Đề nghị công nhận nước mắm là di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam

Tại Hội thảo “Nước mắm Việt - nâng tầm ẩm thực Việt Nam” trong khuôn khổ chuỗi sự kiện “Festival Thu Hà Nội 2023", các chuyên gia đã cùng nhau trao đổi và chia sẻ các nghiên cứu, ý kiến về nước mắm Việt - ẩm thực Việt gắn kết tạo nên những món ăn đậm đà, đặc trưng của các vùng miền trên cả nước.

Theo các nhà nghiên cứu, nước mắm Việt là “di sản truyền khẩu” được cấu thành từ cá biển và muối ủ chượp nhiều tháng mới ra dòng nước tinh khiết vàng sánh tạo nên hương vị đậm đà tự nhiên. Từ xưa, nước mắm đã trở thành nhu cầu không thể thiếu trong chế biến món ăn phục vụ đời sống hàng ngày. Do vậy, nước mắm mặc nhiên đã là di sản trong lòng dân gian.

PGS.TS Trần Đáng cho biết sẽ xây dựng bộ hồ sơ trình Chính phủ công nhận nước mắm là di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Ảnh: Văn Phúc

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, ngay từ thế kỷ thứ X, Việt Nam đã là quốc gia sản xuất nước mắm. Thậm chí nước mắm Việt Nam từng được mang sang Pháp để tham dự hội chợ triển lãm. Vì vậy việc đẩy mạnh quảng bá nước mắm Việt Nam ra nước ngoài để trở thành một thương hiệu quốc gia là điều rất cần thiết.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa ẩm thực Việt Nam, nhà nghiên cứu văn hóa ẩm thực Lê Tân cũng cho rằng, nước mắm là nguyên liệu lưỡng dụng, từ xa xưa đã được người dân Việt Nam sử dụng với nhiều hình thức như làm nước chấm trực tiếp hoặc làm gia vị, nguyên liệu chế biến… Thậm chí, những người đi biển còn uống trực tiếp để chống lạnh, cân bằng nhiệt cho cơ thể, tăng cường sinh lực…

Do đó, nhà nghiên cứu Lê Tân đề nghị cần nâng tầm cho nước mắm Việt Nam. Trước mắt, nên tổ chức các hội chợ quốc tế về nước mắm để quảng bá, bởi các nhà nghiên cứu ẩm thực quốc tế cũng đánh giá, Việt Nam có rất nhiều loại nước mắm ngon.

Nghệ nhân Phạm Tuấn Hải - Master Chef, Giám khảo vua đầu bếp Việt Nam thì cho biết, mỗi khi thực hành, ngoài việc chế biến món ăn còn có cả những câu chuyện, thông điệp văn hóa, truyền thống và con người Việt Nam.

Theo ông Hải, hiện nay 100% nhà hàng ẩm thực Việt ở Việt Nam sử dụng nước mắm, 80% nhà hàng có món Tây kết hợp món Việt và 40% nhà hàng Tây ở Việt Nam có sử dụng nước mắm để làm nước chấm hoặc làm gia vị chế biến món ăn.

Giám khảo vua đầu bếp Việt cho rằng, trao đổi tại tọa đàm về nước mắm sẽ mang lại hiệu ứng rất tốt về giá trị tinh hoa không những cho mỗi món ăn mà còn nâng tầm vai trò quan trọng không thể thiếu của nhiều thế hệ nghệ nhân ẩm thực Việt Nam.

Tại tọa đàm, nhiều học giả cũng cho rằng cần đẩy mạnh quảng bá nước mắm Việt Nam ra nước ngoài để trở thành một thương hiệu quốc gia, sản phẩm quốc gia.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục phát triển thị trường và Doanh nghiệp Khoa học công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) nhấn mạnh đến tầm quan trọng trong việc bảo tồn, nâng tầm nước mắm Việt.

Theo ông Quất, để nước mắm Việt gắn liền với ẩm thực Việt và ngày càng trở nên nổi tiếng hơn với thế giới rất cần những đại sứ trẻ là công dân Việt Nam trên khắp mọi miền đất nước, là các bạn nước ngoài yêu thích món ăn Việt Nam. Họ sẽ cùng chung tay quảng bá để nước mắm Việt, ẩm thực Việt trở thành “người bạn đồng hành” trong mỗi bữa ăn hàng ngày…

PGS.TS Trần Đáng, Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Việt Nam cho biết, tại Việt Nam hiện có 6 vùng sản xuất nước mắm nổi tiếng là Cát Hải (Hải Phòng), Ba Làng (Thanh Hóa), Đà Nẵng, Nha Trang, Phan Thiết, Phú Quốc với hàng chục thương hiệu.

Tiềm năng của thị trường này rất lớn, bởi ngoài 100 triệu dân trong nước, còn hàng triệu người Việt Nam ở nước ngoài và ngày càng có nhiều người tiêu dùng nước ngoài quan tâm tới nước mắm Việt.

Sản xuất nước mắm ở Việt Nam. Ảnh: TL

PGS.TS Trần Đáng thông tin, Hiệp hội Nước mắm Việt Nam sẽ phối hợp với Hiệp hội Văn hóa ẩm thực Việt Nam xây dựng Đề án xây dựng và phát triển văn hóa ẩm thực Việt Nam thành thương hiệu quốc gia, góp phần đưa nước mắm Việt Nam lên tầm cao mới.

Đồng thời, hai hiệp hội sẽ cùng nhau nghiên cứu, xây dựng bộ hồ sơ trình Chính phủ công nhận nước mắm là di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Việc này là xứng đáng, bởi nước mắm Việt Nam đã có bề dày lịch sử lâu đời với những giá trị độc đáo.

T.Toàn