Đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP: Thống nhất, hiệu quả

Quyết định 1489/QĐ-TTg ngày 6/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung Quyết định số 148/QĐ-TTg ngày 24/2/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Bộ tiêu chí và quy trình đánh giá, phân hạng sản phẩm Chương trình mỗi xã một sản phẩm quy định công tác đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP được chia thành 2 cấp là cấp tỉnh và cấp trung ương.

Linh hoạt, khách quan

Sau thời gian triển khai, chương trình OCOP đã tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, với 643 sản phẩm, trong đó có 2 sản phẩm 5 sao cấp quốc gia. Các sản phẩm OCOP đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm, từng bước khẳng định vị trí và giá trị thương hiệu “sao OCOP”.

Kết quả này phản ánh hiệu quả của công tác đánh giá, công nhận sản phẩm OCOP qua việc tư vấn, thẩm định và lựa chọn những sản phẩm chất lượng, tiềm năng. Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường A Byot cho biết, hoạt động đánh giá, phân hạng mang tính chuyên môn, ảnh hưởng đến chất lượng, giá trị sản phẩm cũng như uy tín của chủ thể và thương hiệu “sao OCOP”.

Điều này khẳng định sự đầu tư nghiêm túc và bài bản của các chủ thể sản xuất trên địa bàn tỉnh, do đó, quá trình thực hiện cần đảm bảo tính thống nhất, khách quan. Mỗi sản phẩm OCOP nếu được đánh giá, phân hạng theo đúng tiêu chuẩn, đảm bảo chất lượng và đáp ứng các yêu cầu về hàng hóa sẽ không chỉ phục vụ tốt hơn nhu cầu của người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh, mà còn tạo động lực cho các chủ thể tiếp tục phát triển.

Sản phẩm tỏi Lý Sơn của Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Phú Sinh đạt OCOP 5 sao cấp quốc gia.

Thẩm định hồ sơ đánh giá các sản phẩm có tiềm năng đạt OCOP
Trong 2 ngày (8 - 9/12), Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh - Cơ quan Thường trực Tổ tư vấn Hội đồng OCOP tỉnh tổ chức Họp thẩm định hồ sơ đánh giá các sản phẩm có tiềm năng đạt OCOP 3 - 5 sao đợt 2 năm 2025. Trong số 33 sản phẩm thuộc nhóm thực phẩm và đồ uống của 13 chủ thể thuộc 10 xã, phường, đặc khu có 5 sản phẩm thẩm định nâng hạng từ 3 sao lên 4 sao, 1 sản phẩm hết hạn thẩm định đánh giá lại và 27 sản phẩm thẩm định đánh giá lần đầu. Theo đánh giá của tổ tư vấn, các sản phẩm thẩm định đánh giá đợt 2 năm 2025 đa dạng về mẫu mã, chủng loại và đảm bảo chất lượng, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy nhiên vẫn còn một số chủ thể chưa chú trọng đầu tư bao bì, hồ sơ sản phẩm chưa hoàn thiện, chưa khai thác thế mạnh về câu chuyện sản phẩm... Các thành viên của tổ tư vấn nhận xét, góp ý về câu chuyện sản phẩm cũng như quy trình sản xuất, giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, thương hiệu, chất lượng, môi trường... Trên cơ sở ý kiến góp ý, đánh giá của tổ tư vấn, chủ thể hoàn thiện hồ sơ, quy trình sản phẩm đảm bảo đầy đủ, đúng quy định trước khi hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP tỉnh tổ chức đánh giá, phân hạng.

Trong số 643 sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh, nhiều sản phẩm OCOP trở thành quà tặng ngoại giao, giúp chủ thể cũng như địa phương tự hào, như: Tỏi Lý Sơn, mạch nha Quảng Ngãi, đường mantoza hay thổ cẩm Làng Teng, gạo Ấn Trà...

