Đầu tư toàn cầu vào AI có thể vượt 500 tỉ USD trong năm 2025

Trình bày bài tham luận tại Hội thảo "Phát triển năng lực trí tuệ nhân tạo cho người học" do Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) phối hợp cùng Tập đoàn Meta, Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Tạp chí Một Thế Giới tổ chức, TS Lê Linh Lương đã mang đến bức tranh toàn cảnh về trí tuệ nhân tạo và những tác động đa chiều cũng như nhu cầu phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực này. Dẫn báo cáo từ Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), TS Lương cho biết đầu tư toàn cầu vào AI có thể vượt 500 tỉ USD trong năm 2025.

“Theo PwC, đến năm 2030, AI có thể đóng góp hơn 15.000 tỉ USD vào GDP toàn cầu. Mỹ, Trung Quốc và Liên minh châu Âu hiện vẫn là ba trung tâm lớn về AI toàn cầu. Trong khi đó, ASEAN đang nổi lên như một khu vực tăng trưởng AI năng động, với Việt Nam, Singapore và Indonesia dẫn đầu trong ứng dụng AI vào dịch vụ, tài chính, giáo dục và y tế”, TS Lương nhấn mạnh.

TS Lê Linh Lương, Phó viện trưởng Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ nhân tạo ABAII

Chuyên gia của Viện ABAII đưa ra quan điểm, hiện nay AI không chỉ là công cụ mà đã trở thành hạ tầng năng suất mớ. Các hệ thống AI đạt mức tăng 18,8 - 67,3 điểm % chỉ trong một năm ở các chuẩn MMMU, GPQA, SWE-bench. Trên nhiều bài kiểm tra như ngôn ngữ, lập trình, toán, nhận thức đa phương thức, AI đã bằng hoặc vượt người ở tốc độ, độ chính xác và khả năng tổng hợp. Vì vậy, năng lực nhân lực mới sẽ không nằm ở “quy mô mô hình” mà ở khả năng sử dụng AI hiệu quả, có kiểm chứng.

Ứng dụng trong thực tiễn, AI giúp tăng năng suất 20 - 40% trong các tác vụ tri thức như soạn thảo, nghiên cứu, phân tích. Nhân viên sử dụng AI hoàn thành công việc nhanh hơn 25%, chất lượng tăng 12 - 15%, khi được hướng dẫn cách đánh giá đầu ra, theo McKinsey The State of AI (2025) và Stanford (2025).

Trong khi đó, báo cáo của Amazon Web Services (AWS) 2025 chỉ ra rằng trong nhóm ứng dụng AI, có tới 61% doanh nghiệp ghi nhận tăng doanh thu. Tại Việt Nam, 18% doanh nghiệp đã dùng AI trong sản xuất, marketing hoặc chăm sóc khách hàng. Tuy nhiên 55% doanh nghiệp hiện nay thừa nhận đang thiếu nhân lực am hiểu dữ liệu.

“AI đang tạo ra nhiều vị trí mới như chuyên gia sản phẩm AI, chuyên viên đạo đức AI và huấn luyện viên AI. Chính sự thiếu hụt nhân lực ứng dụng AI trong các lĩnh vực đã đặt ra nhu cầu nguồn nhân lực lớn”, TS Lương nói.

Đề cập cụ thể hơn về nguồn nhân lực trong lĩnh vực AI, TS. Lê Linh Lương cho biết, năm 2023 tại Mỹ có 935 sinh viên tốt nghiệp thạc sĩ AI, tăng gần gấp đôi chỉ trong một năm. Mức tăng trưởng này đã phản ánh nhu cầu nhân lực AI ứng dụng và nghiên cứu tại doanh nghiệp và học thuật. Bằng thạc sĩ đang trở thành chuẩn đầu vào mới cho các vị trí kỹ sư, nhà phân tích, và quản trị AI. Song song, nhiều nước OECD cũng mở rộng đào tạo ICT, gắn AI như môn nền tảng trong khối kỹ thuật số.

“Hiện Việt Nam chưa có chuẩn năng lực quốc gia về AI cho các bậc học. Các chương trình đào tạo còn thiên về kỹ thuật, thiếu phần đạo đức, pháp lý, tư duy phản biện. Bên cạnh đó, cơ hội học tập về AI chưa thực sự bình đẳng, đặc biệt ở các khu vực nông thôn, vùng khó khăn. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết là cần xây dựng một chiến lược tổng thể, kết nối giữa nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp và xã hội”, TS Lương nhấn mạnh.

Trên cơ sở đó, TS Lê Linh Lương đề xuất cần xây dựng hệ sinh thái nhân lực AI toàn diện, trong đó tập trung vào 3 tầng năng lực cần phát triển: (1) Nhận thức phổ thông: mọi học sinh, sinh viên, công dân đều biết cách dùng AI có trách nhiệm, hiểu rủi ro, bảo mật dữ liệu; (2) Ứng dụng chuyên môn: người học chuyên ngành (kinh tế, giáo dục, y tế...) sẽ biết tích hợp AI vào công việc thực tế; (3) Nghiên cứu & phát triển: lực lượng kỹ sư, nhà nghiên cứu, startup AI... có thể làm chủ mô hình, thuật toán, sản phẩm AI “Make in Vietnam”.

Nam Phong