Đặt tên cho xã mới sau sáp nhập

Lãnh đạo xã Thanh Quang (Nam Sách) đôn đốc thợ hoàn thiện cơ sở vật chất cho việc sáp nhập với xã Quốc Tuấn hồi cuối năm 2024 (ảnh tư liệu)

Xem clip

Câu chuyện đặt tên cho xã mới sau sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã không mới và luôn thu hút sự chú ý của dư luận.

Từ năm 2019 đến nay, tỉnh ta đã có 2 đợt thực hiện việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Qua mỗi đợt sắp xếp lại xuất hiện những vấn đề về tên gọi gây tranh cãi. Khi thành lập thị xã Kinh Môn năm 2019, hai xã Quang Trung và Phúc Thành (Kinh Môn) nhập lại thành xã mới Quang Thành. Nghe thì có vẻ mỗi xã đều giữ được một nửa tên cũ của mình nhưng nghĩ lại thì tên mới không giữ được ý nghĩa ban đầu của tên xã Quang Trung vốn được đặt theo tên vị “hoàng đế áo vải” từng đại phá quân Thanh xâm lược.

Mới đây, trong giai đoạn 2023 – 2025, khi sáp nhập 2 xã Kiến Quốc và Hồng Phúc (Ninh Giang), ý tưởng đặt tên xã theo kiểu ghép mỗi nơi một thành tố của tên cũ thành xã Kiến Hồng đã vấp phải phản ứng của dư luận. Cuối cùng xã mới có cái tên hay và ý nghĩa hơn là Kiến Phúc.

Vấn đề đặt tên cho xã mới bây giờ lại hoàn toàn khác. Bởi lần sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã này tiến hành trong bối cảnh cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đang diễn ra mạnh mẽ, mau lẹ. Xã/phường mới được thành lập khi cấp huyện không còn nên sẽ có quy mô lớn hơn so với đơn vị hành chính cũ rất nhiều. Trong đề xuất mới đây nhất, Bộ Nội vụ đưa ra con số xã/phường mới có quy mô bằng 300% so với các tiêu chí cũ theo Nghị quyết 1211 và Nghị quyết 35 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dân số, diện tích. Bộ này cũng chỉ đạo số đơn vị hành chính cấp xã giảm so với hiện nay từ 70 - 75%.

Việc sáp nhập 4, 5 thậm chí 6 đơn vị cấp xã làm 1 thì không thể đặt tên kiểu ghép mỗi nơi một thành phần tên như trước được. Lấy tên 1 xã cũng không ổn vì khó đại diện cho các xã còn lại. Khi xây dựng dự thảo nghị quyết tham mưu cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã tới đây, Bộ Nội vụ khuyến khích các địa phương đặt tên xã theo tên huyện cũ có gắn số thứ tự hoặc đặt theo số thứ tự.

Gợi ý đặt theo tên huyện cũ là ý tưởng có thể được nhiều người đồng tình.

Khi không còn cấp huyện, cái tên huyện cũ gợi nhắc người dân về vùng đất, miền quê đã bao đời gắn bó với họ. Đây cũng là cách bà con đồng hương của huyện ở khắp mọi miền Tổ quốc dễ dàng liên hệ, gắn bó với nhau, cũng tạo thuận lợi cho việc tìm, so sánh địa chỉ, dữ liệu về các địa phương cũ và mới.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng không nên đặt thêm số thứ tự sau tên gọi huyện cũ vì dễ dẫn đến tâm lý phân thứ hạng 1, 2, 3… Thay vào đó có thể đặt theo phương hướng đông, tây, nam, bắc, trung. Tất nhiên việc phân định này cũng chỉ mang tính tương đối.

Thực tế, nhiều huyện trong tỉnh hiện đang được chia theo khu vực như Kim Thành có các xã khu A, B, C; Thanh Hà có khu Hà Bắc, Hà Nam, Hà Đông, Hà Tây; Kinh Môn có khu Nhị Chiểu… Nếu sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã theo các khu này thì có thể đặt tên xã mới theo tên khu. Cũng có thể đặt tên xã/phường theo các tên của cấp huyện cũ từ thời phong kiến đến nay. Ví dụ các tên gọi Thanh Hà, Bình Hà (Thanh Hà); Nam Sách, Thanh Lâm (Nam Sách); Bình Giang, Thượng Hồng (Bình Giang), Hải Dương, Thành Đông (TP Hải Dương)…

Gợi ý đặt tên đơn thuần theo số thứ tự cũng là một cách. Cách này đã được TP Hồ Chí Minh áp dụng với nhiều tên gọi hiện nay như Quận 1, Quận 2…; phường 11, 12… Có thể ban đầu người dân chưa quen, nhưng gọi mãi rồi cũng thành quen.

Đặt tên cho xã mới là việc không đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp. Quan trọng là tên gọi có ý nghĩa, dễ nhớ, thuận tiện cho việc cập nhật dữ liệu, thực hiện thủ tục hành chính và hơn cả là cấp xã mới hình thành hoạt động hiệu quả.

HOÀI ANH