Đánh giá kỹ việc mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên làm việc sáng 24-11 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) của Chính phủ do Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng trình bày cho biết, về giấy phép xây dựng, quản lý trật tự xây dựng, một số ý kiến cho rằng quy định mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư nhưng cần tăng cường trong công tác hậu kiểm, chú ý đến công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm.

Có ý kiến đề xuất, nếu dự án có đầy đủ Quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 thì miễn giấy phép xây dựng; tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng không nên mở rộng miễn giấy phép xây dựng, vì khó khăn trong việc xác định quyền sở hữu tài sản trên đất và lo ngại an toàn không được kiểm soát.

Một số ý kiến đề nghị tăng cường tính minh bạch trong quá trình cấp phép như chuyển đổi quy trình cấp phép xây dựng sang hình thức điện tử, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng tất cả các thủ tục hành chính, thực hiện qua cơ chế một cửa và chuyển đổi quy trình cấp phép xây dựng sang điện tử. Nên giao Chính phủ hướng dẫn theo hướng đơn giản hóa về hồ sơ, trình tự; tích hợp vào cổng dịch vụ công; sử dụng dữ liệu quốc gia; giảm tối thiểu 30% thủ tục hành chính.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp.

Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, Chính phủ nêu rõ nguyên tắc "từ khi chuẩn bị đến khi khởi công xây dựng, mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện 1 thủ tục hành chính", quy định về miễn giấy phép này đã bao gồm cả dự án có quy hoạch chi tiết 1/500 sau khi đã được cơ quan có thẩm quyền kiểm soát các nội dung cơ bản về phù hợp quy hoạch và an toàn; chỉ các công trình quy mô nhỏ (không phải thẩm định) mới phải thực hiện thủ tục cấp giấy phép xây dựng.

Thủ tục cấp giấy phép sẽ được quy định đơn giản hóa tối đa tại Nghị định theo hướng: Thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình; đơn giản hóa về hồ sơ và điều kiện; nâng cao trách nhiệm của tư vấn thiết kế về đảm bảo an toàn công trình; giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7-10 ngày). Các quy định này sẽ giảm tối thiểu 30% thời gian/chi phí theo theo yêu cầu của Chính phủ.

Dự thảo luật cũng bổ sung nội dung quản lý trật tự xây dựng tại điều 47 nhằm bảo đảm yêu cầu quản lý khi chuyển một phần từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Việc quản lý trật tự xây dựng được thực hiện từ khi khởi công đến nghiệm thu, bàn giao, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm.

Qua thảo luận, các ý kiến nhấn mạnh, mặc dù cơ quan chủ trì soạn thảo có nhiều nỗ lực trong việc tiếp thu, chỉnh lý để hoàn thiện dự thảo luật, tuy nhiên, các ý kiến đề nghị cần cân nhắc kỹ lưỡng một số vấn đề để đảm bảo tính khả thi và an toàn, gồm: Rủi ro về chất lượng công trình trong cơ chế “hậu kiểm”; phân cấp, phân quyền cần đi đôi với năng lực; cơ chế xử lý công trình vi phạm; xử lý công trình để đi vào hoạt động khi gặp sự cố; vấn đề miễn giấy phép xây dựng và quyền sở hữu tài sản trên đất theo Luật Đất đai…

Nêu ý kiến thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, cơ quan chủ trì soạn thảo luật, cơ quan thẩm tra cần phối hợp chặt chẽ, hoàn thiện dự thảo luật theo đúng tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật.

Góp ý các vấn đề cụ thể về mở rộng miễn giấy phép xây dựng, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, đây là vấn đề cần tính toán kỹ để bảo đảm tính khả thi, để tránh phát sinh các tranh chấp, khiếu kiện phức tạp nhất là về lún nứt, ảnh hưởng đến các công trình liền kề vốn chiếm tỷ lệ lớn trong các vụ việc dân sự hiện nay. Riêng đối với việc mở rộng miễn giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ nông thôn, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu cần xác định rõ ràng giới hạn về quy mô diện tích; điều kiện vị trí công trình được miễn giấy phép phải không nằm trong hành lang giao thông hoặc khu vực di sản. Việc xác định rõ ràng các giới hạn này nhằm mục đích quản lý tốt hơn và giảm thiểu các vấn đề phát sinh.

Về việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần tăng cường chuyển đổi số, số hóa thông tin và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tăng cường kiểm tra, kiểm soát trong lĩnh vực xây dựng. Nhưng để đạt được mục tiêu này phải đi đôi với sự chuẩn bị nghiêm túc về tài chính, công nghệ, con người và cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành có liên quan trong việc tích hợp và chia sẻ dữ liệu.

VŨ DUNG