Đề xuất giải pháp hữu hiệu để triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia 1719

- Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025, Quảng Trị đã và đang chú trọng triển khai tại các huyện miền núi trên địa bàn tỉnh. Đề nghị bà cho biết Ban Dân tộc tỉnh đã triển khai chương trình này như thế nào?

-Trên cơ sở các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, hướng dẫn của Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành, trung ương, Ban Dân tộc tỉnh đã tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản phân công nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ban, ngành, đoàn thể, UBND các huyện vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung hoạt động của Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn I, từ năm 2021-2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719) theo quy định.

Là cơ quan thường trực, phụ trách Chương trình MTQG 1719 của tỉnh, Ban Dân tộc tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, địa phương có liên quan tham mưu UBND tỉnh trình HĐND ban hành 5 nghị quyết; UBND tỉnh ban hành hơn 35 văn bản quản lý, điều hành, hướng dẫn thực hiện chương trình. Trong quá trình thực hiện, Ban Dân tộc và các sở, ngành liên quan ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, giải quyết những khó khăn, vướng mắc; chế độ báo cáo hàng tháng tiến độ giải ngân nguồn vốn, công tác kiểm tra giám sát và báo cáo định kỳ, đột xuất cho UBND tỉnh, Ủy ban Dân tộc.

Cùng với việc triển khai các nội dung thực hiện chương trình, Ban Dân tộc tỉnh chú trọng công tác tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức phù hợp với từng đối tượng, qua đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm của từng cá nhân, tập thể và cộng đồng nhằm tạo sự đồng thuận trong xã hội, phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò chủ thể của người dân trong việc tham gia thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ, thúc đẩy phát triển KT-XH, từng bước xóa đói giảm nghèo cho vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Kết quả thực hiện nguồn kinh phí phân bổ năm 2022 (được tiếp tục thực hiện trong năm 2023) và năm 2023 đã giải ngân đạt 55,6% kinh phí kế hoạch. Nội dung hỗ trợ đầu tư từ các hoạt động của từng tiểu dự án, dự án đã tác động tích cực đến việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lợi thế của từng tiểu vùng. Tỉ lệ hộ nghèo vùng miền núi năm 2023 giảm 3,25% so với năm 2022. Hạ tầng cơ sở được xây dựng đồng bộ, phục vụ cơ bản cho sản xuất và đời sống dân sinh; bản sắc văn hóa, truyền thống tốt đẹp các DTTS được bảo tồn, phát huy.

-Để các dự án, chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS đạt hiệu quả, bám sát điều kiện thực tế tại các huyện miền núi, thời gian tới Ban Dân tộc tỉnh sẽ triển khai các giải pháp gì, thưa bà?

-Trên cơ sở kết quả đạt được và điều kiện thực tế của vùng đồng bào DTTS, thời gian tới Ban Dân tộc tỉnh tham mưu UBND tỉnh và phối hợp các sở, ngành, UBND huyện liên quan tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền trong thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS, miền núi; nâng cao chất lượng các phong trào thi đua, cuộc vận động về giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới.

Rà soát lại hệ thống nội dung các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn đã ban hành trong thời gian qua để xây dựng, ban hành/trình ban hành theo thẩm quyền các văn bản chỉ đạo, điều hành và hướng dẫn thực hiện chương trình đảm bảo đúng quy định, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương; đảm bảo hiệu lực, hiệu quả và mục tiêu hàng năm, mục tiêu giai đoạn của chương trình. Nắm bắt, trao đổi thông tin từ các đơn vị, địa phương thực hiện chương trình; phát hiện sớm những khó khăn, vướng mắc và tham mưu cấp có thẩm quyền giải quyết kịp thời, triệt để những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp về huy động vốn, bảo đảm huy động đầy đủ, kịp thời nguồn lực thực hiện các chương trình theo quy định. Cân đối bố trí đủ vốn đối ứng ngân sách địa phương và tăng cường các nguồn huy động, khuyến khích đóng góp hợp pháp của doanh nghiệp, nguồn tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; vốn đối ứng, tham gia đóng góp của người dân, đối tượng thụ hưởng chương trình.

Thanh niên người dân tộc thiểu số huyện Hướng Hóa tìm hiểu thông tin lao động, việc làm tại buổi tư vấn giới thiệu việc làm do Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tổ chức vào tháng 11/2023 -Ảnh: TÚ LINH

Đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và bền vững theo thứ tự ưu tiên, theo địa bàn đối tượng thụ hưởng, trên nhu cầu giải quyết những vấn đề bức thiết nhất của vùng đồng bào DTTS. Chú trọng giải quyết cơ bản về tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất cho người dân; bố trí, sắp xếp ổn định dân cư vùng DTTS, miền núi, biên giới, vùng bị ảnh hưởng bởi thiên tai, sạt lở, khu vực rừng đặc dụng, rừng phòng hộ gắn với đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn.

