'Đấu giá khoáng sản cao bất thường, sao người ta vẫn lao vào?'
'Tại sao đấu giá khoáng sản cao thế mà người ta vẫn lao vào? Do việc khảo sát đánh giá trữ lượng, người ta đấu giá 1 nhưng có thể khai thác lên 2, 3? Chứ không thể giá cao bất hợp lý mà có lời được'.
Chiều 14/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản
5 nhóm chính sách lớn, quy định về đất hiếm
Trình bày Tờ trình, quyền Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng nhấn 5 nhóm chính sách lớn cũng như việc rà soát, xác định các vướng mắc, bất cập trong quy định của Luật Địa chất và khoáng sản nhằm xử lý triệt để vấn đề vướng mắc, khó khăn trong quản lý hoạt động khoáng sản…
Dự thảo sửa đổi, bổ sung quy định trong cấp phép hoạt động khoáng sản nhóm III, nhóm IV để cung cấp vật liệu xây dựng cho dự án đầu tư công; dự án đầu tư thực hiện theo phương thức đối tác công tư (PPP); các công trình, dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia; công trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội thuộc thẩm quyền chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư của chính quyền địa phương; công trình xây dựng khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách; dự án, công trình phòng, chống thiên tai…
Bên cạnh đó là sửa đổi, bổ sung một số nội dung liên quan đến tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản để bảo đảm nguyên liệu, vật liệu cho các công trình, dự án cụ thể.
Ngoài ra, cho phép cơ quan quản lý nhà nước cấp giấy phép thăm dò xuống sâu, mở rộng đối với tổ chức, cá nhân đang khai thác khoáng sản hợp pháp mà không phải điều chỉnh, bổ sung quy hoạch khoáng sản trước khi cấp giấy phép thăm dò; căn cứ theo kết quả thăm dò khoáng sản, cơ quan quản lý quy hoạch khoáng sản cập nhật, bổ sung vào quy hoạch khoáng sản làm cơ sở quản lý hoạt động khoáng sản. Dự thảo cũng bổ sung các quy định về quản lý đất hiếm.
Tạo điều kiện nhưng tránh trục lợi, thất thoát
Cho ý kiến vào dự thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu tình trạng giá vật liệu xây dựng ở nhiều nơi hiện rất cao, kéo theo hiệu ứng giá của các vật liệu khác, ảnh hưởng đến các công trình. Hay có những cuộc đấu giá mỏ khoáng sản xuyên đêm, giá cao bất thường… Do đó, cần nhấn mạnh vai trò quản lý, cũng như thiết kế các quy định ở trong luật này và một số luật liên quan để xử lý phù hợp.
“Tại sao đấu giá cao thế mà người ta vẫn lao vào? Do việc khảo sát đánh giá trữ lượng, người ta đấu giá 1 nhưng có thể khai thác lên 2, 3? Mỏ có 300 nghìn mét khối nhưng thực tế có thể cao hơn, sau đấu giá quản lý không chặt nên người ta khai thác bù? Chứ không thể giá cao bất hợp lý mà có lời được” – ông Nguyễn Đức Hải đặt vấn đề và lưu ý công tác quản lý, xử lý; tạo điều kiện về thủ tục nhưng phải quản lý được, tránh lợi dụng gây thất thoát, lãng phí.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải. Ảnh: Quốc hội
Từng công tác ở Thái Nguyên – địa phương có nhiều mỏ khoáng sản, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cũng băn khoăn về tình trạng đấu giá mỏ khoáng sản đẩy giá lên rất cao, trong khi doanh nghiệp hoạt động phải dựa trên lợi nhuận.
“Bây giờ trữ lượng là 10, đấu giá lên 20 nhưng thực tế họ ngầm thấy trữ lượng 100 nên sau này khai thác lên 30, 40 thì vẫn thắng. Từ thực tiễn thấy rằng việc đánh giá trữ lượng là hết sức quan trọng”, theo bà Nguyễn Thanh Hải.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội cũng lưu ý công tác bảo vệ môi trường, hoàn thổ sau khai thác. Bên cạnh đó, cần quan tâm hơn quyền lợi của địa phương và cộng đồng nơi có khoáng sản. “Như Võ Nhai ở Thái Nguyên có mỏ vàng, người dân nói ngồi trên mỏ vàng nhưng là nơi nghèo”, bà Hải nói.
Đề cập đất hiếm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết dự thảo đang thiết kế một chương quy định riêng, tuy nhiên, ông cho rằng nên có chương riêng về khoáng sản chiến lược, trong đó có đất hiếm để vừa đảm bảo yêu cầu về khung pháp lý thể chế hóa chủ trương của Đảng, có tính bao quát và giao Chính phủ quy định với từng loại khoáng sản chiến lược.
Giải trình tại phiên họp, quyền Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng nhấn mạnh, nội dung chủ yếu tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện được thể hiện trong Nghị quyết số 66.4/2025/NQ-CP của Chính phủ về việc ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tháo gỡ khó khăn trong triển khai Luật Địa chất và khoáng sản năm 2024. Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục phối hợp rà soát, nghiên cứu để hoàn thiện quy định.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà. Ảnh: Quốc hội
Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, sửa luật lần này chủ yếu tập trung vào các dự án đầu tư công, như đường cao tốc, công trình trung ương và địa phương và phạm vi rõ ràng liên quan nguyên vật liệu nhóm III, nhóm IV. Các quy định tạo sự linh hoạt như nhưng phải kiểm soát quyền lực, bảo vệ môi trường, tránh trục lợi, rõ trách nhiệm sau khi phân cấp, phân quyền.
Về khoáng sản chiến lược như đất hiếm, Phó Thủ tướng cho rằng phải quản lý bằng cơ chế đặc biệt, có chiến lược, từ khâu điều tra, thăm dò, khai thác, chế biến…; cần có chế định và không phân cấp cho địa phương.
