Để sầu riêng không thành 'sầu chung'

Cụ thể là từ đầu năm 2025, phía Trung Quốc đã yêu cầu tất cả các lô sầu riêng nhập khẩu từ Việt Nam phải có chứng nhận không chứa chất vàng O (auramine O) và nhiễm chì, cadimi. Để đạt được tiêu chí này, doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng phải mang mẫu tới các phòng kiểm nghiệm do phía Trung Quốc chỉ định. Dù đã được công nhận đạt tiêu chuẩn từ các phòng kiểm nghiệm nhưng khi lên đến cửa khẩu, các lô hàng vẫn bị kiểm tra lại. Trên thực tế có nhiều lô sầu riêng đã bị từ chối thông quan do không đáp ứng tiêu chuẩn do phía Trung Quốc đặt ra.

Số liệu thống kê cho thấy, lượng sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc từ đầu năm đến giữa tháng 2 chỉ đạt 3.500 tấn, giảm 80% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong nước, hàng ngàn tấn sầu riêng phải lưu kho. Xuất khẩu khó khăn khiến giá sầu riêng giảm từ 140 nghìn đồng/kg xuống chỉ còn 50 nghìn đồng/kg.

Đây chính là hệ lụy của việc ồ ạt mở rộng diện tích, quy trình canh tác thiếu khoa học, công tác bảo quản sau thu hoạch sầu riêng có nhiều bất cập trong thời gian qua. Tại tỉnh Lâm Đồng, sầu riêng là loại cây trồng có tốc độ tăng trưởng “nóng” nhất trong nhiều năm qua. Nếu năm 2021, diện tích sầu riêng Lâm Đồng chỉ khoảng 13.000 ha thì đến nay, con số này đã lên tới khoảng 21.000 ha. Nhiều khu vực dù thổ nhưỡng không phù hợp để trồng sầu riêng nhưng trước sức hấp dẫn từ lợi nhuận cao do sầu riêng mang lại, nhiều hộ dân vẫn chuyển đổi các cây trồng truyền thống để trồng sầu riêng, dẫn tới năng suất, sản lượng không đạt yêu cầu. Mặt khác, việc tập trung và phụ thuộc quá lớn vào một thị trường là Trung Quốc khiến việc xuất khẩu sầu riêng trở nên bấp bênh hơn bao giờ hết bởi khi phía bạn dựng lên các hàng rào kỹ thuật thì ngay lập tức sẽ tác động tiêu cực đến sản xuất, tiêu thụ sầu riêng trong nước.

Để khắc phục nguy cơ tồn kho, dư thừa sản lượng, trồng - chặt đối với sầu riêng, trước mắt, các cơ quan chức năng cần khẩn trương đàm phán với phía Trung Quốc tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong nước kiểm định chất lượng sầu riêng. Các địa phương có vùng trồng sầu riêng tăng cường quản lý, giám sát chất lượng mã số vùng trồng; khâu đóng gói, bảo quản sau thu hoạch. Tăng cường khuyến cáo người dân không ồ ạt mở rộng diện tích trồng sầu riêng. Hỗ trợ người dân ứng dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật vào canh tác, thu hái, chế biến, bảo quản theo hướng thực hành sản xuất nông nghiệp tốt, hạn chế lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, kích thích sinh trưởng, chất bảo quản, phân bón kém chất lượng; tăng cường năng lực chế biến, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, bảo đảm cho ngành sầu riêng phát triển bền vững.

QUANH VINH