Dành quỹ đất xây nhà ở, tạo 'bệ đỡ an sinh' vững chắc cho công nhân

“Bệ đỡ an sinh” cho các gia đình công nhân

Thưa ông, vì sao việc phát triển nhà ở công đoàn cho công nhân lại trở thành một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay?

Với tốc độ đô thị hóa cao và lực lượng lao động tại các khu công nghiệp tăng trưởng mạnh mẽ, việc phát triển nhà ở công đoàn cho công nhân không chỉ là một nhu cầu cấp bách mà còn là yếu tố quyết định sự ổn định và phát triển lâu dài.

Thống kê cho thấy, cả nước có hơn 430 khu công nghiệp với khoảng 4,1 triệu lao động, nhưng 70 - 80% công nhân phải thuê trọ tại khu dân cư tự phát, ảnh hưởng tới năng suất và khả năng thu hút đầu tư tại các khu công nghiệp.

TS. Phạm Trọng Nghĩa - nghiên cứu sinh sau tiến sĩ về quản trị toàn cầu tại Đại học Princeton, Mỹ và tại Đại học Oxford, Vương quốc Anh.

Công nhân, người lao động – những trụ cột của nền kinh tế đang phải đối mặt với những khó khăn lớn về chỗ ở, đặc biệt tại các trung tâm công nghiệp, nơi giá nhà đất leo thang do áp lực lạm phát và đô thị hóa, khiến đa số họ khó tiếp cận nhà ở thương mại.

Đại dịch COVID-19 và các cú sốc kinh tế toàn cầu đã cho thấy những lỗ hổng trong hệ thống an sinh xã hội dẫn đến tình trạng di cư lao động bất ổn, thừa – thiếu lao động cục bộ, năng suất lao động giảm và gia tăng bất bình đẳng xã hội.

Thiếu nhà ở phù hợp không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của công nhân mà còn cản trở sự phát triển toàn diện của thế hệ tương lai, làm suy yếu năng lực cạnh tranh quốc gia.

Chính vì vậy, việc phát triển nhà ở công đoàn cho công nhân trở thành một yêu cầu cấp thiết. Đây không chỉ là giải pháp kinh tế mà còn để thực hiện cam kết đảm bảo sự phát triển, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Thời gian qua, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã triển khai xây dựng nhiều dự án nhà ở xã hội công đoàn, điều này có ý nghĩa thế nào về “bệ đỡ an sinh” cho các gia đình công nhân, cũng như bảo đảm điều kiện sống tốt hơn cho các con em công nhân, thưa ông?

Những nỗ lực của Tổng LĐLĐ Việt Nam trong việc triển khai các dự án nhà ở xã hội công đoàn thời gian qua thể hiện rõ nét sự chăm lo cho công nhân, người lao động góp phần xây dựng một xã hội nhân văn và bền vững.

Các dự án này thường thấp hơn giá thị trường (trung bình từ 30 - 50%), giảm thiểu gánh nặng tài chính cho các gia đình công nhân hiện còn thu nhập thấp. Có thể nói, các dự án đã góp phần hiện thực hóa “Giấc mơ an cư, lạc nghiệp”, giúp công nhân, người lao động có thu nhập thấp có cơ hội tiếp cận và sở hữu hoặc thuê nhà ở với mức giá phù hợp, vượt qua tình trạng ở trọ tạm bợ, chật hẹp.

Việc có chỗ ở ổn định là tiền đề quan trọng để người lao động yên tâm làm việc, gắn bó lâu dài với doanh nghiệp và địa phương, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng cuộc sống.

Có chỗ ở ổn định là tiền đề quan trọng để người lao động yên tâm làm việc (Ảnh minh họa)

Các dự án thường được quy hoạch có kèm theo các công trình phúc lợi như nhà trẻ, mẫu giáo, khu vui chơi cho trẻ em, siêu thị mini, phòng y tế cộng đồng, và các khu sinh hoạt văn hóa, thể thao. Điều này giúp công nhân giảm chi phí gửi con và yên tâm làm việc, đồng thời tạo điều kiện cho con em họ được chăm sóc và giáo dục trong điều kiện tốt hơn.

Bên cạnh đó, việc công đoàn tham gia trực tiếp vào đầu tư, quản lý nhà ở xã hội bằng nguồn tài chính công đoàn (theo Luật Nhà ở 2023) là sự thể hiện rõ ràng và thiết thực nhất chức năng chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động.

Nhà nước cấp quỹ đất và hỗ trợ tài chính

Một trong những vướng mắc lớn hiện nay là quỹ đất dành cho nhà ở công đoàn. Ông đánh giá thế nào về trách nhiệm của địa phương và doanh nghiệp trong việc bố trí, tạo quỹ đất để tổ chức công đoàn phát triển nhà ở xã hội?

Đúng như vậy, vướng mắc về quỹ đất cho nhà ở công đoàn là một thách thức lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và trách nhiệm cao từ các bên liên quan để vượt qua, nhằm thực hiện hiệu quả các mục tiêu quốc gia về nhà ở xã hội.

Do vậy, Nhà nước cần chịu trách nhiệm chính trong việc định hướng, tạo cơ chế, cấp quỹ đất và hỗ trợ tài chính để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, coi đây là một trong những trụ cột của chính sách an sinh xã hội, góp phần ổn định chính trị và phát triển kinh tế bền vững. Đối với địa phương, chính quyền cấp tỉnh chịu trách nhiệm chính trong quy hoạch và phân bổ quỹ đất theo Luật Đất đai, Luật Quy hoạch và Luật Nhà ở.

Về phía doanh nghiệp, đặc biệt các chủ đầu tư khu công nghiệp thực hiện trách nhiệm theo quy định bằng cách dành quỹ đất, đóng góp vào việc xây dựng nhà ở cho công nhân. Trách nhiệm này không chỉ là nghĩa vụ mà còn là cơ hội để doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội, giữ chân người lao động, và đảm bảo ổn định sản xuất thông qua việc tạo ra "bệ đỡ an sinh" vững chắc cho công nhân.

Nghị quyết số 201/2025/QH15 ngày 29/5/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội được đánh giá là một bước đột phá, nhằm tháo gỡ các “điểm nghẽn” về thể chế, thủ tục hành chính để thúc đẩy mạnh mẽ việc xây dựng nhà ở cho người thu nhập thấp, trong đó có công nhân khu công nghiệp. Nghị quyết đã bổ sung các cơ chế đặc thù, như thí điểm Quỹ nhà ở quốc gia và đơn giản hóa thủ tục, để hỗ trợ địa phương vượt qua rào cản này.

Tôi tin tưởng sâu sắc rằng, việc triển khai đồng bộ các quy định của Nghị quyết số 201/2025/QH15 và pháp luật liên quan sẽ tháo gỡ những khó khăn làm hạn chế việc phát triển nhà ở xã hội cho công nhân trong thời gian tới.

Trân trọng cảm ơn ông!

Luân Dũng