Đẩy mạnh chuyển đổi số ngành Công Thương để tạo giá trị thiết thực

Nền tảng, chính sách và trải nghiệm địa phương

Sáng 3/12, trong khuôn khổ Diễn đàn Chuyển đổi số ngành Công Thương năm 2025 đã diễn ra Tọa đàm “Thúc đẩy chuyển đổi số ngành Công Thương” nhằm tạo không gian trao đổi trực tiếp giữa cơ quan quản lý, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp về những giải pháp thúc đẩy Chính phủ số, kinh tế số và mô hình sản xuất thông minh trong giai đoạn mới.

Tại tọa đàm, các đại biểu cùng phân tích những yêu cầu ngày càng cao đối với doanh nghiệp khi tiêu chuẩn xanh trở thành xu thế tất yếu, chuỗi cung ứng đòi hỏi mức độ minh bạch cao hơn và các nguy cơ gian lận trực tuyến có xu hướng gia tăng trong bối cảnh AI được sử dụng rộng rãi.

Tọa đàm “Thúc đẩy chuyển đổi số ngành Công Thương”. Ảnh: Minh Trang

Ông Hoàng Ninh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số - Bộ Công Thương, cho biết, ngành Công Thương đang bước vào giai đoạn tăng tốc trong quá trình chuyển đổi số, triển khai sâu rộng từ số hóa hồ sơ, dữ liệu đến vận hành thông minh dựa trên cơ sở dữ liệu.

"Bộ Công Thương đã hoàn thành các nền tảng cốt lõi, xây dựng các phòng quản lý văn bản thống nhất, phát triển cổng dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, dẫn đầu các bộ, ngành về dịch vụ công. Các cơ sở dữ liệu nội bộ gần 40 lĩnh vực đã được kết nối, chuẩn hóa, cập nhật theo thời gian thực, đáp ứng yêu cầu ‘đúng, đủ, sạch, sống’ của Thủ tướng Chính phủ”, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số nhấn mạnh.

Ông Hoàng Ninh cũng chỉ ra ba thách thức lớn trong quá trình triển khai như hạ tầng dữ liệu chưa đồng bộ, tiêu chuẩn số giữa các lĩnh vực chưa thống nhất và năng lực số của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn hạn chế.

“Để khắc phục những hạn chế này, Bộ Công Thương dự kiến sẽ hoàn thiện thể chế và hạ tầng dữ liệu, xây dựng các số liệu dùng chung, phát triển nền tảng số kết nối giữa bộ, ngành và địa phương. Đồng thời, phối hợp với doanh nghiệp để đào tạo và triển khai các giải pháp chuyển đổi số miễn phí”, ông Hoàng Ninh cho biết.

Ông Hoàng Ninh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết, ngành Công Thương đang bước vào giai đoạn tăng tốc trong quá trình chuyển đổi số, triển khai sâu rộng từ số hóa hồ sơ, dữ liệu đến vận hành thông minh dựa trên cơ sở dữ liệu. Ảnh: Minh Trang

Cùng với nỗ lực số hóa, chuyển đổi xanh đang được chú trọng, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, ông Phạm Văn Quân, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, cho biết, các doanh nghiệp đang hướng tới việc kết hợp chuyển đổi số với chuyển đổi xanh để nâng cao hiệu quả sản xuất và kiểm soát tác động môi trường. Bộ Công Thương đã triển khai nhiều hoạt động theo Nghị quyết 57 từ tháng 12/2024 nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ mới, số hóa sản xuất và hướng tới nền kinh tế tuần hoàn. Song song đó, Bộ cũng đang chuẩn bị Nghị quyết mới về tăng trưởng hai con số, tập trung vào đổi mới công nghệ và thúc đẩy chuyển đổi kép.

Trên phương diện địa phương, ông Lê Văn Bính, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phượng Dực, TP. Hà Nội, chia sẻ kinh nghiệm triển khai kinh tế số tại địa phương. Ông cho biết, từ ngày 1/7, xã Phượng Dực (trước đây là huyện Phú Xuyên) thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, tạo thuận lợi cho việc tiếp xúc trực tiếp với người dân và triển khai chuyển đổi số sâu sát hơn.

“Hiện nay, xã Phượng Dực là đơn vị thí điểm triển khai các chương trình số hóa điều hành, họp trực tuyến, KPI theo dõi công việc và không gian làm việc không giấy tờ”, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phượng Dực, thành phố Hà Nội nhấn mạnh.

Đặc biệt, trong kinh tế số, địa phương đã đi sâu vào mạng xã hội, TikTok và đào tạo kỹ năng số cho cộng đồng làng nghề. “Chỉ trong một tháng, đã có 1.000 video với 15 triệu lượt xem, hỗ trợ hơn 300 doanh nghiệp và 1.000 hộ sản xuất kinh doanh”, ông Bính cho biết và đồng thời nhấn mạnh việc hướng dẫn quay video, chuẩn hóa hình ảnh, viết kịch bản và quảng bá trên các nền tảng số do địa phương thiết lập. Về xã hội số, ông Bính cho rằng, yếu tố then chốt là đồng bộ ba trụ cột: Người dân cần có chữ ký số, tài khoản ngân hàng để thực hiện dịch vụ công trực tuyến và giao dịch thương mại điện tử.

