Đề xuất các trường hợp giám sát điện tử với người chưa thành niên phạm tội

Mới đây, Bộ Tư pháp đã tiếp nhận hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị định quy định chi tiết biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng, thủ tục xử lý chuyển hướng tại cộng đồng, áp dụng biện pháp giám sát điện tử và tái hòa nhập cộng đồng đối với người chưa thành niên phạm tội.

Theo đó, hai biện pháp xử lý chuyển hướng được hướng dẫn chi tiết là: Tham gia chương trình học tập, dạy nghề và tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý.

Học tập, học nghề xong được cấp chứng chỉ

Biện pháp xử lý chuyển hướng tham gia chương trình học tập, dạy nghề được áp dụng đối với các trường hợp quy định tại Điều 37 Luật Tư pháp người chưa thành niên. Cụ thể, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng, trừ trường hợp phạm tội rất nghiêm trọng về các tội giết người, hiếp dâm...hoặc đã được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng mà phạm tội mới.

Một vụ án hình sự người chưa thành niên phạm tội được xét xử tại TAND TP.HCM. Ảnh: TRẦN LINH

Tiếp đến là được áp dụng trong trường hợp người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý, phạm tội nghiêm trọng hoặc phạm tội ít nghiêm trọng, trừ phạm tội nghiêm trọng về các tội sản xuất, tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy...

Người chưa thành niên được lựa chọn học tập hoặc học nghề hay vừa học tập và học nghề. Thời gian đào tạo tối thiểu 03 tháng nhưng không quá 01 năm. Người tham gia chương trình học tập, học nghề được cấp bằng, chứng chỉ, chứng nhận theo trình độ đã học.

Về hình thức học tập, dạy nghề thì người chưa thành niên được học trực tiếp tại cơ sở giáo dục, cơ sở giáo dục nghề nghiệp do cơ quan tiến hành tố tụng lựa chọn. Trường hợp bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh, trở ngại khách quan thì cơ sở giáo dục, cơ sở giáo dục nghề nghiệp được cơ quan tiến hành tố tụng lựa chọn phối hợp người trực tiếp giám sát báo cáo Chủ tịch UBND cấp xã đồng ý cho người tham gia chương trình học tập được học trực tuyến.

Đối với biện pháp tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý thì cơ quan tiến hành tố tụng lựa chọn cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc tổ chức khác có chức năng điều trị hoặc tư vấn tâm lý trên cơ sở danh sách UBND cấp tỉnh lập.

Người chưa thành niên bị áp dụng biện pháp này khi người đó có kết quả trưng cầu giám định pháp y tâm thần. Căn cứ kết quả giám định pháp y tâm thần, cơ quan tiến hành tố tụng ra quyết định tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý đối với họ.

Việc điều trị có thể trực tiếp tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc tổ chức khác có chức năng điều trị hoặc tư vấn tâm lý hoặc tại nơi ở của người tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý. Thời gian điều trị hoặc tư vấn tâm lý theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và hoặc tổ chức khác có chức năng điều trị hoặc tư vấn tâm lý nhưng không quá 01 năm.

Trong các biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng thì UBND cấp xã đóng vai trò chủ trì, có nhiệm vụ xây dựng chương trình, kế hoạch, chỉ đạo, kiểm tra và tổ chức sơ kết, tổng kết việc thực hiện.

Công an cấp xã làm đầu mối, tham mưu giúp UBND cấp xã, thực hiện các nhiệm vụ quản lý, giáo dục, lập hồ sơ và tham mưu cấp giấy chứng nhận chấp hành xong. Còn người trực tiếp giám sát được Công an cấp xã đề xuất và Chủ tịch UBND cấp xã quyết định, phải là người có phẩm chất đạo đức tốt, kinh nghiệm trong việc giáo dục người chưa thành niên. Người này có trách nhiệm xây dựng kế hoạch thi hành chi tiết trong 05 ngày làm việc và đôn đốc thực hiện.

Đối tượng áp dụng biện pháp giám sát điện tử

Theo dự thảo, biện pháp giám sát điện tử được áp dụng trong trường hợp người chưa thành niên là bị can, bị cáo từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi về tội đặc biệt nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng; hoặc người chưa thành niên là bị can, bị cáo từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi về tội nghiêm trọng do vô ý, tội ít nghiêm trọng.

Ngoài ra, người chưa thành niên bị áp dụng biện pháp giám sát điện tử còn phải đáp ứng điều kiện: Đã áp dụng biện pháp ngăn chặn tại cộng đồng khác nhưng vi phạm; có nơi cư trú rõ ràng và cha, mẹ, người chăm sóc người chưa thành niên cam đoan quản lý, giám sát người chưa thành niên.

Trong thời hạn ba ngày làm việc kể từ ngày ra Quyết định áp dụng biện pháp giám sát điện tử, người ra quyết định phải gửi thông báo kèm theo Quyết định cho UBND cấp xã nơi người chưa thành niên là bị can, bị cáo cư trú và cơ sở giam giữ nơi người đó đang bị tạm giam để thi hành.

Ngay sau khi nhận được thông báo, UBND cấp xã phân công cán bộ Công an xã quản lý, giám sát, hỗ trợ theo đề xuất của Trưởng Công an cấp xã. Thực hiện nhận bàn giao người từ cơ sở giam giữ, việc nhận bàn giao người phải được lập thành biên bản.

Sau khi tiếp nhận người, UBND cấp xã phải tổ chức buổi làm việc có đại diện gia đình, người bị giám sát và đơn vị tổ chức gắn thiết bị giám sát điện tử để giải thích quyền và nghĩa vụ của các chủ thể này.

Trường hợp khi có yêu cầu phục vụ quản lý, giám sát thì Công an cấp xã có thể triệu tập người bị giám sát lên để làm việc.

HỮU ĐĂNG