Dạy con kỹ năng tự lập trong thời đại công nghệ

Dạy con tự lập trong cuộc sống hằng ngày. Ảnh minh họa

Thiếu trải nghiệm thực

Trong bối cảnh công nghệ số len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống, trẻ em ngày nay tiếp cận thiết bị thông minh sớm hơn, nhanh hơn và thậm chí thành thạo hơn cả người lớn. Tuy nhiên, nghịch lý là càng giỏi trên mạng, nhiều em lại càng lúng túng trước những việc đơn giản nhất trong đời sống thực như: tự chuẩn bị đồ dùng cá nhân, sắp xếp thời gian học tập, hay chủ động giải quyết những tình huống cơ bản. Bởi vậy, dạy con kỹ năng tự lập không chỉ là câu chuyện giáo dục gia đình, mà còn là “lá chắn” giúp trẻ thích nghi bền vững trong thời đại công nghệ.

Tự lập là nền tảng đầu tiên để hình thành bản lĩnh và khả năng tự chủ. Đây cũng là kỹ năng sống cốt lõi giúp trẻ biết chịu trách nhiệm, biết lựa chọn và biết ứng xử lành mạnh trước sự phong phú, nhưng đôi khi hỗn độn của thế giới số. Khi cha mẹ quá bao bọc, trẻ dễ trở nên phụ thuộc, thụ động, còn khi được giao quyền, được trải nghiệm, trẻ học cách trưởng thành từ chính va vấp của mình.

Theo các chuyên gia tâm lý giáo dục, tự lập không phải là “buông tay” hay “ép con sớm trưởng thành”, mà là quá trình cha mẹ đồng hành, tạo cơ hội và hướng dẫn trẻ làm chủ cuộc sống ở từng giai đoạn. Ở giai đoạn mầm non, đó có thể là tự mặc quần áo, cất đồ chơi, biết chào hỏi lễ phép. Lên tiểu học, trẻ học cách quản lý thời gian, tự chuẩn bị sách vở, phụ giúp cha mẹ những việc đơn giản. Đến tuổi thiếu niên, giai đoạn nhạy cảm nhất là lúc cần rèn sự kiên trì, trách nhiệm và khả năng tự bảo vệ mình trước rủi ro trên không gian mạng.

Cha mẹ trao việc, con trưởng thành

Một vấn đề đáng lưu ý hiện nay là nhiều gia đình coi thiết bị công nghệ như “người giữ trẻ”, khiến đứa trẻ dễ lệch thói quen sống thực. Khi bị cuốn vào màn hình quá nhiều, trẻ ít giao tiếp, ít tương tác với công việc gia đình nên thiếu kỹ năng làm, kỹ năng sống. Muốn trẻ tự lập, phải giúp trẻ sống thật với đời sống hàng ngày trước khi “sống” trên mạng.

Chị Trương Hoài Thanh, ở phường Bình Thuận, hiện có con đang học lớp 7 chia sẻ: “Tôi từng sai lầm khi nghĩ chỉ cần lo cho con đủ mọi thứ là tốt. Nhưng càng làm thay, càng thấy con thiếu chủ động, đến cả việc xếp quần áo cũng chờ mẹ. Sau này tôi thay đổi cách dạy, giao việc nhỏ cho con từ nấu cơm, rửa chén đến tự lên kế hoạch học tập mỗi ngày. Ban đầu cháu có phản ứng nhưng dần trở nên trách nhiệm hơn, tự giác hơn. Tôi nhận ra tự lập không phải trẻ tự nhiên có, mà phải được rèn qua việc làm thực tế hàng ngày, chứ không thể học trên mạng”.

Câu chuyện của chị Thanh không phải cá biệt. Nhiều phụ huynh hiện đại đang đi lại hành trình tự lập cho con từ đầu, sau khi nhận ra con mình giỏi bấm điện thoại nhưng lúng túng trước việc cá nhân. Ở góc độ gia đình, cha mẹ cần đồng thuận, kiên nhẫn và làm gương thay vì tâm lý bao bọc thái quá, ở góc độ nhà trường, cần tạo không gian thực hành, trải nghiệm.

Dạy con tự lập trong thời đại công nghệ không phải là kéo trẻ rời khỏi thế giới số, mà là giúp trẻ có “nền tảng bước chân” vững vàng trước khi bước vào đó. Một đứa trẻ biết tự sắp xếp đời sống và thời gian sẽ biết chịu trách nhiệm trước lựa chọn của mình trên mạng cũng như ngoài đời.

Ngọc Hân .