, việc kiểm soát nhân sự không chỉ là câu chuyện tổ chức bộ máy, mà còn là yêu cầu về kỷ luật ngân sách và trách nhiệm tài chính", ông nói.

Lê Huyền