Đào tạo nghề là 'đòn bẩy' quan trọng trong công tác giảm nghèo bền vững

Nhằm thực hiện mục tiêu, kế hoạch theo Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, nhiều cơ sở đào tạo ở các địa phương trên cả nước đã luôn tích cực tuyển sinh, phổ biến và đào tạo nghề cho đối tượng là hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn, nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp, tạo sinh kế bền vững, giúp bà con vươn lên thoát nghèo, cải thiện đời sống.

Những năm qua, Ban Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên khu vực I (thành phố Huế) đã luôn chú trọng đến việc triển khai kế hoạch và phân công công tác tuyển sinh đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dưới 3 tháng cho các đối tượng được hỗ trợ theo Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 trên một số phường thuộc địa bàn thành phố Huế.

Đa dạng lớp đào tạo nghề theo nhu cầu thực tế và điều kiện kinh tế - xã hội

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Lê Trần Việt Sơn – Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên khu vực I (thành phố Huế) cho hay, trong 03 năm 2023, 2024, 2025, Trung tâm đã tổ chức được tổng 43 lớp đào tạo nghề cho đối tượng hộ nghèo, cận nghèo và lao động yếu thế.

Cụ thể, năm 2023, Trung tâm đã tổ chức 11 lớp, với 280 học viên, trong đó có 248 học viên tốt nghiệp; năm 2024, tổ chức 20 lớp, với 494 học viên, trong đó đã có 432 học viên tốt nghiệp; năm 2025 tổ chức 12 lớp, với 307 học viên, có 157 học viên đã tốt nghiệp. Ngoài ra, các lớp còn lại Trung tâm vẫn đang tiếp tục triển khai.

Thầy Lê Trần Việt Sơn – Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên khu vực I (thành phố Huế) trong một buổi bế giảng lớp nghề cho đối tượng người học thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

Thầy Sơn cho biết, việc lựa chọn ngành nghề đào tạo của mỗi lớp được Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên khu vực I thực hiện theo hướng không làm đại trà, mà xây dựng phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội và nhu cầu thực tế của từng phường/xã.

Được biết, các nghề đào tạo rất đa dạng, từ những nghề kỹ thuật như Điện dân dụng đến những nghề lĩnh vực nông nghiệp như Kỹ thuật Chăn nuôi và phòng bệnh gà, lợn; Kỹ thuật Trồng, chăm sóc hoa và cây cảnh; hay những nghề mang tính đặc thù của địa bàn như Kỹ thuật Điêu Khắc gỗ; ...

Đặc biệt, Trung tâm cũng phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, khảo sát nhu cầu của người dân, điều kiện sản xuất – dịch vụ tại địa bàn để mở lớp, giáo viên nắm bắt nhu cầu của học viên để liên kết phối hợp tư vấn giới thiệu việc làm; liên hệ với các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ chức và cá nhân có nhu cầu để giới thiệu việc làm cho học viên sau khi hoàn thành khóa học, …

Sự nghiên cứu kỹ lưỡng này nhằm bảo đảm sau khi học xong, các học viên có thể áp dụng được ngay; có cơ hội tìm việc làm phù hợp hoặc tự tạo việc làm.

Theo thầy Sơn, từ thực tiễn triển khai, có thể khẳng định, giáo dục nghề nghiệp đang là “đòn bẩy” quan trọng trong công tác giảm nghèo bền vững.

Cụ thể, thông qua các lớp đào tạo nghề sơ cấp, nghề ngắn hạn, người học có được kỹ năng nghề thực tế, dễ tiếp cận với các cơ hội việc làm hoặc tự tạo sinh kế. Từ đó, góp phần tạo nguồn thu nhập ổn định, hạn chế tình trạng tái nghèo xảy ra.

Không những vậy, các lớp đào tạo nghề này cũng giúp người dân nâng cao được ý thức lao động; có sự tự tin và chủ động hơn trong việc lựa chọn ngành nghề phù hợp với khả năng của bản thân để bước vào thị trường lao động.

Tuy nhiên, khi triển khai các lớp học này, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên khu vực I cũng không tránh khỏi những khó khăn, hạn chế.

Thứ nhất là, các lớp học vẫn chưa phát huy được hết ưu thế của những trang thiết bị máy móc hiện đại, do đào tạo nghề cho người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo chủ yếu được triển khai qua hình thức dạy lưu động tại các địa phương.

Thứ hai là, đối tượng lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo đủ điều kiện học của chương trình hiện nay đang ngày càng bị thu hẹp do nhiều lao động trong độ tuổi gặp vấn đề về sức khỏe không thể tham gia học; một số người khác do lớn tuổi quá quy định cũng không thể tham gia; một số lao động vừa học vừa lo mưu sinh; một số do hoàn cảnh đặc biệt không thể tham gia học.

