Để dạy AI ở phổ thông, lãnh đạo CSGD đề xuất cần đầu tư cơ sở vật chất và nhân lực đồng bộ

Bộ Giáo dục và Đào tạo có văn bản số 7652/BGDĐT-GDPT ngày 21/11/2025 gửi các sở giáo dục và đào tạo xin ý kiến góp ý dự thảo Hướng dẫn triển khai thí điểm nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục phổ thông.

Để việc thí điểm được triển khai hiệu quả, các cơ sở giáo dục cần đáp ứng yêu cầu tối thiểu về cả cơ sở vật chất, đội ngũ nhân lực và kế hoạch thực hiện. Theo lãnh đạo một số cơ sở giáo dục, nhà trường đã bước đầu đáp ứng các điều kiện về cơ sở vật chất, tuy nhiên cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn mới có thể đáp ứng việc thí điểm.

Bước đầu đáp ứng yêu cầu về cơ sở vật chất, chú trọng nâng cao chất lượng giáo viên

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Nguyễn Cao Cường - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh (phường Đống Đa, Hà Nội) cho biết nhà trường về cơ bản đã đáp ứng được các điều kiện để triển khai thí điểm giảng dạy trí tuệ nhân tạo.

Hiện tại, nhà trường có 4 phòng máy tính với tổng cộng 180 máy, trung bình mỗi phòng có khoảng 45 máy; hệ thống đường truyền Internet tốc độ cao cũng đã được trang bị đầy đủ. Như vậy, xét riêng về thiết bị phần cứng và hạ tầng mạng, nhà trường hoàn toàn có khả năng đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình dạy AI.

Tuy nhiên, theo thầy Cường, khó khăn lớn hơn lại nằm ở phần mềm và chi phí vận hành. Hiện Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh vẫn đang trong giai đoạn mới được đầu tư, cải tạo nâng cấp, nên việc trang bị phần mềm bản quyền cho từng máy tính, đặc biệt là các phần mềm chuyên dụng phục vụ giảng dạy AI sẽ phát sinh chi phí rất lớn.

Bên cạnh đó, khi đưa nội dung giảng dạy AI vào chương trình chính thức, công tác bảo trì, bảo dưỡng phòng máy cũng cần được đầu tư thêm để hoạt động ổn định và lâu dài. Do đó, thầy Cường cho rằng cần có nguồn kinh phí cụ thể cho cả thiết bị, phần mềm và việc duy trì hoạt động của hệ thống phòng máy.

Một thách thức quan trọng khác là nhân lực. Trước đây, môn Tin học trong trường phổ thông chủ yếu được triển khai theo hướng dạy nghề hoặc là môn học tự chọn nên nhu cầu về số lượng giáo viên không lớn.

Nhưng hiện nay, khi yêu cầu giảng dạy Tin học - đặc biệt là trí tuệ nhân tạo được nâng lên, số lượng và chất lượng giáo viên cần được bổ sung. Công tác tuyển dụng giáo viên Tin học tại các trường trong thành phố vốn đã rất khó khăn: mức lương trong ngành không hấp dẫn bằng thu nhập mà những người có kỹ năng công nghệ thông tin có thể kiếm được từ khu vực tư nhân.

Vì vậy, muốn thực hiện triển khai dạy AI thành công, cần có cơ chế thu hút phù hợp, thậm chí tính đến giải pháp xã hội hóa có kiểm soát để tạo nguồn lực cho việc phát triển đội ngũ, đảm bảo dạy học Tin học - AI một cách bài bản, có chiều sâu.

Thầy Nguyễn Cao Cường - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh (phường Đống Đa, Hà Nội). Ảnh: website nhà trường

“Các giáo viên Tin học tại Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh hiện nay đều có nền tảng chuyên môn nhất định, nên nếu được tham gia các khóa tập huấn, bồi dưỡng thì hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu.

Dù vậy, để xây dựng đội ngũ đủ mạnh và ổn định, cần có một chiến lược đào tạo mang tính chu kỳ, thường xuyên, nhằm nâng cao cả trình độ chuyên môn lẫn năng lực sư phạm.

Theo tôi, trong mọi đổi mới, yếu tố con người phải đi trước một bước; nếu không chuẩn bị kỹ, việc dạy AI có thể phản tác dụng khi giáo viên chưa đủ năng lực giảng dạy theo chuẩn”, thầy Cường nói thêm.

