Đề xuất 8 danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt được Nhà nước đặt hàng

Tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt làm chủ công nghệ

Bộ Xây dựng đang xin ý kiến rộng rãi đối với dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt thực hiện theo phương thức đặt hàng, giao nhiệm vụ, nhằm tạo hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sớm nhất chuỗi cung ứng sản phẩm công nghiệp đường sắt.

Danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt thực hiện theo phương thức đặt hàng, giao nhiệm vụ, sẽ tạo hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia phát triển công nghiệp đường sắt (Ảnh: minh họa).

Theo dự thảo quyết định, Bộ Xây dựng đề xuất danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt thực hiện theo phương thức đặt hàng, giao nhiệm vụ gồm 8 sản phẩm, dịch vụ.

Cụ thể, 4 sản phẩm, dịch vụ được thực hiện theo phương thức giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng, gồm: Nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn áp dụng đối với dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt; nghiên cứu, phát triển sản phẩm, hàng hóa công nghiệp đường sắt; đánh giá sự phù hợp tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật của sản phẩm, hàng hóa công nghiệp đường sắt; đào tạo, tiếp nhận chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực đường sắt.

Bốn sản phẩm, dịch vụ được thực hiện theo phương thức đặt hàng, gồm: Sản xuất ray, ghi, phụ kiện liên kết; sản xuất, lắp ráp hệ thống thông tin, hệ thống tín hiệu đường sắt; sản xuất, lắp ráp hệ thống cấp điện sức kéo đường sắt; sản xuất, lắp ráp phương tiện giao thông đường sắt.

Bộ Xây dựng cho biết, việc ban hành danh mục sản phẩm, dịch vụ công nghiệp đường sắt thực hiện theo phương thức đặt hàng, giao nhiệm vụ sẽ là cơ sở để đảm bảo doanh nghiệp Việt Nam từng bước làm chủ được thiết kế hệ thống; xây dựng, bảo trì, sửa chữa công trình đường sắt; sản xuất được vật tư, vật liệu cho công trình.

Cùng đó, vận hành, bảo trì, sửa chữa, lắp ráp được đầu máy đường sắt dưới 200km/h; vận hành, bảo trì, sửa chữa đoàn tàu tốc độ cao; sản xuất, bảo trì, sửa chữa được toa xe có vận tốc khai thác dưới 200km/h và toa xe đường sắt đô thị.

Lắp đặt, bảo trì, sửa chữa và sản xuất được vật tư, phụ tùng, phụ kiện, phần mềm... của hệ thống thông tin tín hiệu đường sắt dưới 200km/h (bao gồm đường sắt đô thị); vận hành, bảo trì, sửa chữa được hệ thống thông tin, tín hiệu đường sắt tốc độ cao.

Bộ Xây dựng đề xuất danh mục gồm 8 sản phẩm, dịch vụ được thực hiện theo phương thức giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng (Ảnh: minh họa).

Tăng dần tỷ lệ nội địa hóa

Theo Bộ Xây dựng, mạng lưới đường sắt quốc gia hiện có 7 tuyến chính và 12 tuyến nhánh, với tổng chiều dài 2.703km đường chính.

Ngành công nghiệp đường sắt đã đạt được một số thành tựu nhất định, nhưng chủ yếu chỉ đáp ứng nhu cầu bảo trì, sửa chữa các phương tiện có tốc độ thấp; sản xuất, chế tạo vật tư, thiết bị cơ khí lạc hậu.

Hệ thống đường sắt đô thị đã có 3 tuyến Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - Ga Hà Nội và Bến Thành - Suối Tiên đưa vào khai thác, sử dụng nhưng còn đang trong quá trình bảo hành hoặc chưa có nhu cầu về thay thế thiết bị.

Do đó, mặc dù có 35 cơ sở tham gia ngành công nghiệp đường sắt nhưng hầu hết máy móc và linh kiện vẫn phải nhập khẩu, khiến ngành còn thiếu đồng bộ và lạc hậu. Hệ thống công nghiệp đường sắt chưa có điều kiện để tham gia đối với loại hình điện khí hóa, còn thiếu trang thiết bị, công nghệ và nhân lực để phục vụ đường sắt điện khí hóa.

Vừa qua, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 172, Nghị quyết số 187, Nghị quyết số 188 về đầu tư đường sắt tốc độ cao, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP.HCM. Cùng đó là các quy hoạch đã được phê duyệt cho thấy tiềm năng và nhu cầu thị trường đối với sản phẩm công nghiệp đường sắt rất lớn, tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia.

Mặt khác, Nghị quyết số 68-NQ/TW xác định nhiệm vụ cần thiết phải hoàn thiện hệ thống pháp luật, xóa bỏ các rào cản tiếp cận thị trường đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, rõ ràng, nhất quán, ổn định lâu dài, dễ tuân thủ, chi phí thấp. Trong điều kiện các doanh nghiệp trong nước hầu hết chưa có kinh nghiệm, cơ hội tham gia chuỗi sản phẩm công nghiệp đường sắt, nếu cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài sẽ không đủ sức cạnh tranh, không có khả năng tiếp cận thị trường.

Do vậy, để phát triển công nghiệp đường sắt, cần có các chính sách đặc biệt ưu tiên và khuyến khích thông qua cơ chế Nhà nước bảo đảm thị trường đầu ra ổn định cho doanh nghiệp nghiên cứu, sản xuất chế tạo và phát triển sản phẩm đồng bộ cả 4 nhóm chuyên ngành (xây dựng công trình, thông tin tín hiệu, phương tiện, điện sức kéo). Từ đó, phát triển sản phẩm để từng bước tăng dần tỷ lệ nội địa hóa.

Kỳ Nam