Dấu ấn nổi bật của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc

Khóa họp 52 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc thông qua sáng kiến do Việt Nam đề xuất và soạn thảo

Đóng góp thực chất, trách nhiệm của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền

Tại Khóa họp 52 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc diễn ra ngày 3-4, tại trụ sở Văn phòng Liên hợp quốc ở Geneva (Thụy Sĩ), Hội đồng Nhân quyền đã đồng thuận thông qua Nghị quyết kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền (UDHR) và 30 năm Tuyên bố và Chương trình hành động Vienna (VDPA). Đây là hai sáng kiến do Việt Nam đề xuất và soạn thảo, với sự tham gia đồng bảo trợ Nghị quyết của 98 nước (tính đến cuối giờ chiều 3-4 giờ Geneva), bao gồm 14 nước nòng cốt (Việt Nam, Áo, Bangladesh, Bỉ, Bolivia, Brazil, Chile, Costa Rica, Fiji, Ấn Độ, Panama, Romania, Nam Phi và Tây Ban Nha), 34 nước thành viên Hội đồng Nhân quyền, các nước phương Tây và nhiều nước đang phát triển từ cả 5 nhóm khu vực, trong đó có hầu hết các nước thành viên ASEAN.

Tuyên ngôn Nhân quyền thế giới (UDHR) được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua vào ngày 10-12-1948 với nội dung khẳng định mọi người sinh ra tự do, bình đẳng, không phân biệt và khẳng định các quyền của con người như quyền sống, quyền được xét xử công bằng, không bị tra tấn, không phải làm nô lệ và các quyền khác trong các lĩnh vực dân sự, chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa. Tuy không phải là văn kiện pháp lý quốc tế song UDHR là nền tảng để xây dựng luật quốc tế về nhân quyền, trong đó có Công ước về các quyền dân sự, chính trị và Công ước về các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa; cũng như được đưa vào các văn kiện về quyền con người của các cơ chế khu vực và vào pháp luật của các quốc gia. Ngày 10-12 hàng năm sau này trở thành Ngày Nhân quyền quốc tế.

Năm 1993, tại Hội nghị quốc tế về nhân quyền được tổ chức tại Vienna (Áo), các nước thành viên Liên hợp quốc đã thông qua Tuyên bố và Chương trình hành động Vienna (VDPA) khẳng định lại các giá trị của UDHR, đồng thời làm rõ việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người phải là ưu tiên cao nhất của mỗi quốc gia và cộng đồng quốc tế, khẳng định trong khi cần tính tới các đặc thù của mỗi quốc gia, xã hội, các quyền con người cần được nhìn nhận là giá trị phổ quát, cần được đánh giá trong mối quan hệ cân bằng, phụ thuộc lẫn nhau. VDPA cũng khẳng định vai trò của Liên hợp quốc trong thúc đẩy quyền con người trên thế giới và khởi động cho việc thành lập Cao ủy Liên hợp quốc về quyền con người.

Nghị quyết kỷ niệm 75 năm UDHR và 30 năm VDPA là sáng kiến của Việt Nam, được Phó Thủ tướng Chính phủ nước ta Trần Lưu Quang đề xuất tại phiên họp cấp cao mở đầu Khóa họp 52 của Hội đồng Nhân quyền tại Geneva ngày 27-2 vừa qua, nhằm khẳng định lại và tăng cường các nỗ lực cũng như hành động hướng tới đạt được những mục tiêu và giá trị lớn, bao trùm của hai văn kiện quan trọng nêu trên, cũng như các cam kết chung của cộng đồng quốc tế về quyền con người cho tất cả mọi người. Đây là dấu ấn nổi bật của Việt Nam ngay trong Khóa họp đầu tiên đảm nhận cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025, thể hiện đóng góp thực chất, trách nhiệm của chúng ta vào công việc của Hội đồng Nhân quyền.

Nội dung Nghị quyết tập trung vào tầm quan trọng và nhiều nội dung tích cực của Tuyên ngôn và Tuyên bố nêu trên như nhắc lại các nguyên tắc chính về quyền con người của hai văn kiện; phản ánh quan tâm rộng rãi của các nước trong việc kỷ niệm hai văn kiện; nâng cao vị thế, vai trò, hiệu quả hoạt động của Hội đồng Nhân quyền và các cơ chế nhân quyền Liên hợp quốc; nhấn mạnh vai trò hàng đầu của các quốc gia trong bảo đảm quyền con người; ghi nhận sự tham gia của phụ nữ, vai trò của hợp tác và đoàn kết quốc tế, tôn trọng sự đa dạng, bao trùm... trong thúc đẩy và bảo vệ quyền con người nói chung và trong tham gia công việc của Hội đồng Nhân quyền nói riêng. Nghị quyết cũng đề nghị Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc triển khai chương trình hoạt động kỷ niệm Tuyên ngôn và Tuyên bố nêu trên, trong đó có Sự kiện cấp cao của Liên hợp quốc về quyền con người vào tháng 12-2023 và có Báo cáo về các hoạt động kỷ niệm lên Khóa họp 56 Hội đồng Nhân quyền vào đầu năm tới.

Nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam

Hội đồng Nhân quyền trực thuộc Đại hội đồng Liên hợp quốc được thành lập năm 2006 là cơ chế quan trọng nhất về quyền con người trong hệ thống của tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh này, có chương trình nghị sự trải rộng trên 10 đề mục, một mặt bám sát các quan tâm chung của cộng đồng quốc tế về quyền con người, mặt khác cũng phản ánh rõ nét những ưu tiên, chiến lược lớn của các nước và các nhóm nước trong lĩnh vực này. Với 47 thành viên có nhiệm kỳ 3 năm, Hội đồng Nhân quyền là diễn đàn đối thoại, hợp tác và thúc đẩy cân bằng tất cả các quyền con người, kể cả quyền phát triển; hoạt động trên cơ sở khách quan, hợp tác và đối thoại, trên tinh thần xây dựng, không thiên vị, chọn lọc, chính trị hóa và tiêu chuẩn kép.

Ngay sau khi Việt Nam được bầu làm thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025 tại cuộc bầu cử ở Đại hội đồng Liên hợp quốc ngày 11-10-2022, chúng ta đã khẩn trương triển khai công tác chuẩn bị nhằm thúc đẩy, bảo vệ quyền con người trên các lĩnh vực để phục vụ cho xây dựng và triển khai Kế hoạch Việt Nam đảm nhiệm vai trò thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 3 năm tới. Phiên họp Cấp cao của Khóa họp 52 Hội đồng Nhân quyền là khóa họp quan trọng nhất thường niên, một trong ba khóa họp thường kỳ hàng năm của Hội đồng Nhân quyền, mở đầu năm công tác của Hội đồng Nhân quyền, thu hút sự quan tâm, tham dự và phát biểu của lãnh đạo cấp cao các nước, các quan chức cao cấp của Liên hợp quốc và các tổ chức quốc tế, để đưa ra những định hướng, ưu tiên trong lĩnh vực quyền con người, một trong ba trụ cột chính của tổ chức đa phương này.

Việt Nam đã tích cực cùng các nước tiến hành công tác chuẩn bị cho Khóa họp 52 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc và sẽ tiếp tục tích cực tham vấn, tham gia thảo luận, có các bài phát biểu, đồng thời tham dự các hoạt động trong suốt Khóa họp. Sự tham gia của chúng ra tại Khóa họp là nhằm tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, đề cao hợp tác đa phương và vai trò của Liên hợp quốc trong quản trị toàn cầu, đề cao chiến lược, chính sách của Đảng và Nhà nước ta lấy con người là trung tâm, hướng đến phát triển bền vững, bảo đảm mọi người dân được thụ hưởng lợi ích mang lại từ phát triển.

Việc Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang tham dự Phiên họp Cấp cao của Hội đồng Nhân quyền vừa qua có ý nghĩa quan trọng, chính thức mở đầu sự tham gia của Việt Nam với tư cách là thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025. Đây cũng chính là hoạt động ngoại giao cấp cao của Việt Nam tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, thúc đẩy đối ngoại đa phương, đề cao vai trò của Liên hợp quốc.

Đặc biệt, việc Phó Thủ tướng Chính phủ tham dự Phiên họp Cấp cao Khóa 52 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc thể hiện rõ cam kết và nỗ lực, vai trò của Việt Nam là thành viên có trách nhiệm của Hội đồng Nhân quyền nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung, chủ động tham gia, đóng góp tích cực, thực chất vào các hoạt động của Hội đồng Nhân quyền và cộng đồng quốc tế. Điều này góp phần nâng cao uy tín, vị thế, hình ảnh một nước Việt Nam năng động, đổi mới, tôn trọng và bảo vệ quyền con người, luôn coi người dân là mục tiêu, chủ thể và động lực của tiến trình phát triển; tăng cường quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam với hệ thống các cơ quan Liên hợp quốc, các tổ chức quốc tế và các nước, cũng như tranh thủ thêm sự hỗ trợ quốc tế đối với tiến trình phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.