Dầu mỏ thế giới bùng nổ 'thị trường đen'

Các biện pháp trừng phạt đối với xuất khẩu dầu mỏ của Venezuela và Iran, và bây giờ là Nga, đã làm phát sinh hoạt động buôn bán dầu bí mật béo bở, trong đó các chủ tàu, công ty vận chuyển và thương nhân tiếp tục bán dầu bị trừng phạt cho những người sẵn sàng chấp nhận rủi ro.

Lệnh cấm vận của EU đối với nhập khẩu dầu thô của Nga và mức trần giá đối với dầu thô của Nga có hiệu lực kể từ ngày 5/12 đang làm tăng thêm các chuyến vận chuyển dầu bất hợp pháp đến các quốc gia bên ngoài EU và G7 chưa tham gia cái gọi là Liên minh giá trần.

Nga đã được cho là đang tích lũy một “hạm đội bóng đêm” gồm các tàu chở dầu để vận chuyển dầu của mình bên ngoài chế độ giá trần và có các cách thức của Iran và Venezuela để rút lui và tiếp tục xuất khẩu khối lượng lớn dầu thô và các sản phẩm của mình. Nga có thể đang sử dụng các chiến thuật đã được thử nghiệm để dán nhãn dầu có nguồn gốc từ nơi khác, tắt bộ tiếp sóng của tàu chở dầu và thậm chí làm sai lệch vị trí của các tàu chở dầu thông qua dữ liệu của Hệ thống Nhận dạng Tự động (AIS) để che giấu hoạt động diễn ra cách xa hàng trăm dặm khỏi dữ liệu định vị sai.

Bằng cách sử dụng các chiến thuật giả mạo khác nhau, các nhà sản xuất và người bán dầu bị trừng phạt vẫn có thể đặt sản phẩm của họ với những người mua rất vui khi nhận được dầu thô chiết khấu cao. Nhưng không phải tất cả người mua, đặc biệt là những người ở các khu vực tài phán có sự kiểm soát và kiểm tra chặt chẽ như Mỹ, đều muốn loại bỏ những lo ngại và cảnh báo về nguồn gốc của hàng hóa. Những người mua khác, đặc biệt là các nhà máy lọc dầu độc lập của Trung Quốc, không hề bối rối vì ưu tiên của họ là mua dầu thô giá rẻ và kiếm được lợi nhuận tốt từ việc lọc dầu.

Trung Quốc, nhà nhập khẩu dầu hàng đầu thế giới, tiếp tục mua dầu thô của Iran và Venezuela, thường được ngụy trang là dầu thô từ Malaysia hoặc Oman, nhiều phân tích và báo cáo điều tra đã phát hiện ra trong vài năm qua. Bên ngoài Trung Quốc, người mua cảnh giác với các biện pháp trừng phạt và thường tìm cách tránh các loại dầu thô bí ẩn có nguồn gốc đáng ngờ.

Một trường hợp gần đây như vậy là một đề nghị cho người mua ở khu vực Houston, trung tâm của ngành công nghiệp lọc dầu Bờ Vịnh nước Mỹ. Thương nhân Jonathan Plemel của Sidewalks Holdings gần đây đã chào bán dầu thô nặng được ghi nhận là đến từ Mexico, tuy nhiên, loại dầu này được chào bán với mức chiết khấu lớn 30 USD/thùng so với tiêu chuẩn của Mỹ.

Những người mua tiềm năng đã bỏ qua lời đề nghị vì giá rẻ và hấp dẫn như vẻ ngoài của nó, họ lo ngại về nguồn gốc, nghi ngờ nó thực sự đến từ Mexico, Bloomberg đưa tin trích dẫn thông tin của Plemel và các thương nhân khác ở khu vực Houston, những người đã được tiếp cận với ưu đãi hấp dẫn tương tự trong năm qua. Plemel cho biết không thể chắc chắn về nguồn gốc của dầu thô và không thể trả lời nhiều câu hỏi từ những người mua tiềm năng.

Một cuộc điều tra gần đây của Reuters cho thấy, Venezuela đang sử dụng các tài liệu giả và các tàu chở dầu có liên quan đến Iran và được biết là đã vận chuyển dầu thô của Iran bị trừng phạt trong quá khứ. Cuộc điều tra cho thấy Venezuela đang bán dầu cho các nhà máy lọc dầu Trung Quốc, biến nó thành dầu thô của Malaysia trong các tài liệu. Vùng biển Malaysia cũng nổi tiếng với việc chuyển tàu sang tàu và trộn dầu thô để che giấu nguồn gốc thực sự của dầu Iran và Venezuela.

Năm nay, dữ liệu hải quan Trung Quốc đôi khi cho thấy nhiều hàng nhập khẩu từ Malaysia đến mức các nhà phân tích và quan sát tin rằng Trung Quốc tiếp tục nhập khẩu dầu bị trừng phạt được cho là đến từ Oman hoặc Malaysia.

Tháng trước, các nhà máy lọc dầu độc lập của Trung Quốc đã nhập khẩu khối lượng dầu thô kỷ lục của Iran được coi là đến từ Malaysia, Oman hoặc các nơi khác, theo dữ liệu theo dõi tàu chở dầu Vortexa được Reuters trích dẫn.

Các nhà phân tích cho biết Nga cũng sẽ ngày càng áp dụng các biện pháp trốn tránh lệnh trừng phạt như che giấu dữ liệu định vị thô hoặc đánh lừa dữ liệu định vị. Nga đã tích lũy một “hạm đội bóng đêm” gồm các tàu chở dầu để vận chuyển dầu thô của mình ngoài giá trần và đang sao chép một số kỹ thuật được sử dụng bởi Iran và Venezuela, những quốc gia nằm trong danh sách các quốc gia “thân thiện” của Moscow.

Các tàu chở dầu thô của Venezuela đã bị phát hiện làm sai lệch vị trí của họ trong năm qua và mùa hè này, một tàu chở dầu treo cờ Nga ở Địa Trung Hải đã bị bắt quả tang làm sai lệch AIS theo nghiên cứu của Global Fishing Watch và SkyTruth.

Cuộc điều tra về các chuyển động của tàu chở dầu Nga Kapitan Schemilkin cho thấy, con tàu đã thay đổi tín hiệu để hiển thị sai lệch rằng nó đang đi vòng ngoài khơi Hy Lạp, trong khi trên thực tế, con tàu đã đi đến các địa điểm gần Malta và Síp. Đây sẽ là lần đầu tiên phát hiện một tàu chở dầu mang cờ Nga phát đi tọa độ sai và đây có thể là lần đầu tiên trong số nhiều lần.

Duy Hưng (tổng hợp, OLP, RTS)