Dấu ấn đặc biệt của kỳ họp lịch sử

Cuộc cách mạng tổ chức

Kỳ họp lần này diễn ra trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; yêu cầu chuyển đổi từ bộ máy quản lý nhiều tầng nấc sang tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả thích ứng với 3 trụ cột “Chính phủ số, doanh nghiệp số và công dân số” đòi hỏi cán bộ, công chức phải nâng cao năng lực quản trị công.

Quang cảnh Bế mạc Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội Khóa XV. Ảnh: Hồ Long

Sau 35 ngày nghị sự, thảo luận, tranh luận sôi nổi và quyết sách, Quốc hội đã chứng minh bản lĩnh của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất: lắng nghe nguyện vọng cử tri, xem xét các báo cáo công tác, giám sát và quyết định những vấn đề hệ trọng của đất nước.

Đặc biệt, Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Nghị quyết là sự kết tinh trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, với hơn 280,2 triệu lượt ý kiến tham gia góp ý; lấy ý kiến Nhân dân về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã thực sự trở thành đợt sinh hoạt chính trị dân chủ và sâu rộng.

Với việc thông qua Nghị quyết này, Quốc hội đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp lần đầu tiên được tổ chức ở Việt Nam, khi quy định: “Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do luật định”. Đây cũng là khởi đầu cho cuộc cải cách sâu sắc về thể chế, thể hiện tư duy đổi mới có tính cách mạng trong tổ chức hệ thống chính trị và quản trị quốc gia, là cơ sở hiến định cho việc thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Qua đó, tạo nền tảng để kiến tạo một nước Việt Nam phát triển thịnh vượng!

Cùng với đó, Quốc hội thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), bảo đảm nguyên tắc phân định thẩm quyền, phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn. Tinh thần “một việc - một đầu mối - một cơ quan chịu trách nhiệm” thấm vào từng điều luật. Luật cũng bổ sung cơ chế theo dõi, đánh giá và giám sát để điều chỉnh kịp thời các nội dung phân quyền, phân cấp; trao quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc cấp mình và của UBND, Chủ tịch UBND cấp xã, không để việc giải quyết công việc, thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả…

Ở giai đoạn đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp khó tránh khỏi vướng mắc, khó khăn. Đó là khoảng trống năng lực khi một bộ phận cán bộ chưa kịp nâng tầm đáp ứng yêu cầu quản lý, đặc biệt là năng lực quản trị dựa trên dữ liệu thời gian thực và ra quyết định theo bằng chứng số; độ trễ công nghệ, chênh lệch hạ tầng số, tính liên thông của dữ liệu có thể ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả của dịch vụ công trực tuyến; những điều này cần được nhận diện và có giải pháp khắc phục để bảo đảm bộ máy vận hành trơn tru theo đúng kế hoạch đề ra.

Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025. Ảnh: Hồ Long

Kiến tạo không gian phát triển mới

Điểm nhấn then chốt mang đậm tính lịch sử là việc Quốc hội thông qua Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh; theo đó số đơn vị hành chính cấp tỉnh của nước ta từ 63 giảm xuống còn 34; đây không chỉ là công tác sắp xếp địa giới, mà là tầm nhìn "kiến tạo không gian phát triển".

Việc tái thiết không gian hành chính được kỳ vọng thu hút và sử dụng hiệu quả các nguồn lực phát triển. Khi quy mô dân số bình quân mỗi tỉnh đạt 3,4 triệu dân, hạ tầng, dịch vụ dàn trải sẽ gom về trung tâm điều phối, giảm phân mảnh, tăng lợi thế quy mô. Vành đai kinh tế Bắc Bộ sẽ xoay quanh thành phố cảng Hải Phòng mới, định hình tuyến hành lang công nghiệp - cảng biển nối Hà Nội với vịnh Bắc Bộ; ở Đông Nam Bộ, “Đại đô thị Nam Sài Gòn” kết nối Cảng Cái Mép - Sân bay Long Thành - Khu công nghệ cao Thủ Đức, tạo động lực mới cho tam giác logistics - công nghiệp - đô thị. Vai trò đặc biệt của siêu đô thị TP. Hồ Chí Minh mới mà nguồn thu tại chỗ của 3 đơn vị hành chính hiện tại là TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đã chiếm khoảng 1/3 ngân sách quốc gia. Tại châu thổ Cửu Long, Cần Thơ - Tây Đô - thành phố ven sông Hậu củng cố vai trò hạt nhân vùng, nâng vị thế của đồng bằng trên chuỗi giá trị nông sản toàn cầu.

Bản đồ hành chính tinh gọn cũng đồng nghĩa cấu trúc quyền lực tinh gọn, với hàng chục nghìn đầu mối quản lý được cắt giảm. Nền tảng số đồng bộ sẽ giúp chính quyền số “chạy mượt” trên xa lộ dữ liệu quốc gia.

Kỳ họp thứ Chín đã chính thức khép lại sau 35 ngày làm việc nghiêm túc, dân chủ, trách nhiệm cao. “Hồi trống lệnh” vang lên ở hội trường Diên Hồng lập tức lay chuyển bộ máy hành chính toàn quốc; các tỉnh, thành phố ráo riết rà soát quy hoạch tích hợp, tái cấu trúc hạ tầng theo địa giới mới; các bộ, ngành khẩn trương hoàn thiện nghị định hướng dẫn, xây dựng kho dữ liệu quốc gia thống nhất; doanh nghiệp và người dân chủ động cập nhật định danh điện tử, chuyển quy trình sản xuất - kinh doanh lên môi trường số.

Bộ máy mới chính thức “ra quân” từ ngày 1/7. Sự khẩn trương này là khởi đầu dài hơi của hành trình kiến tạo quốc gia gọn nhẹ, hiệu lực và thân thiện. Từ vùng cao Tây Bắc đến đồng bằng Nam Bộ, những trung tâm hành chính “một cửa, không chờ” đồng loạt khai trương; hạ tầng số phủ sóng; niềm tin mới lan tỏa khi thủ tục “giấy tờ” co lại, chi phí không chính thức giảm, cửa ngõ phát triển mở rộng.

Kỳ họp khép lại với những quyết sách lịch sử và vô số cơ hội đang nảy mầm; đó là dấu ấn lịch sử mà Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội Khóa XV để lại - biểu tượng của bản lĩnh cải cách, khát vọng phồn vinh và cam kết phục vụ người dân đến tận cùng!

TS. Trần Hữu Hiệp