Dân tộc Khơ Mú ở Sơn La

05/11/2024Gốc

Cộng đồng người Khơ Mú ở Sơn La có khoảng 16.500 người, chiếm 1,23% dân số tỉnh Sơn La, cư trú chủ yếu ở các huyện: Yên Châu, Mai Sơn, Thuận Châu, Mường La, Quỳnh Nhai, Sông Mã. Người Khơ Mú có trang phục giống người Thái, chỉ khác cách trang trí những hàng tiền bạc và vỏ ốc ở phía thân áo của phụ nữ.

Đời sống, sản xuất của người Khơ Mú chủ yếu làm nương, với cây trồng chính là lúa, ngô, khoai, sắn; chăn nuôi gia súc, gia cầm. Ngoài ra còn phát triển nghề đan lát; chế tác các loại nhạc cụ: đàn tre, trống, nhị, chiêng, đàn…

Họ có điệu hát Tơm truyền thống với nhiều làn điệu: Tơm đón khách, Tơm giao duyên, Tơm mừng nhà mới, Tơm trong đám cưới… Ngoài ra, có nhiều điệu múa truyền thống, trong đó phải kể đến điệu Vêlr guông (lắc hông) với những động tác mềm dẻo nhưng dứt khoát, khỏe khoắn.

Văn hóa tín ngưỡng của người Khơ Mú: Thờ cúng tổ tiên hai đời, bố mẹ và ông bà. Biểu trưng cho nơi thờ tổ tiên là một chiếc xương hàm lợn, ít trầu đựng trên nắp giỏ cơm, ống tre đựng nước. Cúng vào các dịp cơm mới, đám cưới, nhà mới. Việc thờ cúng tổ tiên, tùy nơi, có thể chỉ do anh cả, cũng có thể do các anh em trai cùng đảm nhiệm. Bố mẹ vợ được thờ riêng ở một chiếc lán nhỏ, bên cạnh nhà, cơm nước cúng được nấu ở ngoài nhà. Lễ cúng bản hàng năm rất được coi trọng.

Người Khơ Mú vẫn gìn giữ các nghi lễ vòng đời: Sinh ra, đặt tên; cưới xin, tang ma, có nhiều nghi lễ quanh năm: Đầu năm có lễ cúng bản; sau Lễ cúng bản, các gia đình về làm Lễ cúng tổ tiên xin gieo hạt; sau khi cúng xin tổ tiên, mỗi gia đình lên nương cúng hồn mẹ lúa, cầu mong được mùa; cúng cầu mưa. Đến tháng 8-9, các gia đình lại tổ chức nghi lễ mừng cơm mới, cám ơn ông bà ban cho mùa màng tươi tốt, con cháu hội tụ. Cuối năm, nhà nhà tổ chức Tết Khơ Mú, tiễn năm cũ, đón năm mới.