ĐBQH Vương Thị Hương: Sửa đổi Luật Viên chức để đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm cho viên chức

Đại biểu Vương Thị Hương phát biểu thảo luận.

Tham gia thảo luận, đại biểu Vương Thị Hương nhất trí việc sửa đổi toàn diện Luật Viên chức nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng trong việc cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức, hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập để bắt kịp và đáp ứng yêu cầu xã hội; khắc phục hạn chế, bất cập của Luật hiện hành.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng khác với công chức là người làm việc trong cơ quan hành chính nhà nước theo biên chế và mệnh lệnh hành chính, viên chức làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, được xác lập trên cơ sở tự nguyện, thỏa thuận về quyền và nghĩa vụ của hai bên. Vì vậy, khi viên chức chuyển sang một đơn vị sự nghiệp khác, thì phải chấm dứt hợp đồng làm việc tại đơn vị cũ và ký hợp đồng làm việc với đơn vị mới. Việc chuyển đổi này không phải là “điều động” hay “luân chuyển” theo nghĩa hành chính như đối với công chức. Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét bỏ thuật ngữ “điều động” và “luân chuyển” trong các điều khoản của dự án Luật.

Về quyền của viên chức về hoạt động nghề nghiệp quy định: “Viên chức được từ chối thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ nếu cho rằng công việc hoặc nhiệm vụ đó trái với quy định của pháp luật”. Theo đại biểu, cần cân nhắc cụm từ “cho rằng” vì khi thực hiện có thể xảy ra tình trạng viên chức lạm dụng quyền từ chối để né tránh nhiệm vụ. Ngược lại, người dám từ chối thực hiện nhiệm vụ trái với pháp luật có thể bị trù dập, đánh giá không hoàn thành nhiệm vụ nếu như không có cơ chế bảo vệ rõ ràng.

Về phương thức tuyển dụng viên chức, Dự thảo Luật bổ sung thêm phương thức “tiếp nhận” đối với các trường hợp: Chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, người đang làm việc ở khu vực ngoài công lập, hoặc đang hợp đồng làm công việc chuyên môn, nghiệp vụ trong đơn vị sự nghiệp công lập. Đại biểu Vương Thị Hương cho rằng, xét về bản chất pháp lý, “tiếp nhận” cũng là một hình thức tuyển chọn, bố trí người vào vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập, trên cơ sở xem xét hồ sơ, lý lịch, văn bằng, năng lực, kinh nghiệm và sức khỏe, nội dung, trình tự và mục đích của “tiếp nhận” là tương đồng với “xét tuyển”, tức là lựa chọn người phù hợp mà không qua thi tuyển. Đại biểu đề nghị nghiên cứu bỏ quy định riêng biệt về hình thức “tiếp nhận” và tích hợp nội dung này vào hình thức “xét tuyển”, đặc cách trên cơ sở tiêu chí, điều kiện cụ thể do Chính phủ quy định chi tiết.

Về Quyền của viên chức được đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc theo quy định của pháp luật. Đại biểu cho rằng trong thực tiễn, cơ quan và người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập cần có cơ sở pháp lý để đơn phương chấm dứt hợp đồng trong một số trường hợp cụ thể, ví dụ: viên chức vi phạm nghiêm trọng kỷ luật, liên tục nhiều năm không hoàn thành nhiệm vụ được giao, do yếu tố bất khả kháng dẫn đến đơn vị thu hẹp quy mô hoạt động, đơn vị giải thể theo quyết định của cấp có thẩm quyền... Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quyền được đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc, hợp đồng lao động và hợp đồng dịch vụ cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập, đồng thời giao Chính phủ quy định cụ thể.

Về xếp loại chất lượng và sử dụng kết quả đánh giá, xếp loại chất lượng viên chức. Dự thảo quy định cấp có thẩm quyền được “xem xét, bố trí vào vị trí việc làm phù hợp ở trình độ thấp hơn hoặc cho thôi việc đối với trường hợp không hoàn thành nhiệm vụ hoặc không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ”. Đại biểu cho rằng, việc bổ sung thêm cụm từ “không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ” nếu không được định nghĩa rõ ràng, không có tiêu chí lượng hóa cụ thể sẽ thiếu căn cứ để triển khai trong thực tế, có thể áp dụng tùy tiện, thiếu minh bạch, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của viên chức... Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bỏ cụm từ “không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ”, nhằm bảo đảm tính thống nhất, rõ ràng và khả thi trong thực thi.

PV