Điều này cho thấy ý nghĩa và vị thế đặc biệt của sản phẩm OCOP, không chỉ về mặt kinh tế mà còn mang giá trị tinh thần, văn hóa địa phương. Vì vậy, việc giao thẩm quyền đánh giá sản phẩm OCOP 3 sao cho cấp tỉnh đảm bảo sự thống nhất trong tổ chức, linh hoạt nhưng không buông lỏng chất lượng. Qua đó góp phần bảo vệ uy tín và giá trị của thương hiệu OCOP - vốn được định vị là thương hiệu quốc gia.

Theo Giám đốc Hợp tác xã Sê San Nguyễn Thành Nhân, ở xã Ia Tơi, quy trình đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP rất chặt chẽ, yêu cầu khắt khe dựa trên các tiêu chí về chất lượng, nguồn gốc, bao bì và khả năng phát triển thị trường.

Do đó, hợp tác xã đã chuẩn bị kỹ hồ sơ dự thi của 2 sản phẩm mới là bánh tráng cá cơm Sê San và cá cơm Sê San chế biến sẵn dạng hộp, để cơ quan chức năng thẩm định, đánh giá tiềm năng, trước khi Hội đồng OCOP tỉnh tổ chức họp đánh giá, phân hạng OCOP.

Chính quyền cơ sở tích cực

Theo Quyết định 1489, dù không thực hiện nhiệm vụ chấm, đánh giá sản phẩm OCOP, song UBND cấp xã chịu trách nhiệm về một số tiêu chí trong bộ tiêu chí chung, như: Nguồn gốc sản phẩm, việc sử dụng lao động địa phương, ý tưởng sản phẩm, bản sắc văn hóa của sản phẩm...

Chủ tịch UBND xã Ba Tơ Đinh Trọng Thành cho rằng, việc phân cấp này nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm và sự chủ động của chính quyền cấp xã trong việc hỗ trợ chủ thể phát triển và tổ chức kiểm tra, giám sát sản phẩm OCOP.

Thực tế sau khi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đội ngũ cán bộ có trình độ và chuyên môn tốt hơn, đây là tiền đề để phát triển sản phẩm OCOP, nhất là những sản phẩm nông sản đặc trưng, đặc hữu của từng địa phương.

Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, cán bộ quản lý, cán bộ phụ trách chương trình OCOP cấp tỉnh, cấp xã có sự thay đổi, dẫn đến sự lúng túng trong quá trình tiếp cận và thực hiện, việc hỗ trợ và hướng dẫn các chủ thể vì thế cũng chậm trễ.

Sản phẩm tỏi Lý Sơn của Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Phú Sinh đạt OCOP 5 sao cấp quốc gia.

Chính quyền các địa phương cho rằng, các sở, ngành chuyên môn cần tăng cường đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực của đội ngũ trực tiếp tham gia thực hiện chương trình OCOP. Qua đó, đảm bảo hiệu quả và chất lượng thực hiện các nhiệm vụ của chương trình OCOP, như: Rà soát và lựa chọn sản phẩm tiềm năng, định hướng chủ thể sản xuất và phát triển; tuyên truyền, hỗ trợ chủ thể thực hiện hồ sơ, thủ tục; ghi chép, theo dõi sản phẩm OCOP tại cơ sở...

Bên cạnh đó, các tiêu chí đánh giá sản phẩm OCOP cần được minh bạch, có căn cứ pháp lý rõ ràng và hướng dẫn đầy đủ nhằm tránh tình trạng thiếu nhất quán hay phải “vừa làm, vừa điều chỉnh”.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường A Byot cho biết, sở chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chuyên môn thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn nhằm trang bị, bổ sung kiến thức, nghiệp vụ chuyên môn cho cán bộ quản lý, phụ trách chương trình cấp tỉnh, cấp xã và những chủ thể OCOP tiêu biểu của tỉnh, nhằm lan tỏa, nâng cao nhận thức của cơ sở về chương trình OCOP.

Đồng thời, xây dựng đội ngũ cán bộ hỗ trợ hướng dẫn cho các chủ thể có sản phẩm tiềm năng phát triển thành sản phẩm OCOP hoàn thiện hồ sơ sản phẩm đăng ký tham gia đánh giá sản phẩm OCOP.

Bài, ảnh: MỸ HOA