Đề xuất cho phép Ngân hàng Nhà nước cho vay lãi suất 0% không tài sản đảm bảo

Sáng 20/5, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng, được Thủ tướng ủy quyền, đã trình Quốc hội dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Hiện nay, quyền quyết định việc cho vay đặc biệt với lãi suất 0%, không có tài sản bảo đảm, đang thuộc về Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, tại lần sửa luật này, cơ quan quản lý đề xuất phân thẩm quyền này cho Ngân hàng Nhà nước.

Cụ thể, dự thảo luật đề xuất trao cho Ngân hàng Nhà nước quyền quyết định việc cho vay đặc biệt đối với tổ chức tín dụng, dù có hoặc không có tài sản bảo đảm.

Việc xác định tài sản bảo đảm của các khoản vay đặc biệt sẽ được thực hiện theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, và các khoản vay này sẽ áp dụng mức lãi suất đặc biệt 0% mỗi năm.

Các tổ chức tín dụng có thể được vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước trong các trường hợp như đáp ứng yêu cầu chi trả cho người gửi tiền khi xảy ra hiện tượng rút tiền hàng loạt, hoặc thực hiện phương án phục hồi và chuyển giao bắt buộc.

"Việc phân cấp thẩm quyền từ Thủ tướng về Ngân hàng Nhà nước là nhằm tăng tính chủ động, giảm thiểu trung gian, rút ngắn thời gian xử lý và bảo đảm phản ứng kịp thời trong các tình huống khẩn cấp, qua đó giữ vững an ninh và an toàn hệ thống tín dụng", Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh.

Trong quá trình thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và tài chính, ông Phan Văn Mãi cho biết cơ quan này cơ bản tán thành với việc điều chỉnh thẩm quyền cho vay đặc biệt lãi suất 0%, không tài sản bảo đảm từ Thủ tướng sang Ngân hàng Nhà nước.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị Chính phủ cần rà soát lại toàn bộ các quy định hiện hành liên quan đến cho vay đặc biệt. Đồng thời, cần nghiên cứu và bổ sung các quy định chi tiết về tiêu chí, điều kiện áp dụng đối với khoản vay lãi suất 0%, không có tài sản bảo đảm.

"Cần quy định rõ ràng, minh bạch trình tự, thủ tục cho vay và các biện pháp cường kiểm soát, ngăn ngừa và hạn chế tổn thất có thể xảy ra", ông Mãi kiến nghị.

Ủy ban Kinh tế và tài chính cũng nhấn mạnh cần rà soát kỹ các quy định trong luật hiện hành về thẩm quyền cho vay đặc biệt để có sự điều chỉnh tương ứng, bảo đảm thống nhất, tránh phát sinh vướng mắc trong quá trình thực hiện việc phân cấp cho Ngân hàng Nhà nước.

Giải pháp mới cho xử lý nợ xấu

Một điểm mới đáng chú ý khác trong dự thảo luật lần này là việc bổ sung quyền thu giữ tài sản bảo đảm cho các tổ chức tín dụng cũng như tổ chức mua bán, xử lý nợ.

Theo đó, quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu chỉ được thực hiện nếu trong hợp đồng có quy định rõ rằng bên nhận bảo đảm có quyền thu giữ khi xử lý nợ.

Việc thu giữ này cũng không được diễn ra một cách đơn phương hay vô điều kiện, mà phải tuân thủ đúng phạm vi, giới hạn và các điều kiện được quy định bởi pháp luật.

Nhằm ngăn chặn việc lạm quyền, dự thảo luật yêu cầu tổ chức tín dụng khi thực hiện quyền thu giữ không được áp dụng các biện pháp trái pháp luật hoặc đi ngược lại chuẩn mực đạo đức xã hội.

Việc ủy quyền thu giữ chỉ được thực hiện cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản thuộc tổ chức tín dụng đó. Trường hợp ngân hàng thuộc diện chuyển giao bắt buộc, quyền thu giữ có thể được ủy quyền cho tổ chức tín dụng hoặc công ty quản lý nợ, khai thác tài sản tương ứng.

Ủy ban Kinh tế và tài chính, trong phần thẩm tra, đánh giá việc bổ sung quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm là cần thiết.

Bối cảnh hiện nay cho thấy tỷ lệ nợ xấu nội bảng, bao gồm nợ của các ngân hàng thuộc diện mua lại bắt buộc, hoặc đang trong diện kiểm soát đặc biệt, đang ở mức đáng lo ngại.

Cụ thể, tính đến cuối tháng 7/2024, tỷ lệ nợ xấu nội bảng ở mức 4,75%, tăng so với mức 4,3% hồi đầu năm và cao hơn nhiều so với mức trên 2% cuối năm 2022.

Điều này cho thấy áp lực xử lý nợ xấu ngày càng lớn, đòi hỏi phải có hành lang pháp lý rõ ràng hơn cho việc thu giữ và xử lý tài sản bảo đảm.

Vì vậy, Ủy ban đề nghị Chính phủ cần rà soát kỹ các điều kiện để thực thi quyền thu giữ tài sản bảo đảm trong các khoản nợ xấu.

Đồng thời, cần làm rõ vai trò và trách nhiệm của UBND cấp xã cũng như cơ quan công an cấp xã trong việc bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội trong suốt quá trình thu giữ tài sản.

Ngoài ra, quy trình, thủ tục thu giữ và xử lý tài sản bảo đảm cũng cần được Chính phủ quy định cụ thể nhằm bảo đảm tính minh bạch và quyền lợi của người có tài sản bị thu giữ cũng như các bên liên quan.

Theo kế hoạch, Quốc hội sẽ thảo luận tại tổ về dự luật này vào chiều cùng ngày 20/5, tiếp tục thảo luận tại hội trường vào ngày 29/5 và biểu quyết thông qua vào ngày 17/6.

Dũng Phạm