Tại Trường Tiểu học Hoàng Liệt (phường Hoàng Liệt, Hà Nội), cô Nguyễn Thị Bích Hạnh - Hiệu trưởng nhà trường cho biết, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy vốn đã được triển khai thường xuyên tại trường trong nhiều năm qua. Về mặt hạ tầng, thiết bị và đường truyền, nhà trường hoàn toàn đáp ứng yêu cầu tối thiểu để các giáo viên có thể bước đầu lồng ghép, khai thác những ứng dụng AI trong các tiết học.

“Hiện 100% các lớp học của Trường Tiểu học Hoàng Liệt đều được trang bị tivi 85 inch, kết nối internet ổn định và phủ wifi toàn trường, phục vụ tốt cho việc ứng dụng công nghệ trong dạy học. Ngay cả trong giai đoạn không còn dịch Covid-19, nhà trường vẫn duy trì hình thức dạy - học trực tuyến khi cần thiết. Do đó, về cơ bản khả năng giảng dạy trí tuệ nhân tạo tại nhà trường là có thể đáp ứng được”, cô Hạnh cho hay.

Về đội ngũ giáo viên, cô Hạnh cho biết nhà trường đã chủ động tổ chức cho giáo viên tham gia các lớp tập huấn trực tuyến với chuyên gia công nghệ nhằm bồi dưỡng kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và tiếp cận với các công cụ số liên quan đến AI.

Dù vậy, nhà trường vẫn khuyến khích giáo viên “tự học” là chính, đồng thời tổ chức hình thức “bình dân học vụ số” để các giáo viên có trình độ tốt hỗ trợ, hướng dẫn đồng nghiệp cùng tiến bộ.

Cô Nguyễn Thị Bích Hạnh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hoàng Liệt (phường Hoàng Liệt, Hà Nội). Ảnh: website nhà trường

Còn theo Tiến sĩ Phạm Kim Thư - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mai Hắc Đế (phường Hoàng Mai, Hà Nội), nhà trường đã có đường truyền Internet cáp quang ổn định, wifi phủ sóng các phòng học chính, cùng với một số phòng máy tính có thể đáp ứng được việc truy cập các nền tảng AI trực tuyến. Nhà trường cũng có không gian học tập tích hợp phục vụ hoạt động nhóm và STEM.

Tuy nhiên, để triển khai thí điểm giáo dục AI theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo một cách đồng bộ và hiệu quả hơn, nhà trường vẫn cần nâng cấp thêm thiết bị tại phòng máy, tăng băng thông trong giờ cao điểm, hoàn thiện hệ thống tài khoản dùng chung cho học sinh cũng như bổ sung nguồn học liệu số chuyên sâu liên quan đến AI.

“Đội ngũ giáo viên Tin học và một số giáo viên STEM của trường đã bước đầu tiếp cận và ứng dụng các công cụ AI trong quá trình giảng dạy. Dù vậy, để có thể triển khai đầy đủ các nội dung liên quan đến AI theo dự thảo, giáo viên cần được bồi dưỡng thêm, nhất là ở các nội dung như đạo đức AI, an toàn dữ liệu và thiết kế hoạt động trải nghiệm cho học sinh.

Nhà trường mong muốn nhận được sự hỗ trợ từ Bộ Giáo dục và Đào tạo và Sở Giáo dục và Đào tạo thông qua các khóa tập huấn chuẩn hóa, có học liệu mẫu và hướng dẫn tích hợp AI vào chương trình hiện hành”, Tiến sĩ Phạm Kim Thư bày tỏ.

Đội ngũ giáo viên Trường Trung học phổ thông Mai Hắc Đế tập huấn về giảng dạy AI. Ảnh: NTCC

Minh bạch trong huy động nguồn xã hội hóa, mọi học sinh đều phải được thụ hưởng

Để việc triển khai giáo dục trí tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông được đồng bộ và hiệu quả, công tác xã hội hóa thông qua doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân được xem là một giải pháp cần thiết.

Tuy nhiên, cũng có băn khoăn được đặt ra khi huy động nguồn lực xã hội hóa, bởi như mô hình giáo dục STEM đang được nhiều nhà trường triển khai theo hình thức liên kết với công ty bên ngoài rồi thu học phí trên tinh thần tự nguyện lại gây một số tranh cãi.

Nói về vấn đề xã hội hóa phục vụ việc giảng dạy AI, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh khẳng định quan điểm chỉ đạo của nhà trường là mọi học sinh đều phải được thụ hưởng nội dung học tập, không để sự tự nguyện mang tính hình thức dẫn đến bất cập hoặc chênh lệch trong cơ hội học tập.