Trong khi đó, đối tượng người có thu nhập thấp vừa mới có văn bản quy định nên phường/xã chưa thể tiến hành điều tra để xác nhận đối tượng đủ điều kiện tham gia học.

Thứ ba là, trình độ đầu vào của học viên trong cùng một lớp đào tạo nghề là không đồng đều đã dẫn đến không ít khó khăn trong việc truyền đạt nghề của giáo viên.

Thứ tư là, một số ngành nghề bị phụ thuộc thị trường tiêu thụ, đòi hỏi kết nối đầu ra nhiều hơn mới có thể thực sự giúp đỡ cho người dân.

Dù đứng trước nhiều khó khăn và thách thức còn tồn tại như vậy, theo thầy Sơn, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên khu vực I đã luôn chú trọng vào công tác đào tạo như linh hoạt trong các phương pháp giảng dạy, tăng thời lượng đào tạo về những kỹ năng thực hành, “cầm tay chỉ việc” để hỗ trợ người học tối đa nhất có thể.

Hiệu quả sinh kế của người học là thước đo thành công trong công tác đào tạo nghề

Dấu ấn từ những lớp học với các đối tượng người học khá đặc thù, đa dạng độ tuổi nhưng cùng chung hoàn cảnh và khát khao mong muốn được học nghề, được nâng cao thu nhập đã để lại trong lòng thầy Sơn và những giáo viên dạy nghề khác không ít kỷ niệm ấn tượng.

“Tôi vẫn nhớ, đó là trường hợp một học viên nữ cũng khá lớn tuổi (khoảng trong độ tuổi U50) tham gia lớp nghề Kỹ thuật Chế biến món ăn và Vệ sinh an toàn thực phẩm. Ban đầu mới tham gia, chị đã rất rụt rè, lo lắng vì “lâu rồi không đi học”. Nhưng dần dần, qua những kiến thức, kỹ năng được tiếp cận, truyền tải trong mỗi buổi học, chị đã tự tin hơn. Sau khóa học, chị đã mạnh dạn mở quầy bán đồ ăn sáng nhỏ tại địa phương, mặc dù thu nhập chưa phải lớn nhưng ổn định, đủ trang trải sinh hoạt và nuôi con ăn học”, thầy Sơn chia sẻ.

Khi quay lại Trung tâm, học viên này đã chia sẻ: “Nhờ đi học nghề mà tôi tự tin hơn, không còn cảm giác mình là người nghèo chỉ biết chờ hỗ trợ”.

Một buổi khai giảng lớp đào tạo nghề của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên khu vực I (thành phố Huế).

Bên cạnh đó, thầy Sơn cho biết thêm, công tác truyền thông, thông tin cho người lao động thuộc nhóm yếu thế về các tuyển sinh các lớp dạy nghề vẫn đang được nhà trường làm theo cách truyền thống như đến tư vấn trực tiếp cho người dân, … Bởi, công tác truyền thông, phổ biến với đối tượng là người dân thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo cần được triển khai theo hướng dễ tiếp cận thì mới đạt hiệu quả.

Trung tâm cũng giao cấp Trưởng, Phó tổ Giáo dục nghề nghiệp của đơn vị phối hợp với cán bộ lao động việc làm của các phường và Tổ trưởng tổ dân phố trên địa bàn để tiếp xúc, truyền thông, tư vấn tuyển sinh.

Có thể nói rằng, sự thành công của mỗi học viên sau mỗi lớp dạy nghề chính là minh chứng rõ nét nhất cho giá trị nhân văn và hiệu quả thực chất của công tác đào tạo nghề gắn với giảm nghèo.

Trước những kết quả đạt được, Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên khu vực I kỳ vọng, công tác đào tạo nghề có thể mở rộng thêm nhiều đối tượng thuộc chương trình: người đã thoát cận nghèo, người lao động có hoàn cảnh khó khăn,…

Đồng thời, cần tiếp tục mở rộng các lớp nghề sát nhu cầu thị trường và địa phương; Tăng cường liên kết doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh, tổ hợp tác để hỗ trợ đầu ra cho người học.

Đặc biệt, công tác dạy nghề cần chú trọng đến việc giúp người nghèo không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm chủ cuộc sống.

“Trong thời gian tới, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên khu vực I sẽ tiếp tục đồng hành cùng người lao động, đặc biệt là luôn xem hiệu quả sinh kế của người học là thước đo thành công của công tác đào tạo nghề”, thầy Sơn khẳng định.

Tường San