'Dân vận khéo' trong xóa nhà tạm, nhà dột nát ở vùng cao

Tại thôn Kin Chu Phìn 1, xã Nậm Pung (huyện Bát Xát), những ngày cuối tháng 3/2025, một số hộ đồng bào Hà Nhì tích cực sửa sang, làm mới nhà ở theo chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát của Chính phủ. Là người thường xuyên có mặt tại thôn, cùng với cán bộ thôn đến thăm và nắm tình hình, động viên, giúp đỡ bà con làm nhà, anh Lý Gì Mờ, Chủ tịch UBND xã Nậm Pung cho biết: Năm 2025, xã Nậm Pung có 17 hộ được hỗ trợ làm mới nhà ở và 57 hộ được hỗ trợ sửa chữa nhà theo chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Đến thời điểm này, tỷ lệ hộ hoàn thành nhà ở đã đạt khoảng 90%. Xã phấn đấu hoàn thành kế hoạch xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 30/4/2025.

Đưa chúng tôi đi thăm nhà mới của gia đình ông Lý Mờ Lù đã được xây dựng khang trang, anh Mờ bảo ngay từ cuối năm 2024, cấp ủy đảng, chính quyền xã đã nắm tình hình, biết thông tin bà Phú Tả Mẩy - mẹ ông Lù bị ốm nặng, có khả năng đầu năm sau không qua khỏi. Trong khi đó, theo tục lệ từ xưa, khi có người qua đời thì năm đó gia đình không được dỡ nhà, làm nhà mới. Vì thế, xã đã thành lập tổ công tác đến gia đình ông Lù tuyên truyền, vận động ông Lù làm lý dỡ một phần nóc nhà ngay từ cuối năm 2024 để đầu năm mới dỡ nhà cũ, xây nhà mới. Được sự giúp đỡ của bà con trong thôn, mùng 4 tết Nguyên đán Ất Tỵ gia đình ông Lù dỡ nhà cũ, xây dựng nhà mới, đến nay đã hoàn thành.

Cũng bằng sự am hiểu phong tục, tập quán của đồng bào và tăng cường giải pháp “dân vận khéo”, cấp ủy đảng, chính quyền xã Nậm Pung đã vận động được các hộ dân người Hà Nhì, người Dao “làm lý” để dỡ nhà cũ mà không vi phạm phong tục, tập quán, phấn khởi đẩy nhanh tiến độ sửa sang, làm mới nhà ở ngay trong tháng Giêng Ất Tỵ như các ông: Lý Xe Lù, Lý Xe Sư, Phà Cà Sú… Đến nay, diện mạo các thôn Kin Chu Phìn 1, Kin Chu Phìn 2, Tà Chải… đã khởi sắc nhờ nhiều ngôi nhà mới được hoàn thành sớm hơn kế hoạch.

Rời xã Nậm Pung, chúng tôi đến Lùng Khấu Nhin - xã vùng cao, đặc biệt khó khăn của huyện Mường Khương. Ngay tại khu trung tâm xã, các dãy nhà gỗ cũ dột nát được thay thế bằng dãy nhà xây cấp 4, nhà xây 2 tầng khang trang. Không chỉ ở khu vực trung tâm xã, ở các thôn xa như: Sín Lùng Chải, Na Vang, Thải Giàng Chải... không khí xóa nhà tạm, nhà dột nát đang diễn ra sôi động như “đại công trường”.

Ông Tráng Văn Trường, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Lùng Khấu Nhin và anh Sin Văn Đức, Trưởng ban Công tác mặt trận thôn Sín Lùng Chải đưa chúng tôi đi thăm một số hộ trong thôn. Vượt qua đường đất trơn trượt bà con rải trấu để chở gạch, chở cát lên làm nhà mới, chúng tôi thấy ngôi nhà của gia đình bà Hoàng Thị Dung, dân tộc Mông đã xây gần hoàn thiện. Bà Dung phấn khởi cho biết: "Theo tập tục, năm nay gia đình tôi không hợp tuổi làm nhà nhưng được cán bộ xã và thôn đến tuyên truyền, vận động, gia đình tôi đã “mượn tuổi” anh em trong họ để làm nhà mới. Tôi cảm ơn Nhà nước đã hỗ trợ tiền để gia đình làm nhà, không lo khi trời mưa bão nữa".

Anh Sin Văn Đức, Trưởng ban Công tác mặt trận thôn Sín Lùng Chải chia sẻ: từ xưa, đồng bào Mông trong thôn đã có tập tục xem tuổi, xem ngày đẹp để khởi công làm nhà mới. Vì thế, chủ hộ nào gặp phải “tuổi hạn, năm xung” thì sẽ không làm nhà vì sợ gặp phải điều không may mắn. Năm 2025, thôn Sín Lùng Chải có 51 hộ được hỗ trợ làm nhà mới theo chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Đến giữa tháng 2/2025 còn 6 hộ chưa khởi công vì gia đình khó khăn, vướng mắc do không được tuổi làm nhà. Tôi cùng bí thư chi bộ, trưởng thôn, các đoàn thể thôn đã đến từng gia đình tuyên truyền, vận động bà con tìm cách tháo gỡ khó khăn. Đến nay, tất cả hộ dân đã gần hoàn thành nhà ở theo kế hoạch.

Để tháo gỡ khó khăn, Ủy ban MTTQ xã đã tích cực tuyên truyền, vận động bà con “hóa giải năm xung, tháng hạn” bằng phương pháp dân gian là “mượn tuổi” của anh em, họ hàng để làm nhà. Cùng với đó, xã tranh thủ tiếng nói của đội ngũ người có uy tín, thầy mo, thầy cúng trong các thôn, bản để tuyên truyền, vận động. Thời gian qua, cả hệ thống chính trị xã cùng vào cuộc, phát huy vai trò của MTTQ và các đoàn thể trong việc kêu gọi bà con đoàn kết, tương thân tương ái, giúp đỡ nhau về vật chất, ngày công lao động, động viên nhau về tinh thần để khắc phục khó khăn trong xóa nhà tạm, nhà dột nát. Tính ra mỗi hộ khó khăn khi làm nhà mới được bà con giúp đỡ ngày công quy ra tiền khoảng 40 triệu đồng. Đến nay, khoảng 80% hộ dân đã hoàn thành sửa nhà, làm nhà mới. Toàn xã còn 30 hộ khó khăn đang tiếp tục khởi công làm nhà mới, cố gắng hoàn thành trước tháng 6/2025.

Tính đến hết tháng 3/2025, các địa phương đã hỗ trợ khởi công xây mới, sửa chữa trên 70% nhà, có trên 55% nhà đã hoàn thành. Câu chuyện về công tác “dân vận khéo” trong xóa nhà tạm, nhà dột nát ở xã Nậm Pung (huyện Bát Xát), xã Lùng Khấu Nhin (huyện Mường Khương) cho thấy công tác “dân vận khéo” là một trong những giải pháp quan trọng, góp phần đẩy nhanh tiến độ xóa nhà tạm, nhà dột nát ở vùng cao Lào Cai để tỉnh hoàn thành mục tiêu vào tháng 5/2025.

Trình bày: Khánh Ly

Tuấn Ngọc