Đề nghị bổ sung nguyên tắc ưu tiên mọi nguồn lực cho tình trạng khẩn cấp

Thảo luận tại Tổ 7 (gồm Đoàn: Thành phố Huế, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Kiên Giang), nhiều ý kiến nhấn mạnh, việc ban hành Luật Tình trạng khẩn cấp không chỉ là yêu cầu thực tiễn sau đại dịch Covid-19, mà còn là bước đi thể chế hóa Hiến pháp năm 2013, tạo hành lang pháp lý đủ mạnh để ứng phó với các tình huống bất thường, bảo đảm an toàn cho nhân dân và duy trì ổn định xã hội.

Thực tế hiện nay cho thấy các quy định về tình trạng khẩn cấp còn nhiều bất cập. Trong đó, quy định về tình trạng khẩn cấp còn thiếu thống nhất, nằm ở nhiều văn bản pháp luật khác nhau (từ Hiến pháp cho tới các nghị định), có văn bản quy định cả về thẩm quyền, biện pháp áp dụng, có văn bản chỉ dẫn chiếu "thực hiện theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp" nhưng không có cơ sở pháp lý cụ thể để áp dụng.

Đại biểu Đoàn Thị Hảo (đoàn Thái Nguyên) thảo luận tại Tổ 7 về dự án Luật Tình trạng khẩn cấp.

Đáng chú ý, việc ban bố, công bố tình trạng khẩn cấp từ khi ban hành Pháp lệnh (năm 2000) có hiệu lực đến nay ở nước ta chưa thực hiện được do việc áp dụng Pháp lệnh tình trạng khẩn cấp và các văn bản hướng dẫn thi hành còn nhiều bất cập, chưa phân định được giữa tình trạng khẩn cấp, tình huống khẩn cấp, tình huống cấp bách, thảm họa lớn, thảm họa…; trên thực tế, có thời điểm đã áp dụng các biện pháp như trong tình trạng khẩn cấp nhưng lại không ban bố tình trạng khẩn cấp (các biện pháp đã áp dụng trong thời gian diễn ra đại dịch Covid-19 như: Cách ly người, hạn chế đi lại, không tổ chức các hoạt động tập trung đông người…).

Đại biểu Đoàn Thị Hảo (đoàn Thái Nguyên) nhấn mạnh tới tính cấp thiết cần ban hành Luật Tình trạng khẩn cấp. Theo đại biểu, việc ban hành Luật tình trạng khẩn cấp để khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực hiện Pháp lệnh về tình trạng khẩn cấp và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, đồng thời thể chế hóa kịp thời đường lối chủ trương của Đảng về hoàn thiện hệ thống pháp luật về tình trạng khẩn cấp trong phòng, chống, khắc phục thảm họa, sự cố, cứu nạn, cứu hộ, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh; biện pháp xử lý các tình huống cấp bách, khẩn cấp về quân sự, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội; sẵn sàng ứng phó hiệu quả với các thách thức an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống; hợp tác quốc tế trong tình trạng khẩn cấp…

Góp ý về công tác chuẩn bị, ứng phó với các tình huống trong tình trạng khẩn cấp, đại biểu Đoàn Thị Hảo cho rằng, để bảo đảm tính hiệu quả, kịp thời khi xử lý các tình huống trong tình trạng khẩn cấp thì cần có nguồn lực lớn, nhân lực chất lượng cao, bảo đảm trang bị, thiết bị và phải được chuẩn bị từ sớm, từ xa để khi ban bố tình trạng khẩn cấp sẽ triển khai, thực hiện được ngay. Do vậy đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu, quy định trong dự thảo luật những nội dung về tuyển chọn nhân lực, đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, dự trữ vật chất, hậu cần; huấn luyện, diễn tập của lực lượng chuyên trách, các lực lượng tham gia…

Về nguyên tắc hoạt động trong tình trạng khẩn cấp (Điều 3), dự thảo luật quy định khá rõ về nguyên tắc hoạt động trong tình cấp, tuy nhiên, đại biểu Đoàn Thị Hảo đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung nguyên tắc: Trạng khẩn cấp, ưu tiên mọi nguồn lực cho lực lượng thi hành, triển khai thực hiện các cơ bản thể hiện được tính đặc thù của tình trạng khẩn biện pháp trong tình trạng khẩn cấp và thực hiện phương châm bốn tại chỗ kết hợp với chi viện, hỗ trợ của trung ương, địa phương khác và cộng đồng quốc tế.

“Việc ban hành luật để làm sao trong tình trạng khẩn cấp, lực lượng thực thi nhiệm vụ chỉ cần tới một gia đình viết và ký vào một mảnh giấy, với nội dung: Chúng tôi cần trưng thu, trưng dụng thiết bị, vật liệu này để thực hiện nhiệm vụ - tức là phải tức là phải ưu tiên mọi nguồn lực cho lực lược thi hành, đáp ứng được yêu cầu trong tình trạng khẩn cấp”-đại biểu Đoàn Thị Hảo nêu rõ.

Nghiêm cấm việc đưa thông tin không chính xác, thông tin sai lệch gây hoang mang dư luận

Quan tâm tới các hành vi bị nghiêm cấm trong tình trạng khẩn cấp, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn TP Huế) cho rằng, cần quy định đầy đủ, chặt chẽ hơn về các hành vi này. Cụ thể, dự thảo luật quy định nghiêm cấm “Lợi dụng tình trạng khẩn cấp để trục lợi, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, gây lãng phí, thất thoát, phá hoại tài sản của Nhà nước”. Tuy nhiên, theo đại biểu cần bổ sung quy định để bảo vệ quyền và lợi ích của nhà nước, nghiêm cấm hành vi phá hoại tài sản cá nhân vì thực tế một số tình trạng mất ổn định về trật tự an toàn xã hội thường dẫn đến hiện tượng đập phá tài sản cá nhân và “hôi của”.

Quang cảnh thảo luận tại Tổ 6.

Đại biểu cũng cho rằng, theo quy định, tình trạng khẩn cấp là trạng thái đặc biệt của xã hội được thiết lập tại một hay nhiều địa phương hoặc trên phạm vi cả nước khi an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, tính mạng, sức khỏe của con người bị đe dọa hoặc bị xâm hại nghiêm trọng, do đó những thông tin xuyên tạc, không đúng sự thật về tình trạng khẩn cấp có ảnh hưởng và tác động rất lớn đến tâm lý của người dân và xã hội. Do vậy, cần nghiêm cấm việc đưa thông tin không chính xác, thông tin sai lệch gây hoang mang dư luận, xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và cá nhân, gây khó khăn cho công tác khắc phục hậu quả của cơ quan có thẩm quyền trong tình trạng khẩn cấp.

Một nội dung quan trọng được các đại biểu quan tâm thảo luận đó là về trình tự, thủ tục ban bố, công bố tình trạng khẩn cấp. Theo đó, cần phải rõ về thẩm quyền, tiêu chí cụ thể để tránh áp dụng tùy tiện, thiếu thống nhất. Có ý kiến đề nghị, cần làm rõ về căn cứ để ban bố tình trạng khẩn cấp, quy trình để các bộ hoặc Chủ tịch UBND cấp tỉnh đề nghị Thủ tướng Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban bố tình trạng khẩn cấp hoặc đề nghị Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp.

VŨ DUNG