Đề nghị cấm tuyệt đối đầu tư kinh doanh bóng cười, thuốc lá điện tử, nung nóng

Sáng 27/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Khí cười N2O đang tạo ra một thị trường 5 "không"

Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Phạm Trọng Nhân (đoàn Tp.HCM) nêu bài học từ thuốc lá điện tử, một sản phẩm bị xem nhẹ, bị đưa ra rồi lại đưa vào tại dự thảo luật, và cho rằng khí cười N2O đang đi đúng con đường đó với tốc độ nhanh hơn và hậu quả nặng nề hơn.

Ông phân tích, khí N2O khiến những người sử dụng (đa phần là học sinh, sinh viên) vừa bị tổn thương thần kinh vừa bị nghiện, rất khó phục hồi. Không thể để một chất phá hủy thần kinh và gây nghiện mạnh như khí N2O có thể tồn tại trong danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh hợp pháp.

Tại nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ mặt hàng này, trong đó, Anh cấm tuyệt đối; Hà Lan cấm bán và sở hữu; Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc kiểm soát nghiêm ngặt; Mỹ cấm cung cấp N2O cho mục đích giải trí.

ĐBQH Phạm Trọng Nhân (Ảnh: Media Quốc hội).

Tại Việt Nam, nghịch lý N2O - một sản phẩm được y tế cảnh báo, công an truy quét, báo chí lên tiếng nhưng nằm ngoài vòng pháp luật, không được quy định tại các điều khoản cấm đầu tư kinh doanh.

Theo đại biểu Nhân, sản phẩm này đang tạo ra một thị trường 5 "không": Không phép, không tiêu chuẩn chất lượng, không kiểm định độc tính, không truy xuất nguồn gốc, không báo cáo y tế định kỳ.

"Một thị trường vận hành trong "vùng cấm", không dữ liệu, không điểm bán pháp lý, đang nằm ngoài sự kiểm soát của Nhà nước. Nếu không khóa lại "điểm mù" pháp lý này hôm nay, chắc chắn sẽ phải trả giá trong tương lai", ông Nhân nói.

Từ đó, ông đề nghị bổ sung quy định cấm tuyệt đối đầu tư kinh doanh bóng cười, khí N2O dùng cho mục đích giải trí và các chất hướng thần mới vào Điều 6 dự thảo luật về. Đồng thời, giao Chính phủ xây dựng tiêu chí nhận diện các chất hướng thần mới để cập nhật kịp thời; rà soát toàn bộ khí công nghiệp và khí thực phẩm để ngăn chặn việc lợi dụng vỏ bọc thương mại để đầu độc giới trẻ.

Chung tay ngăn chặn các sản phẩm độc hại

ĐBQH Nguyễn Hoàng Uyên (đoàn Tây Ninh) đồng tình khi dự thảo luật mới nhất đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh.

Bà phân tích, theo báo cáo số 520 của Bộ Y tế ngày 26/4/2024, tỉ lệ học sinh từ 13 - 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng tăng từ 2,6% (năm 2019) lên 8,1% (năm 2023). Đặc biệt, nhóm 13 - 15 tuổi tăng từ 3,5% (năm 2022) lên 8% (năm 2023), gần gấp đôi.

Báo cáo của gần 700 cơ sở y tế trên toàn quốc, năm 2023 tại Việt Nam ghi nhận 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

ĐBQH Nguyễn Hoàng Uyên (Ảnh: Media Quốc hội).

Thực trạng này cho thấy thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang nhắm vào nhóm trẻ dễ tổn thương, gây nguy cơ tác động lâu dài đến sức khỏe và tương lai của cả một thế hệ. Ngoài ra, nhiều sản phẩm thuốc lá mới tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tệ nạn xã hội, sử dụng các chất gây nghiện và kích thích thần kinh mạnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, trật tự xã hội.

Bà Uyên cho rằng cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng phù hợp với cam kết quốc tế của Việt Nam về Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 17/3/2005.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 173 của Quốc hội đã thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Quyết định 1665 của Thủ tướng Chính phủ cũng giao các bộ, ngành, địa phương rà soát văn bản pháp luật liên quan để đề xuất sửa đổi, bổ sung.

"Vì vậy, việc quy định thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục hàng hóa cấm kinh doanh trong Luật Đầu tư là cần thiết, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, thống nhất, giúp thực thi pháp luật hiệu quả hơn. Khi thị trường chính thức bị cấm, việc kiểm soát, thanh tra, xử lý vi phạm sẽ khả thi hơn, tránh tình trạng nhập lậu, quảng cáo trá hình và sử dụng làm công cụ tài chính cho các hoạt động tội phạm khác", bà Uyên nói.

Tham gia ý kiến, ĐBQH Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) hoan nghênh ban soạn thảo dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) đã bổ sung thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh tại Điều 6 của dự thảo Luật. Theo ông, việc cấm này rất phù hợp với khuyến nghị của WHO.

Đại biểu Trí cho biết, trong dự thảo, ở Điều 6. Ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh, khoản 1. Cấm các hoạt động đầu tư kinh doanh đã bổ sung điểm "l) Kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng".

ĐBQH Nguyễn Anh Trí (Ảnh: Media Quốc hội).

Song theo đại biểu viết như vậy hay, nhưng chưa đủ và chưa đúng với tinh thần của Nghị quyết 173 của Quốc hội.

Ông đề nghị khoản I mới bổ sung ở điều 6 của Luật Đầu tư sửa đổi cần viết đầy đủ: "l. Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện có tác hại cho sức khỏe con người".

"Vì chỉ cấm kinh doanh, nhưng người ta đầu tư để sản xuất, để làm kho chứa, để vận chuyển…thì sao?. Và các loại khí, chất gây nghiện mà gây tác hại cho sức khỏe con người cũng phải bị cấm, trước hết phải cấm ngay khí N2O cho mục đích giải trí", ông Trí nói.

Đối với điều 15 về xử lý chuyển tiếp giao "Chính phủ quy định xử lý chuyển tiếp đối với dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu đã được cho phép, chấp thuận đầu tư…".

Đại biểu nhắc lại, Nghị quyết 173 cấm ngay từ ngày mùng 1/1/2025, nhưng bây giờ còn để Chính phủ quy định đại biểu sợ sẽ không đi vào được thực tế.

"Vì vậy, tôi đề nghị quy định ngay ở trong Luật này, thời gian cho phép từ khoảng 6 tháng và tối đa là 12 tháng phải chấm dứt", ông Trí nêu.

Nhấn mạnh tình hình mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang diễn biến hết sức nghiêm trọng. Việc sử dụng khí N2O để giải trí đang bùng nổ ở Việt Nam.

"Cuộc chiến đẩy lùi, ngăn chặn các loại sản phẩm độc hại nhưng dưới bộ mặt tiện dụng, thơm, và giá rẻ đó chắc chắn còn rất cam go. Mong tất cả chúng ta cùng chung tay", đại biểu nhấn mạnh.

Hoàng Thị Bích