ĐBQH PHẠM THỊ THANH MAI: CẦN THIẾT SỬA ĐỔI, BỔ SUNG LUẬT HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI VÀ HĐND NHẰM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC HIỆN NAY

TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC THÔNG TIN ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI VÀ HĐND

Theo dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc Hội và Hội đồng nhân dân sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 8 tới (tháng 10/2024). Quan tâm đến dự thảo Luật này, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai - Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội góp ý vào các nội dung của dự thảo Luật quy định về thẩm quyền, trách nhiệm; phương thức, trình tự, thủ tục, thời gian, thời hạn thực hiện trong hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội; từ đó đề xuất, kiến nghị nhằm hoàn thiện nội dung dự thảo Luật.

Kinh nghiệm và thực tiễn hoạt động giám sát, khảo sát của Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội thời gian qua chính là cơ sở, thông tin hữu ích để Ban soạn thảo dự án Luật tham khảo, hoàn thiện nội dung dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc Hội và Hội đồng nhân dân.

Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai - Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội

Phó Trưởng Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai cho biết, trong giai đoạn vừa qua, Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội luôn là Đoàn có số lượng đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đông nhất cả nước: Khóa XIII với 30 ĐBQH, Khóa XVI với 29 ĐBQH và Khóa XV hiện nay có 31 đại biểu, công tác tại các cơ quan Trung ương và Thành phố. Đa số đại biểu có kinh nghiệm trong công tác dân cử, nhiều thực tiễn, một số đại biểu là chuyên gia trong một số lĩnh vực. Các ĐBQH trong Đoàn tham gia trách nhiệm, tích cực, hiệu quả các hoạt động, trong đó có hoạt động giám sát do Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và của Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội tổ chức.

Chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động giám sát của Đoàn

Hàng năm, căn cứ vào chương trình, kế hoạch hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội; hoạt động giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn ĐBQH và các ĐBQH trong Đoàn đã chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động giám sát của Đoàn nhằm thông tin rộng rãi đến đối tượng chịu sự giám sát, thông tin qua báo chí để cử tri quan tâm theo dõi. Công tác ban hành văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội chặt chẽ, rõ nội dung giám sát, thuận lợi cho việc tổ chức, triển khai thực hiện của Đoàn ĐBQH, ĐBQH và đối tượng chịu sự giám sát.

Trên cơ sở Nghị quyết về Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đề xuất nội dung giám sát của ĐBQH trong Đoàn và tình hình thực tiễn tại Thành phố, ý kiến, kiến nghị những vấn đề bức xúc, được cử tri và nhân dân quan tâm, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai nêu rõ, Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội lựa chọn nội dung để tổ chức các Đoàn giám sát, khảo sát chuyên đề tại địa phương. Mỗi Đoàn giám sát, khảo sát chuyên đề đều được ban hành quyết định, kế hoạch, đề cương và mời các thành phần tham gia Đoàn giám sát theo quy định tại Nghị quyết số 334/2017/UBTVQH14 ngày 11/01/2017 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Ban hành Quy chế tổ chức thực hiện một số hoạt động giám của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội.

“Việc thành lập Đoàn giám sát đã được Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội thực hiện nghiêm túc, đúng kế hoạch, từ việc mời thành phần Đoàn giám sát phù hợp với chuyên đề giám sát; kế hoạch giám sát xác định rõ mục đích, yêu cầu, nội dung, phạm vi, đối tượng giám sát, thời gian, hình thức giám sát; phân công trách nhiệm cụ thể cho các thành viên trong Đoàn. Đoàn giám sát đã lựa chọn những địa phương, đơn vị có nhiều mô hình, có tính đặc thù riêng, nơi có nhiều khó khăn, vướng mắc để tổ chức giám sát trực tiếp; những đơn vị khác giám sát qua báo cáo”, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai nêu rõ.

Dưới sự chủ trì của Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai - Trưởng Đoàn giám sát, Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội thực hiện giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc TP. Hà Nội giai đoạn 2018-2023".

Đối với đơn vị chịu sự giám sát, yêu cầu có báo cáo đầy đủ bằng văn bản theo đúng nội dung đề cương giám sát, đồng thời tiến hành thu thập những thông tin liên quan đến lĩnh vực giám sát để đánh giá một cách khách quan, trung thực và tính chính xác của báo cáo. Đoàn cũng quan tâm tham khảo, sử dụng các báo cáo, kết luận, kiến nghị của Hội đồng nhân dân Thành phố, các Ban của Hội đồng nhân dân Thành phố, các cơ quan kiểm toán, thanh tra… có liên quan đến nội dung giám sát chuyên đề.

