Đại học vùng đến lúc hết vai trò?

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam nêu ý kiến tại phiên thảo luận. Ảnh: Quốc hội.

Ngày 20/11, Quốc hội dành trọn ngày thảo luận việc sửa ba luật và một nghị quyết liên quan đến giáo dục, gồm Luật Giáo dục, Giáo dục đại học, Giáo dục nghề nghiệp và nghị quyết triển khai Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục.

Thảo luận về Luật Giáo dục đại học sửa đổi, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (đoàn Cần Thơ) thống nhất với nhiều nội dung điều chỉnh trong dự thảo. Tuy nhiên, để luật phù hợp với xu hướng, bà Lam đề nghị tiếp tục nghiên cứu và quy định thêm về mô hình đại học vùng.

Cụ thể, hiện tại, Việt Nam có ba mô hình đại học. Tuy nhiên, trong dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi, mô hình đại học vùng được mô tả khá chung chung; được bổ sung nội dung "có sứ mạng thực hiện nhiệm vụ phát triển vùng và góp phần thực hiện chiến lược phát triển quốc gia".

Bà Lam cho rằng đại học nào cũng phải thực hiện nhiệm vụ này. Hay nói cách khác, vai trò của đại học vùng không khác biệt so với các cơ sở giáo dục đại học khác.

Thứ hai, bộ máy của mô hình này quá cồng kềnh. Hiện tại, đại học vùng vừa thực hiện chức năng quản lý nhà nước được bộ phân cấp, vừa trực tiếp tổ chức đào tạo nghiên cứu như sơ sở giáo dục đại học.

"Mô hình này trở thành cấp trung gian giữa Bộ GD&ĐT và các trường thành viên, vừa làm chủ quản, vừa làm đơn vị sự nghiệp khiến cơ chế trách nhiệm bị phân tán, quyền tự chủ của trường của thành viên cũng bị hạn chế theo", bà Lam nhận định.

Theo bà, điều này thì không phù hợp với tinh thần Nghị quyết 71, vốn yêu cầu giảm đầu mối, đẩy mạnh phân cấp và xóa bỏ cấp trung gian để bảo đảm quản trị thống nhất, hiệu quả.

Ngoài ra, các trường thành viên của đại học vùng hầu hết mang tính chuyên ngành, đây không phải là xu hướng của các đại học trên thế giới (đa ngành, đa lĩnh vực và liên ngành).

Trước những bất cập trên, bà Lam kiến nghị ban soạn thảo cần nghiên cứu về việc bỏ quy định đại học vùng hoặc tái cấu trúc mô hình đại học vùng trong hệ thống cơ sở giáo dục đại học.

Bà cho rằng xác định nhiệm vụ của đại học vùng là liên kết vùng, phát triển vùng không còn hợp lý. Đó là cơ chế khác trong chiến lược phát triển tổng thể của vùng chứ không phải là đại học vùng.

Với phương án tái cấu trúc, bà Lam kiến nghị nên tái cấu trúc các trường đại học thành viên trong đại học vùng thành các đại học đa ngành, đa lĩnh vực độc lập đủ mạnh. Các trường đại học độc lập này sẽ có đủ khả năng tiếp tục đầu tư, đẩy mạnh và đạt các tiêu chuẩn quốc tế, đóng vai trò tạo nhân lực nghiên cứu...

Theo bối cảnh mới hiện nay, các đại học độc lập này sẽ trực thuộc bộ hoặc địa phương theo phân cấp, đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

"Việc bãi bỏ mô hình này không phải là từ bỏ vai trò quan trọng của các đại học trong phát triển vùng, mà là thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 71", bà Lam nói.

Ngọc Bích