Vai trò doanh nghiệp, bảo mật và chuyển đổi xanh

Các diễn giả tham gia tọa đàm cũng làm rõ vai trò then chốt của doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi số. Ông Lê Nguyễn Trường Giang, Viện trưởng Viện Chiến lược chuyển đổi số nhấn mạnh, thành công trong chuyển đổi số năng lượng không chỉ dựa vào công nghệ mà phụ thuộc chủ yếu vào tư duy và cách tổ chức của doanh nghiệp. “Mục tiêu không phải là ‘mua phần mềm’ hay chạy theo xu hướng, mà là xây dựng một hệ thống đơn giản, đo lường được, dữ liệu hóa các hoạt động, từ giao dịch, thanh toán đến quản lý chi phí, giúp doanh nghiệp thông minh và quản lý hiệu quả”, ông Giang lưu ý.

Ông Giang chỉ ra ba yếu tố then chốt để doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ xây dựng lộ trình chuyển đổi số thực chất. Thứ nhất, tiếp cận vốn và quản lý tài chính hiệu quả nhờ dữ liệu hóa hoạt động kinh doanh, giúp doanh nghiệp tiếp cận tín dụng thuận lợi. Thứ hai, quản lý hoạt động và dữ liệu hóa quy trình, thay thế phương pháp thủ công để mở rộng kinh doanh và ứng dụng công nghệ hiệu quả. Thứ ba, tuân thủ quy định pháp luật và giảm chi phí vận hành thông qua kê khai hóa đơn, bảo hiểm xã hội và các nghĩa vụ tài chính.

Ông Lê Nguyễn Trường Giang, Viện trưởng Viện Chiến lược chuyển đổi số (ngồi giữa) nhấn mạnh, thành công trong chuyển đổi số năng lượng không chỉ dựa vào công nghệ mà phụ thuộc chủ yếu vào tư duy và cách tổ chức của doanh nghiệp. Ảnh: Minh Trang

An toàn dữ liệu và bảo mật cũng là một vấn đề nổi bật được các chuyên gia nhấn mạnh. Bà Nguyễn Như Quỳnh, Đồng sáng lập kiêm Giám đốc Vận hành của Tổ chức Chống Lừa Đảo, cho rằng, điểm yếu lớn nhất trong chống lừa đảo trên Internet và thương mại điện tử hiện nay chính là con người, chứ không phải công nghệ. Bà chỉ ra ba nguyên nhân khiến dữ liệu dễ bị lộ: Nhiều tài khoản truy cập dữ liệu nội bộ, việc chia sẻ dữ liệu ra ngoài hệ thống qua email, chat hoặc thiết bị cá nhân và thiếu cơ chế giám sát, cảnh báo tập trung.

Bà Quỳnh nhấn mạnh, chỉ với hai bước đơn giản là nâng cao nhận thức và tập huấn định kỳ đã có thể giảm thiểu đáng kể rủi ro lừa đảo và lộ lọt dữ liệu khách hàng. Doanh nghiệp vừa và nhỏ cần tập trung đào tạo kỹ năng bảo mật cơ bản, tư duy cảnh giác và tổ chức các buổi mô phỏng tình huống thực tế, như nhận diện email giả mạo, website giả, hay video giả mạo, để nhân viên làm quen và phản ứng đúng khi gặp rủi ro.

Trong lĩnh vực vận tải và giao nhận, chuyển đổi xanh gắn với số hóa cũng được nhấn mạnh. Bà Đặng Thùy Trang, Giám đốc đối ngoại Grab Việt Nam, cho biết, Grab đã thực hiện nhiều nỗ lực để giảm phát thải, khuyến khích đối tác chuyển sang phương tiện điện, đồng thời phát triển hạ tầng trạm sạc dùng chung cho tất cả các hãng xe.

Các đại biểu tham dự diễn đàn. Ảnh: Minh Trang

Bà Trang cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hỗ trợ tài chính và lộ trình hợp lý như các chương trình khuyến khích, ưu đãi mua xe điện và hạ tầng trạm sạc cần đi trước các quy định bắt buộc, để tài xế yên tâm chuyển đổi phương tiện. Đồng thời, bà lưu ý rằng, chuyển đổi số không chỉ là ứng dụng công nghệ mà còn là cải thiện quy trình, giảm giấy tờ, tối ưu hóa dữ liệu và đồng bộ hóa hệ thống.

“Nếu không kết hợp đồng bộ giữa công nghệ, hạ tầng, chính sách và con người, quá trình chuyển đổi sẽ gặp nhiều áp lực. Công nghệ chỉ hỗ trợ tư duy, không thay thế con người”, bà Trang nhấn mạnh, đồng thời khẳng định, "việc xây dựng nền tảng số mở, chi phí thấp, dễ tiếp cận, đồng bộ dữ liệu và sắp xếp bộ máy hợp lý là yêu cầu cần thiết để tận dụng hiệu quả chuyển đổi số và chuyển đổi xanh".

Qua trao đổi tại tọa đàm, các diễn giả thống nhất rằng, chuyển đổi số chỉ có thể mang lại hiệu quả thực chất khi được triển khai đồng bộ từ trung ương đến địa phương, có sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý, cũng như giữa nền tảng công nghệ và hoạt động sản xuất - kinh doanh thực tiễn.

Minh Trang