-Bà có thể cho biết quá trình thực hiện Chương trình MTQG 1719 trên địa bàn tỉnh gặp những khó khăn gì?

- Chương trình MTQG 1719 được tích hợp từ nhiều nội dung chính sách về lĩnh vực công tác dân tộc với sự chỉ đạo điều hành của nhiều cơ quan từ trung ương đến địa phương theo phân cấp quản lý trong thời gian trước đây, nay tổng hợp lại nên tỉnh Quảng Trị cũng như nhiều tỉnh, thành phố khác có vùng đồng bào DTTS gặp không ít khó khăn.

Cụ thể, các văn bản hướng dẫn quản lý tổ chức thực hiện từ Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành liên quan có nhiều nội dung còn chung chung, chưa rõ ràng và chồng chéo nên địa phương khó triển khai thực hiện. Một số nội dung chưa có sự thống nhất giữa nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng Chính phủ và thông tư hướng dẫn giữa Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành liên quan.

Nhiều định mức đầu tư được thông báo muộn như: hỗ trợ nhà ở, đất ở, công trình nước sinh hoạt tập trung, cứng hóa đường giao thông... làm cho các đơn vị thực hiện tại địa phương không có đủ cơ sở để lập dự án đầu tư kịp thời.

Cơ chế để tăng cường phân cấp quản lý cho cấp huyện, cấp cơ sở và lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia: Giảm nghèo bền vững, Xây dựng nông thôn mới, Phát triển KT-XH vùng DTTS trên cùng một địa bàn vùng DTTS chưa được hướng dẫn đầy đủ, cụ thể hoặc có những nội dung quy định chưa phù hợp với tình hình thực tiễn. Một số tiểu dự án, nội dung đang phải tạm dừng chưa thực hiện do chưa có văn bản hướng dẫn.

Cùng với đó là những khó khăn từ điều kiện thực tế của địa phương. Không có (hoặc có nhưng rất ít và manh mún) về quỹ đất tự nhiên để hỗ trợ cấp đất trực tiếp cho hộ gia đình thiếu đất sản xuất, đất ở tại Dự án 1 - Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt.

Một số xã có tình trạng đất chồng lấn giữa cá nhân và doanh nghiệp chưa được bóc tách, đất chưa được chuyển giao từ các công ty lâm nghiệp. Có xã có quỹ đất để cấp, song các thủ tục hỗ trợ còn vướng mắc do chưa có sự thống nhất áp dụng trong hướng dẫn của Nghị định 38/2023/NĐ-CP và Thông tư 02/2023/TT-UBDT của Ủy ban Dân tộc.

Thủ tục đăng ký kế hoạch sử dụng đất hàng năm, bổ sung quy hoạch sử dụng đất, thủ tục chuyển đổi đất rừng sang mục đích khác, công tác thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ và tái định cư thực hiện Dự án 2 - Quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết mất rất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện kế hoạch.

-Trước thực trạng trên, Ban Dân tộc tỉnh đã có những đề xuất, kiến nghị gì đối với các cấp, địa phương để chương trình đạt kết quả tốt nhất?

- Để chương trình phát huy hiệu quả, Ban Dân tộc tỉnh có những đề xuất, kiến nghị sau: đối với trung ương cần điều chỉnh lại một số mục tiêu cụ thể, chỉ tiêu chủ yếu tại Quyết định số 1719 ngày 14/10/2021 về Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021- 2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025. Các bộ, ngành rà soát, chỉnh sửa, bổ sung ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện theo hướng thống nhất, thuận lợi cho địa phương thực hiện.

Đề nghị UBND các huyện đẩy mạnh thực hiện công tác quy hoạch đất ở, đất sản xuất; rà soát bóc tách quỹ đất doanh nghiệp quản lý, đất chồng lấn giữa nông lâm trường, rừng phòng hộ, ban quản lý khu bảo tồn thiên nhiên trên địa bàn để có phương án hữu hiệu cấp trực tiếp đất sản xuất cho hộ gia đình; chủ động thực hiện các giải pháp đảm bảo về tính pháp lý và tình hình thực tế trong việc cấp đất ở, làm nhà ở tại Dự án 1, nhất là nội dung làm nhà ở cho hộ nghèo.

UBND xã thuộc phạm vi thực hiện chương trình cần nghiên cứu và cập nhật kịp thời các văn bản hướng dẫn; đánh giá, rà soát kỹ thực trạng nhu cầu của địa phương; chủ động, sáng tạo, vào cuộc quyết liệt hơn nữa và đề xuất các giải pháp hữu hiệu để triển khai thực hiện chương trình đạt mục tiêu đề ra.

-Xin cảm ơn bà!

Tú Linh(thực hiện)