Dấu ấn sáng tạo và cống hiến

Trong dòng chảy ấy, nghệ thuật biểu diễn không chỉ hoàn thành vai trò “minh họa” cho các sự kiện chính trị - xã hội, mà dần cho thấy vị thế như một chủ thể sáng tạo độc lập, có tiếng nói riêng, có cách tiếp cận riêng đối với lịch sử, ký ức và cảm xúc cộng đồng. Chính ở đó, dấu ấn sáng tạo và tinh thần cống hiến của đội ngũ nghệ sĩ được bộc lộ rõ nét hơn bao giờ hết.

Nghệ thuật biểu diễn để lại nhiều dấu ấn trong năm 2025. Ảnh: TRẦN HUẤN

Khi nghệ thuật bước ra khỏi sân khấu nghi lễ

Các dấu mốc lớn của đất nước trong năm 2025 như 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh; 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2.9, đã tạo ra một “không gian biểu diễn” rộng lớn hiếm thấy. Ở đó, nghệ thuật không còn bị bó hẹp trong khuôn khổ sân khấu truyền thống hay trong logic trình diễn nghi lễ, mà chủ động bước ra đời sống, đến với công chúng.

Theo NSND Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam là “cuộc ra quân” quy mô chưa từng có của 12 đơn vị nghệ thuật trực thuộc Bộ VHTTDL, với hơn 1.500 nghệ sĩ, diễn viên, nhạc công tỏa đi khắp các tỉnh, thành, thực hiện hàng trăm suất diễn. Con số ấy không chỉ nói lên cường độ lao động nghệ thuật, mà còn phản ánh một cách rõ ràng vị thế xã hội của nghệ thuật biểu diễn trong đời sống đương đại.

Điều đáng chú ý là nhiều chương trình đã không dừng lại ở việc tái hiện lịch sử theo lối minh họa trực tiếp, mà mạnh dạn lựa chọn cách diễn giải giàu tính biểu tượng. Chương trình đặc biệt “Mùa xuân thống nhất” tại TP.HCM là một ví dụ tiêu biểu.

Ảnh: TRẦN HUẤN

Tương tự, đại nhạc hội “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” tại Sân vận động quốc gia Mỹ Đình, không đơn thuần là một chương trình biểu diễn kỷ niệm. Việc quy tụ gần 3.000 nghệ sĩ chuyên nghiệp và không chuyên, kết hợp đồng thời các loại hình âm nhạc, múa, mỹ thuật, mapping 3D, âm thanh vòm đa tầng, màn LED và pháo hoa nghệ thuật đã biến chương trình thành một tổng thể thị giác - thính giác có quy mô hiếm thấy trong lịch sử biểu diễn Việt Nam.

Chất lượng và sức lan tỏa của các chương trình nghệ thuật lớn trong năm 2025 không chỉ đến từ quy mô dàn dựng hay mức độ đầu tư công nghệ, mà còn bắt nguồn từ vai trò tổ chức, thẩm định và bảo chứng chất lượng của hệ thống các Nhà hát trực thuộc Bộ VHTTDL.

Các Nhà hát không đơn thuần là đơn vị biểu diễn, mà giữ vai trò như những “thiết chế trung tâm” của đời sống nghệ thuật chuyên nghiệp, nơi hội tụ năng lực sáng tạo, chuẩn mực nghề nghiệp và trách nhiệm thẩm mỹ đối với công chúng.

Ở bình diện nghề nghiệp, đây cũng là điểm khác biệt căn bản giữa hệ thống Nhà hát chuyên nghiệp thuộc Bộ với các mô hình biểu diễn xã hội hóa thuần túy. Nếu khu vực xã hội hóa có lợi thế linh hoạt về thị trường và thị hiếu, thì các Nhà hát trung ương giữ vai trò “bộ lọc thẩm mỹ”, định hình chuẩn mực nghệ thuật, gìn giữ chiều sâu văn hóa và bản sắc dân tộc trong từng chương trình.

Ảnh: TRẦN HUẤN

Khi công nghệ trở thành ngôn ngữ của nghệ thuật

Một trong những chuyển động đáng chú ý nhất của nghệ thuật biểu diễn Việt Nam những năm gần đây và đặc biệt rõ nét trong năm 2025, là việc công nghệ không còn đứng ở vị trí “phương tiện hỗ trợ” đơn thuần, mà dần trở thành một phần của ngôn ngữ biểu đạt. Âm thanh đa tầng, ánh sáng lập trình, màn hình LED cỡ lớn, hiệu ứng không gian 3D, mapping thị giác… không chỉ làm đẹp sân khấu, mà trực tiếp tham gia vào cấu trúc thẩm mỹ của tác phẩm.

Một điểm sáng nữa là cách các đơn vị nghệ thuật tiếp cận khán giả trẻ. Việc mời các nghệ sĩ trẻ có sức ảnh hưởng như Soobin Hoàng Sơn, Hòa Minzy, Erik, Đức Phúc hay nhóm Chillies… không đơn thuần là giải pháp “tăng độ phủ truyền thông”, mà quan trọng hơn, đã tạo ra sự giao thoa thế hệ trong không gian nghệ thuật.

Phó Giám đốc Nhà hát Lớn Hà Nội Chu Anh Hùng từng nhận định: “Nghệ thuật hôm nay không chỉ biểu diễn cho khán giả xem, mà còn phải đối thoại với họ”. Nhận định ấy, trong bối cảnh năm 2025, cho thấy nghệ thuật biểu diễn Việt Nam đang từng bước chuyển từ tư duy “truyền đạt” sang tư duy “tương tác”.

Ảnh: TRẦN HUẤN

Đằng sau những con số ấn tượng về số suất diễn và doanh thu là một áp lực nghề nghiệp ngày càng lớn đặt lên đội ngũ nghệ sĩ trong bối cảnh cạnh tranh khán giả ngày một quyết liệt. Nghệ sĩ hôm nay không chỉ đối diện với yêu cầu khắt khe về chuyên môn, mà còn phải tự làm mới mình trước sự thay đổi nhanh chóng của thị hiếu công chúng, nhịp điệu truyền thông và không gian số. Thi đua sáng tạo vì thế không còn là phong trào mang tính hình thức, mà trở thành nhu cầu sống còn của mỗi tập thể nghệ thuật và mỗi cá nhân nghệ sĩ.

Trong môi trường ấy, lao động nghệ thuật đòi hỏi cường độ cao, sự bền bỉ và khả năng chịu áp lực rất lớn, từ tập luyện kéo dài, dàn dựng liên tục, cho đến biểu diễn với tần suất dày đặc trong những dịp cao điểm chính trị - xã hội. Chính trong những điều kiện khắc nghiệt ấy, bản lĩnh nghề nghiệp và tinh thần cống hiến của nghệ sĩ được thử thách và khẳng định rõ nét nhất.

Nghệ thuật biểu diễn để lại nhiều dấu ấn trong năm 2025. Ảnh: TRẦN HUẤN

Năm 2025 khép lại với nhiều dấu ấn đáng ghi nhận của nghệ thuật biểu diễn, không chỉ ở quy mô hoành tráng của các chương trình, mà quan trọng hơn, ở những chuyển dịch thầm lặng về tư duy sáng tạo, về cách tiếp cận công chúng, về mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại.

Nếu tiếp tục giữ được đà vận động này, nghệ thuật biểu diễn Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để không chỉ là trụ cột của công nghiệp văn hóa trong nước, mà còn từng bước định vị mình như một chủ thể giàu bản sắc trong không gian văn hóa khu vực và quốc tế.

Vụ Tổ chức cán bộ, BộVăn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện

MINH HÀ