Đề xuất cấm thuốc lá điện tử và các loại thuốc lá mới, vì sao?

Thuốc lá mới nhanh chóng gây nghiện

Theo Bộ Y tế, TLĐT, thuốc lá nung nóng là các sản phẩm mới xuất hiện trôi nổi tại Việt Nam trong gần 10 năm trở lại đây, nhưng hệ lụy của nó đang đe dọa những thành quả của công cuộc phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam.

Các loại thuốc lá nói chung có khả năng gây nhiều bệnh hiểm nghèo. Ảnh: Bệnh nhân ung thư được điều trị tại Bệnh viện Ung bướu Bắc Giang.

Theo báo cáo tổng hợp gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trong cả nước, bao gồm các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế, bệnh viện thuộc sở y tế và trung tâm y tế cấp huyện, chỉ riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng TLĐT, thuốc lá nung nóng. Việc sử dụng thuốc lá điếu thông thường đã và đang gây ra gánh nặng lớn về sức khỏe, kinh tế và cần nhiều thời gian, nguồn lực để giải quyết tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Nếu cho phép sử dụng thuốc lá mới với thành phần nicotine, các sản phẩm này sẽ nhanh chóng gây nghiện và gia tăng số người sử dụng theo thời gian.

Thực tế cho thấy, TLĐT và kể cả một số loại thuốc lá nung nóng mới phát sinh, có sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu thuốc lá điếu thông thường. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy. Thông qua việc phối trộn, người sử dụng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine quá mức hoặc thêm ma túy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà khó bị phát hiện.

Cần cấm sản xuất, lưu hành thuốc lá điện tử

Theo một chuyên gia tại Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, chi phí điều trị cho những ca ngộ độc TLĐT trộn ma túy cấp tính nhẹ đến những ca nặng tiêu tốn trung bình từ hàng chục triệu đến hàng trăm triệu đồng. Vì vậy, Việt Nam cần khẩn cấp cấm việc sản xuất, lưu hành TLĐT, có như vậy mới phòng tránh được một loạt vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe với người dân.

Theo Tổ chức WHO, trên thế giới đã có ít nhất 39 quốc gia và vùng lãnh thổ cấm hoàn toàn các sản phẩm TLĐT. Trong khu vực ASEAN, đã có 5 quốc gia cấm hoàn toàn, gồm: Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei, Campuchia.

Tháng 10/2023, Bộ Y tế nhận được tài liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị Quốc hội ban hành nghị quyết cấm nhập khẩu, sản xuất, phân phối và bán các sản phẩm nicotine, TLĐT không chứa nicotine và các sản phẩm thuốc lá nung nóng cũng như cấm quảng cáo, khuyến mại các sản phẩm này ở Việt Nam. Tháng 3/2024, WHO tiếp tục gửi bản khuyến nghị Quốc hội lần 2 về việc ban hành nghị quyết cấm nhập khẩu, sản xuất, phân phối và bán TLĐT, các sản phẩm nicotine khác, bao gồm cả TLĐT không chứa nicotine và các sản phẩm thuốc lá nung nóng, cũng như quảng cáo hoặc khuyến mại các sản phẩm này tại Việt Nam.

Theo Tổ chức WHO, trên thế giới đã có ít nhất 39 quốc gia và vùng lãnh thổ cấm hoàn toàn các sản phẩm TLĐT. Trong khu vực ASEAN, đã có 5 quốc gia cấm hoàn toàn, gồm: Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei, Campuchia. Có 3 quốc gia bán TLĐT dưới dạng dược phẩm được cấp phép và thuốc kê đơn điều trị theo phác đồ là Chile, Australia và Nhật Bản. 88 quốc gia đưa TLĐT vào diện quản lý, trong đó có 27 quốc gia thuộc khối Liên minh châu Âu. Việc quản lý này được tiến hành chặt chẽ theo các biện pháp của công ước khung.

Đối với thuốc lá nung nóng, ít nhất 18 quốc gia đã cấm, trong đó có 5 quốc gia thuộc ASEAN gồm: Campuchia, Lào, Singapore, Thái Lan, Brunei. Có 71 quốc gia đưa thuốc lá nung nóng vào diện quản lý, trong đó 27 quốc gia thuộc khối Liên minh châu Âu.

Tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Tổ chức WHO về kiểm soát thuốc lá (COP 8), WHO đã khuyến cáo, việc cho phép các sản phẩm thuốc lá mới sẽ làm tăng nhanh tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này, dẫn tới nghiện nicotine ở giới trẻ. Các bên tham gia cần cân nhắc ưu tiên áp dụng các biện pháp để ngăn chặn sự bắt đầu sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới, bao gồm ở cấp độ cao nhất là ban hành quy định cấm.

Ở Việt Nam hiện nay, TLĐT, thuốc lá nung nóng là các sản phẩm mới và không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Việc sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá là rất cần thiết để quy định cấm các sản phẩm thuốc lá mới. Tuy nhiên, trình tự, thủ tục để sửa đổi, bổ sung luật cần nhiều thời gian. Trong khi đó, thuốc lá mới là vấn đề đang rất nóng, dư luận cực kỳ quan tâm, các sản phẩm có khả năng gây nghiện nhanh, đặc biệt ở đối tượng học sinh, sinh viên. Do đó, cần phải khẩn trương có biện pháp để ngăn chặn kịp thời, tránh để có thêm nhiều người trong tương lai nghiện nicotine và nguy hại đến sức khỏe.

Trước mắt, Bộ Y tế nghiên cứu đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo TLĐT, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc mới khác có thể sẽ xuất hiện trong tương lai. Về lâu dài, Bộ Y tế sẽ trình Chính phủ, Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá để bổ sung quy định này vào luật.

Tùng Lâm