Nếu phải huy động nguồn lực xã hội hóa, nhà trường phải cam kết chất lượng đào tạo và truyền thông đầy đủ tới phụ huynh để tạo sự đồng thuận. Đồng thời, cần có khung pháp lý từ cấp thành phố, quy định rõ mức độ, phạm vi và nguyên tắc xã hội hóa để tránh tình trạng mỗi nơi thu một mức khác nhau, gây bức xúc hoặc tạo gánh nặng tài chính cho cha mẹ học sinh.

Giáo viên Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh thực hiện ứng dụng AI vào giảng dạy. Ảnh: website nhà trường

Trong khi đó, cô Nguyễn Thị Bích Hạnh khẳng định, Trường Tiểu học Hoàng Liệt không có chủ trương huy động đóng góp tài chính từ phụ huynh khi triển khai giảng dạy AI.

Theo vị hiệu trưởng, trong bối cảnh kinh tế của nhiều gia đình học sinh trên địa bàn còn khó khăn, nhà trường không thể đặt gánh nặng chi phí lên phụ huynh, và cũng không triển khai quỹ phụ huynh hay thu các khoản xã hội hóa cho mục đích này.

Hơn nữa, phần khó khăn lớn nhất trong việc giảng dạy AI là trang thiết bị, phòng học, đường truyền - trường đã có đầy đủ, nên hoàn toàn không cần huy động thêm kinh phí. Điều quan trọng nhất hiện nay chính là kiến thức và năng lực của giáo viên, điều mà nhà trường sẽ tập trung bồi dưỡng thông qua tự học, học online và chia sẻ nội bộ.

Cô Hạnh nhấn mạnh: giáo dục AI ở cấp tiểu học không phải là một môn học độc lập như STEM hay tiếng Anh tăng cường, mà là việc tích hợp, ứng dụng AI vào các tiết dạy. Do đó, hoàn toàn không đặt ra nhu cầu thuê doanh nghiệp vào giảng dạy và thu thêm học phí.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mai Hắc Đế khẳng định, để tránh những bất cập như lạm thu hay thiếu minh bạch, việc triển khai giáo dục AI cần được làm rõ ngay từ đầu về mục tiêu chương trình, nội dung miễn phí theo khung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nội dung trải nghiệm nâng cao (nếu có), đối tượng được hưởng lợi cũng như phương án đối với những học sinh không tham gia các hoạt động tự nguyện.

Các trường cần công khai đầy đủ thông tin, tham vấn ban đại diện cha mẹ học sinh và báo cáo cơ quan quản lý trước khi hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ.

Tiến sĩ Phạm Kim Thư - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mai Hắc Đế. Ảnh website nhà trường.

“Từ góc độ quản lý, nhà trường kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo và Sở Giáo dục và Đào tạo xây dựng chương trình bồi dưỡng giáo viên một cách chuẩn hóa, có học liệu và bài giảng mẫu kèm theo.

Nhà trường cũng mong muốn có hướng dẫn cụ thể về việc xã hội hóa trong triển khai giáo dục AI nhằm đảm bảo tính thống nhất và minh bạch giữa các cơ sở giáo dục. Đồng thời, trường cũng hi vọng nhận được sự hỗ trợ trong việc kết nối với doanh nghiệp, trường đại học và các đơn vị công nghệ để tăng cường nguồn lực và đội ngũ chuyên gia”, Tiến sĩ Phạm Kim Thư nêu ý kiến.

Còn theo thầy Nguyễn Cao Cường, trước hết, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng Sở Giáo dục và Đào tạo nên sớm xây dựng lộ trình đào tạo giáo viên, tận dụng đội ngũ giáo viên Tin học hiện có, tổ chức bồi dưỡng và cấp chứng chỉ, đồng thời mở thêm các mô-đun chuyên sâu. Nội dung về AI cũng cần được tích hợp vào chương trình đào tạo giáo viên Tin học tại các trường sư phạm, kết hợp với cơ chế đặt hàng của địa phương nhằm chủ động nguồn nhân lực trong 5-10 năm tới.

Bên cạnh đó, cần rà soát tổng thể cơ sở vật chất, đặc biệt là hạ tầng công nghệ thông tin, để có kế hoạch đầu tư đồng bộ theo tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, bởi chuẩn hóa thiết bị và đội ngũ là điều kiện tiên quyết để đưa giáo dục AI vào thực tiễn.

Đình Nam