Đề xuất mở rộng cơ chế mua bán điện trực tiếp và trao quyền tự đàm phán giá

Tờ trình nêu rõ yêu cầu thiết lập khuôn khổ linh hoạt nhằm tháo gỡ những vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai các dự án điện, đặc biệt liên quan đến tiến độ, phương án đấu nối, cấp điện áp và sự mất cân đối giữa nguồn - lưới - phụ tải.

Dự thảo nghị quyết đề xuất nhiều giải pháp quan trọng nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án điện. Một trong những điểm mới đáng chú ý là bỏ yêu cầu chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án lưới điện, giao UBND cấp tỉnh phê duyệt nhà đầu tư dựa trên đề xuất của doanh nghiệp nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Ảnh: Quốc hội

Bên cạnh đó, dự thảo cho phép miễn trừ một số điều kiện về thời gian hoạt động và báo cáo tài chính đối với các dự án vay lại vốn ODA; đồng thời ưu tiên bố trí vốn để tăng năng lực cho Công ty TNHH một thành viên Vận hành hệ thống điện và Thị trường điện quốc gia (NSMO).

Dự thảo cũng bổ sung cơ chế đặc thù về giá điện trúng thầu trong lựa chọn nhà đầu tư dự án điện lực; mở hướng để doanh nghiệp nhà nước và tư nhân cùng tham gia nghiên cứu, đầu tư điện hạt nhân mô đun nhỏ.

Với điện gió ngoài khơi, dự thảo đưa ra quy định về xử lý chi phí cho doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, giao thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư và đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư cho UBND cấp tỉnh theo điểm gom công suất. Một số doanh nghiệp có uy tín và năng lực có thể được giao nhiệm vụ triển khai các dự án quy mô lớn gắn với yêu cầu bảo đảm an ninh, quốc phòng và chủ quyền biển đảo.

Đáng chú ý, để thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh, dự thảo đề xuất mở rộng cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA). Theo đó, các đơn vị bán lẻ điện tại khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất sẽ được tham gia cơ chế này; giá điện trong giao dịch DPPA hoàn toàn do các bên tự đàm phán, không phụ thuộc khung giá chung. Quy định cũng làm rõ trách nhiệm quản lý và giám sát của Bộ Công Thương. Đồng thời, nhiều dự án dầu khí và than quan trọng, cấp bách sẽ được miễn thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, trừ trường hợp sử dụng vốn đầu tư công.

Ngoài ra, dự thảo đề cập cơ chế tháo gỡ vướng mắc trong dự trữ quốc gia xăng dầu, bổ sung phương án hoán đổi hàng dự trữ; cùng với đó là cơ chế xử lý các dự án điện chậm tiến độ và tăng cường kiểm tra, giám sát.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. Ảnh: Quốc hội

Trong báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi thống nhất sự cần thiết ban hành nghị quyết nhưng đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, chuyển các chính sách phù hợp sang luật và nghị quyết đang sửa đổi; đồng thời đánh giá kỹ các chính sách chưa thực sự cấp bách hoặc có thể tiềm ẩn rủi ro.

Cơ quan thẩm tra đặc biệt lưu ý đến các đề xuất liên quan phát triển lưới điện không qua thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp thực hiện dự án lưới điện và các trường hợp chỉ định nhà đầu tư không thông qua đấu giá, đấu thầu.

Về cơ chế giá điện, Ủy ban yêu cầu làm rõ các nội dung khác biệt so với Luật Điện lực hiện hành, đánh giá đầy đủ tác động và rủi ro, đồng thời bổ sung giải pháp kiểm soát.

Do các dự án điện gắn liền với yêu cầu bảo đảm an ninh quốc phòng và an ninh năng lượng, cơ quan thẩm tra nhấn mạnh nghị quyết cần bao quát đầy đủ quy định bảo vệ an toàn hệ thống, cơ chế giám sát chặt chẽ và các biện pháp “hậu kiểm” nhằm ngăn ngừa việc lợi dụng cơ chế chính sách.

Văn Sơn