Theo Phó Trưởng Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội, cách thức triển khai hoạt động của Đoàn giám sát gồm tổ chức cuộc họp, cuộc làm việc, hội nghị, hội thảo, tổ chức khảo sát, giám sát thực tế tại cơ sở. Để mỗi đợt giám sát đạt hiệu quả, trước khi nghe các đơn vị báo cáo, Đoàn thành lập Tổ công tác giúp việc Đoàn giám sát tổ chức đi khảo sát thực tế, nghe các tổ chức, cá nhân có liên quan phản ánh về hoạt động của cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát. Sau đó, Đoàn tổ chức các buổi làm việc trực tiếp đối với các cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan, đơn vị liên quan, để làm rõ những vấn đề liên quan đến nội dung giám sát.

Thường xuyên đối mới hoạt động giám sát

Hoạt động giám sát của Đoàn ĐBQH và các ĐBQH TP. Hà Nội thời gian qua thường xuyên được đổi mới, tập trung vào những vấn đề còn nhiều tồn tại của địa phương, những vấn đề mới phát sinh đều xuất phát từ yêu cầu thực tế, từ phản ánh, kiến nghị của cử tri và nhân dân Thủ đô.

“Nét nổi bật trong hoạt động giám sát của Đoàn ĐBQH Thành phố Hà Nội là tập trung chuyên sâu, đi khảo sát thực địa, lắng nghe, tiếp thu có chọn lọc những ý kiến từ cơ sở, nhiều kiến nghị sau giám sát của Đoàn ĐBQH Thành phố đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, ngành tiếp thu, sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm tháo gỡ những vấn đề bức xúc của các địa phương, đơn vị được giám sát. Những kiến nghị này đóng góp hiệu quả trong cung cấp thông tin cho các ĐBQH trong Đoàn trong tham gia xây dựng pháp luật và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước”, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai nhấn mạnh.

Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội khảo sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH giai đoạn 2020-2023 trên địa bàn Thành phố Hà Nội

Từ khóa XIV đến nay, Đoàn ĐBQH Thành phố đã tổ chức thành công 28 Đoàn giám sát, khảo sát và gửi báo cáo, chuyển kiến nghị tới các cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo đúng quy định. Đồng thời tổ chức phối hợp với các Đoàn giám sát, khảo sát theo Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của các cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi về giám sát chuyên đề tại địa phương.

Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội luôn quan tâm, phối hợp chặt chẽ các cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi về làm việc tại địa phương, đã phân công ĐBQH tham gia 53 Đoàn giám sát, khảo sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội về làm việc tại Thành phố; các Đoàn giám sát của HĐND, Thường trực HĐND Thành phố. Qua đó, giúp ĐBQH và Đoàn ĐBQH có thêm thông tin phục vụ hoạt động của ĐBQH, Đoàn ĐBQH, góp phần hạn chế tình trạng giám sát, khảo sát chồng chéo.

Chức năng giám sát, khảo sát được thể hiện qua 4 hoạt động chính

Theo đại biểu Phạm Thị Thanh Mai, các vị đại biểu Quốc hội của Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội thường thực hiện chức năng giám sát, khảo sát qua 4 hoạt động chính gồm: hoạt động chất vấn; hoạt động giám sát việc thi hành pháp luật ở địa phương; hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật; hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân.

(1) Trong hoạt động chất vấn, ĐBQH TP. Hà Nội luôn đặc biệt quan tâm đến hoạt động chất vấn tại các kỳ họp Quốc hội, phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, phiên giải trình của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội. Nội dung chất vấn được lựa chọn từ đề xuất của đại biểu, qua giám sát, khảo sát, tiếp xúc cử tri, các vấn đề dân sinh bức xúc, những bất cập trong chỉ đạo điều hành với phương châm theo đến cùng sự việc, kết hợp với tái chất vấn về tình hình và kết quả thực hiện những kết luận của Chủ tọa và những cam kết của người trả lời chất vấn tại phiên chất vấn trước. Các vị ĐBQH trong Đoàn đã nghiên cứu kỹ tài liệu, đặt các câu hỏi và tranh luận có chất lượng, với tinh thần xây dựng sát với thực tiễn đời sống và nguyện vọng của cử tri, Nhân dân. Hoạt động chất vấn của ĐBQH là một hình thức giám sát tối cao, hiệu quả góp phần vào sự thành công trong hoạt động của Quốc hội. Phiên chất vấn và trả lời chất vấn luôn được đông đảo cử tri quan tâm, ghi nhận và đánh giá cao.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí - Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc tại Phiên họp thứ 31 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (tháng 3/2024)

