Đầu tư năng lượng sạch bứt tốc, tiến sát mốc kỷ lục toàn cầu

Báo cáo mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) công bố ngày 5/6 cho thấy, năng lượng tái tạo, hạt nhân và lưu trữ điện đang dần chiếm thế thượng phong, khi được kỳ vọng sẽ hút tới 2.200 tỷ USD đầu tư – gấp đôi số vốn dự kiến rót vào nhiên liệu hóa thạch.

Ảnh minh họa.

Theo Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol, trong khi một số nhà đầu tư còn đang "án binh bất động" trước những biến động kinh tế và địa chính trị, phần lớn các dự án năng lượng hiện hành vẫn duy trì tiến độ, chưa chịu ảnh hưởng rõ rệt.

Trong bức tranh đầu tư mới, năng lượng mặt trời tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu khi có thể thu hút khoảng 450 tỷ USD vào năm 2025. Đi cùng đó, lĩnh vực pin lưu trữ – vốn đóng vai trò then chốt trong việc điều tiết nguồn điện tái tạo – dự kiến đạt mức đầu tư 66 tỷ USD. Dù vậy, con số này vẫn khá khiêm tốn so với quy mô vốn dành cho điện mặt trời và điện gió.

Pin lưu trữ ngày càng được đánh giá cao do khả năng cân bằng cung – cầu điện: tích điện khi sản lượng cao và giải phóng điện trong thời điểm nhu cầu tăng. Tuy nhiên, tốc độ đầu tư vào công nghệ này chưa thật sự tương xứng với vai trò quan trọng trong chuyển đổi năng lượng.

Trái lại, triển vọng đầu tư vào dầu khí lại không mấy sáng sủa. Lần đầu tiên kể từ năm 2020, dòng vốn vào ngành này được dự báo sẽ suy giảm, với mức cắt giảm lên đến 6% trong phân khúc khai thác dầu thô (thượng nguồn). Nguyên nhân chính đến từ giá dầu hạ nhiệt và kỳ vọng nhu cầu năng lượng hóa thạch sẽ tiếp tục giảm.

Một điểm đáng lưu ý khác từ báo cáo là mức đầu tư vào hạ tầng lưới điện đang ở mức thấp – chỉ khoảng 400 tỷ USD mỗi năm, thấp hơn đáng kể so với đầu tư cho sản xuất điện và điện khí hóa. Sự chênh lệch này tiềm ẩn nguy cơ mất cân đối trong hệ thống năng lượng, đặc biệt khi các nguồn năng lượng tái tạo ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu điện.

IEA cảnh báo, nếu không được đầu tư mạnh mẽ, hệ thống lưới điện có thể trở thành điểm nghẽn lớn trong thập kỷ tới. Để duy trì an ninh năng lượng toàn cầu, chi tiêu cho lưới điện cần được nâng lên mức ngang bằng với đầu tư sản xuất điện từ đầu những năm 2030. Song, các rào cản về thủ tục pháp lý và chuỗi cung ứng – đặc biệt trong lĩnh vực thiết bị như máy biến áp và cáp điện – đang cản trở tiến trình này.

Dù tổng đầu tư toàn cầu vào năng lượng sạch tăng vọt, sự phân bổ lại không đồng đều. Trong khi nhiều quốc gia đang phát triển gặp khó trong việc huy động nguồn vốn cho các dự án năng lượng, thì Trung Quốc lại nổi bật với vai trò là quốc gia dẫn đầu thế giới về đầu tư năng lượng sạch, chiếm gần 1/3 tổng vốn đầu tư toàn cầu.

Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy sự mất cân bằng trong quá trình chuyển dịch năng lượng – khi một số nước tiên tiến tiến nhanh nhờ năng lực tài chính và công nghệ, còn các nước nghèo hơn lại đối mặt với nhiều rào cản trong việc hiện thực hóa các mục tiêu xanh.

BN