Đề xuất 5 nội dung thúc đẩy năng lượng mới, đáp ứng nhu cầu điện

Nhu cầu năng lượng, đặc biệt là điện năng tại Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 8 - 10% mỗi năm trong những năm tới, để đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế và trở thành Quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

An ninh năng lượng vẫn là thách thức lớn

Theo Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng của Việt Nam dự kiến tăng 8 - 10%/năm trong thập kỷ tới. Trong khi đó, các nguồn năng lượng sơ cấp trong nước như thủy điện, than đá và dầu khí đang dần cạn kiệt, dẫn tới việc phải phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu, nhiên liệu nhập khẩu.

Bên cạnh đó, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu gây ra, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 3% tổng GDP hàng năm, theo tính toán của các chuyên gia quốc tế.

TSKH Phan Xuân Dũng phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: BTC

TSKH Phan Xuân Dũng nhấn mạnh một số thách thức mà ngành năng lượng đang phải đối mặt như: An ninh năng lượng vẫn là thách thức khi nguồn cung sơ cấp trong nước ngày càng cạn kiệt, phụ thuộc nhiều vào năng lượng nhập khẩu gia tăng; quá trình chuyển dịch năng lượng sang các nguồn sạch hơn, bền vững hơn tuy đã có những kết quả ban đầu nhưng còn nhiều vướng mắc; khung khổ pháp lý và các cơ chế, chính sách để khuyến khích đầu tư vào năng lượng sạch, công nghệ mới cần tiếp tục nhanh chóng được hoàn thiện để “hút” các nhà đầu tư.

“Trình độ khoa học công nghệ trong nước, đặc biệt khả năng nội địa hóa thiết bị cho ngành năng lượng tái tạo vẫn còn hạn chế. Chúng ta vẫn phụ thuộc nhiều vào công nghệ và chuyên gia nước ngoài, điều này không chỉ làm gia tăng chi phí đầu tư mà còn tiềm ẩn những rủi ro về an ninh công nghệ cũng như sự phát triển bền vững của đất nước”, TSKH Phan Xuân Dũng cho biết.

Thời gian tới, VUSTA cam kết sẽ tiếp tục tập hợp và phát huy mạnh mẽ hơn nữa trí tuệ của đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học trong hệ thống các hội thành viên để tham gia sâu hơn vào quá trình hoạch định và thực thi chính sách năng lượng; đồng thời đẩy mạnh hoạt động tư vấn, phản biện độc lập, khách quan đối với các vấn đề lớn của ngành.

Từ việc lựa chọn công nghệ, cơ chế giá điện, đến các mô hình phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh; thúc đẩy hợp tác quốc tế, kết nối các nhà khoa học Việt Nam với mạng lưới tri thức toàn cầu, chuyển giao các công nghệ tiên tiến và thu hút các nguồn lực đầu tư cho quá trình chuyển dịch năng lượng. Đặc biệt quan tâm đến việc thu hút, bồi dưỡng đội ngũ trí thức, tạo môi trường và điều kiện thuận lợi, nhất là giúp thế hệ trẻ cống hiến tài năng và nhiệt huyết cho sự nghiệp phát triển năng lượng của đất nước.

TSKH Phan Xuân Dũng khẳng định: “Chuyển dịch năng lượng là một hành trình đầy thách thức, nhưng là xu thế không thể đảo ngược, là con đường tất yếu để Việt Nam hướng tới một tương lai thịnh vượng, bền vững. Để thành công, chúng ta cần sự chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc mạnh mẽ của cộng đồng doanh nghiệp và đặc biệt sự đóng góp trí tuệ, sáng tạo của đội ngũ các nhà khoa học”.

Gỡ rào cản, tạo môi trường pháp lý thuận lợi

TS Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phát biểu tại Diễn đàn.

Phát biểu tại Diễn đàn, TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, việc ứng dụng các công nghệ hiện đại, tiên tiến, cũng như chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường.

Tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam đã có những bước đi quan trọng. Về hoàn thiện thể chế, ông Tạ Đình Thi cho biết, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó đã đề ra một trong những nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu là “Phát triển hạ tầng năng lượng bền vững, kết nối khu vực; nâng cao nội lực ngành công nghiệp chế tạo, dịch vụ phục vụ ngành năng lượng”.

"Nghị quyết này đang được sơ kết đánh giá, trên cơ sở đó xem xét ban hành một Nghị quyết mới trong giai đoạn mới hiện nay", ông Tạ Đình Thi thông tin.

Để hiện thực hóa các mục tiêu và tầm nhìn này, phù hợp với thực tiễn của đất nước trong bối cảnh tình hình mới, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đề xuất 5 nội dung trọng tâm thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, các công nghệ năng lượng mới.

Thứ nhất, về phát triển năng lượng tái tạo: Cần tập trung khai thác có hiệu quả tiềm năng về năng lượng tái tạo trong nước như điện gió, điện mặt trời và điện sinh khối; thu hút đầu tư tư nhân và quốc tế thông qua cơ chế ưu đãi, minh bạch, phù hợp với chiến lược phát triển của đất nước trong từng thời kỳ.

Thứ hai, về công nghệ năng lượng tương lai: Cần nghiên cứu ứng dụng hydro xanh, amoniac xanh, hệ thống lưu trữ năng lượng (pin, thủy điện tích năng), và công nghệ thu giữ carbon (CCS). Cùng với đó là ứng dụng năng lượng nguyên tử, phát triển điện hạt nhân.

Thứ ba, về lưới điện thông minh: Cần hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng AI và chuyển đổi số để vận hành hiệu quả khi tích hợp số lượng lớn các nguồn năng lượng tái tạo.

Thứ tư, về hoàn thiện thể chế: Tiếp tục tháo gỡ "điểm nghẽn" trong cơ chế giá điện, ưu đãi đầu tư, và tài chính xanh.

Thứ năm, phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng, đào tạo nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực năng lượng, nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước nhằm nội địa hóa và giảm chi phí sản xuất, tiến tới làm chủ công nghệ và dần hướng tới xuất khẩu công nghệ.

Minh Phương/Báo Tin tức và Dân tộc