(2) Trong hoạt động giám sát việc thi hành pháp luật ở địa phương, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai cho biết, khi có văn bản đề nghị tham gia Đoàn giám sát của Đoàn ĐBQH Thành phố, các ĐBQH trong Đoàn nghiên cứu theo từng lĩnh vực và những nội dung cần quan tâm và đăng ký tham gia. Các ĐBQH đặc biệt quan tâm đến việc giám sát việc thi hành pháp luật ở địa phương, đối với Đoàn giám sát của Đoàn ĐBQH Thành phố thường có từ 8 -10 ĐBQH đăng ký tham gia. Qua giám sát thực tế, qua báo cáo của đơn vị là đối tượng giám sát, các ĐBQH đã có nhiều ý kiến đóng góp cho Đoàn giám sát kịp thời kiến nghị tới các cơ quan liên quan Trung ương và địa phương nhằm sửa đổi, bổ sung các chính sách phù hợp với thực tiễn, đồng thời chấn chỉnh, khắc phục các hạn chế trong thi hành pháp luật ở địa phương như việc thực hiện chính sách an sinh xã hội, việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở; việc thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội…

(3) Trong hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai nhấn mạnh, việc giám sát văn bản quy phạm pháp luật của ĐBQH, Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội ngày càng được quan tâm và tăng cường, các vị ĐBQH của Đoàn tích cực nghiên cứu các văn bản quy phạm pháp luật. Đồng thời theo dõi, xem xét, đánh giá hiệu quả của các văn bản đó trong quá trình triển khai thực hiện, từ đó có những phát hiện và kiến nghị trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình với Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan hữu quan xem xét tháo gỡ vướng mắc và chỉnh sửa, bổ sung, bãi bỏ kịp thời bảo đảm phù hợp với Hiến pháp và thống nhất trong hệ thống pháp luật, hạn chế sự chồng chéo, trùng lặp trong các quy định tại nhiều văn bản.

(4) Trong hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân, các vị ĐBQH đã luôn theo sát, trực tiếp tiếp công dân, nghe phản ánh kiến nghị về các lĩnh vực kinh tế - xã hội và đời sống ở địa phương, về công tác giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo của các cơ quan có thẩm quyền; đồng thời, tuyên truyền, hướng dẫn công dân chấp hành đường lối của Đảng, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Việc xử lý các đơn khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến ĐBQH được thực hiện đúng quy định của Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Tiếp công dân, Nghị quyết 759/2014/UBTVQH13 ngày 15/5/2014 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các văn bản hướng dẫn hiện hành. Lãnh đạo Đoàn ĐBQH Thành phố Hà Nội qua các nhiệm kỳ đều nghiêm túc thực hiện bố trí thời gian trực tiếp tiếp công dân và chỉ đạo giải quyết nhiều vấn đề nổi cộm, bức xúc của cử tri.

Đoàn giám sát chuyên đề của Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội về “Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 01/7/2016 đến ngày 01/7/2021 trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm việc với các sở, ngành và một số quận, huyện của Thành phố

“Nhiệm kỳ khóa XIV và từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến nay, các vị ĐBQH TP. Hà Nội đã tiếp 3.146 lượt công dân, tiếp nhận và xử lý 4.618 đơn, thư, kiến nghị. Qua những ý kiến, đơn thư của công dân, một số ĐBQH đã tổ chức làm việc với địa phương cấp huyện, cấp xã để tìm hiểu, nắm thông tin cụ thể hơn về những nội dung công dân có ý kiến, kiến nghị nhiều lần nhưng chưa được giải quyết, qua đó ĐBQH tổng hợp và gửi kiến nghị đến các cấp, các ngành có thẩm quyền giải quyết”, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai nêu dẫn chứng.

Cần có lộ trình cụ thể để sửa đổi Luật Hoạt động giám sát

Từ thực tiễn triển khai hoạt động giám sát, khảo sát tại địa phương và tham gia các Đoàn giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội cho rằng, cần thiết phải sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả của chính sách, pháp luật được thi hành trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu của quản lý Nhà nước hiện nay.

Trên cơ sở nghiên cứu dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu xem xét một số nội dung sau:

Thứ nhất, đề nghị nghiên cứu, rà soát theo hướng có lộ trình cụ thể để sửa đổi toàn diện Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.

Thứ hai, đề nghị bổ sung trình tự, thủ tục, phạm vi, thẩm quyền của đại biểu Quốc hội khi thực hiện giám sát cá nhân theo Điều 47; khoản 2 Điều 48 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân nhằm đa dạng phương thức giám sát của ĐBQH ngoài việc thực hiện chất vấn tối cao.

Thứ ba, đề nghị nghiên cứu, quy định một điều về trình tự, phạm vi, thẩm quyền của Đoàn ĐBQH giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Tách việc giải quyết kiến nghị của công dân thành một điều riêng./.

Bích Ngọc