Đào tạo thương mại điện tử trước yêu cầu phát triển xanh và bền vững

Thương mại điện tử mở rộng nhanh, sức hút tiếp tục gia tăng, đặt ra yêu cầu cao hơn cho đào tạo nguồn nhân lực ngành. (Ảnh minh họa: TRUNG HƯNG)

Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) vừa chính thức công bố Báo cáo Đào tạo thương mại điện tử 2025 với chủ đề “Nguồn nhân lực cho thương mại điện tử bền vững”.

Báo cáo được xây dựng trên cơ sở khảo sát gần 250 cơ sở giáo dục đại học trên cả nước với sự tham gia của hàng nghìn sinh viên và giảng viên, dưới sự chỉ đạo và hỗ trợ chuyên môn của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương).

Theo báo cáo, đến năm 2025, cả nước có 47 trường đào tạo ngành thương mại điện tử, 16 trường đào tạo chuyên ngành và 113 trường giảng dạy học phần thương mại điện tử, tăng so với các năm trước.

Số lượng tuyển sinh mới ngành thương mại điện tử tăng mạnh, từ 3.479 sinh viên (năm học 2023-2024) lên 4.987 sinh viên (năm học 2025-2026); 79% cơ sở đào tạo cho biết điểm chuẩn đầu vào có xu hướng tăng.

Điều này phản ánh sức hút ngày càng lớn của ngành thương mại điện tử trong bối cảnh kinh tế số phát triển nhanh, thị trường bán lẻ trực tuyến mở rộng và nhu cầu nhân lực số gia tăng.

Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra những bất cập đáng chú ý. Trong khi 70% chương trình đào tạo đã có học phần về pháp luật thương mại điện tử, thì các nội dung then chốt gắn với định hướng phát triển xanh và hội nhập quốc tế vẫn còn hạn chế.

Cụ thể, chỉ 38% cơ sở đào tạo có học phần về thương mại điện tử xuyên biên giới, và chỉ 26% trường đưa nội dung bảo vệ môi trường trong thương mại điện tử vào chương trình giảng dạy. Phần lớn các học phần này mới dừng ở dạng tự chọn, chưa trở thành cấu phần bắt buộc trong chương trình đào tạo.

Sinh viên tham gia chương trình đào tạo về thương mại điện tử tại Bắc Ninh. (Ảnh: BCT)

Theo VECOM, khoảng trống này trở nên đặc biệt đáng lưu ý khi Luật Thương mại điện tử vừa được Quốc hội thông qua (tháng 12/2025) và Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026-2030 đều nhấn mạnh yêu cầu phát triển thương mại điện tử theo hướng xanh, tuần hoàn, bền vững, giảm rác thải nhựa và thúc đẩy xuất khẩu trực tuyến.

Khảo sát trên hơn 3.000 sinh viên cho thấy 80,5% đánh giá thương mại điện tử là lĩnh vực có nhiều cơ hội việc làm trong 3 năm tới. Tuy nhiên, sinh viên cũng bày tỏ mong muốn chương trình đào tạo cần tăng cường thực hành, cập nhật các xu hướng mới như trí tuệ nhân tạo (AI), vận hành sàn thương mại điện tử, logistics số và thanh toán điện tử.

Ở chiều ngược lại, đội ngũ giảng viên đã có những nỗ lực trong nghiên cứu và đào tạo, song hoạt động công bố quốc tế và tiếp cận thực tiễn doanh nghiệp còn hạn chế, đặt ra yêu cầu bồi dưỡng chuyên môn trong các lĩnh vực mới như thương mại điện tử xuyên biên giới, tài chính số, e-logistics và quản trị bền vững.

Do đó, từ kết quả khảo sát, báo cáo đưa ra nhiều khuyến nghị quan trọng đối với các cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước, trong đó nhấn mạnh việc hoàn thiện chương trình đào tạo theo hướng liên ngành, tăng tỷ trọng thực hành, gắn với nhu cầu thị trường và mục tiêu phát triển thương mại điện tử bền vững.

Đồng thời, tăng cường kết nối giữa nhà trường-doanh nghiệp-hiệp hội, xây dựng hệ sinh thái thực tập, trải nghiệm nghề nghiệp cho sinh viên; phát triển khung năng lực nghề nghiệp thương mại điện tử quốc gia, đẩy mạnh đào tạo lại và nâng cao kỹ năng cho giảng viên; mở rộng đào tạo về thương mại điện tử xuyên biên giới, bảo vệ môi trường, kinh tế tuần hoàn và xuất khẩu trực tuyến.

TRUNG HƯNG