Nâng ngưỡng miễn thuế hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm: Đã hợp lý?

Đề xuất ngưỡng miễn thuế theo hệ số vùng, điều chỉnh định kỳ

Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế cho hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm (thay cho đề xuất 200 triệu đồng/năm trước đó), tức là gấp 5 lần so với mức đang áp dụng theo Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành.

Trao đổi với PV VietNamNet, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi), cho rằng việc nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế đối với hộ kinh doanh lên mức 500 triệu đồng/năm chỉ thực sự có ý nghĩa khi được đặt trong tổng thể chiến lược phát triển khu vực này.

Theo ông, hộ kinh doanh đang đóng vai trò như “vườn ươm” tự nhiên của nền kinh tế khởi nghiệp, nên chính sách không chỉ dừng lại ở việc giảm gánh nặng thuế mà cần tạo hành lang để họ phát triển minh bạch và tiến gần hơn tới mô hình doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ trong tương lai.

Ông Huy nhấn mạnh một yếu tố đáng lưu ý là quy mô lao động trong hộ gia đình. Với những hộ có nhiều người lao động toàn thời gian, năng lực tạo ra thu nhập của họ khác biệt rõ so với hộ chỉ có một người kinh doanh. Vì vậy, khi xác lập ngưỡng miễn thuế, có thể so sánh dựa trên ngưỡng chịu thuế thu nhập cá nhân của người làm công ăn lương, nhằm bảo đảm tính tương thích và công bằng giữa các nguồn tạo thu nhập, tránh cảm giác ưu ái quá mức cho hộ kinh doanh.

“Xét về bản chất, thu nhập của hộ nhiều lao động tương đương tổng thu nhập của nhiều cá nhân đi làm thuê”, ông phân tích.

Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế đối với hộ kinh doanh lên mức 500 triệu đồng/năm. Ảnh: Thạch Thảo

Chuyên gia này cũng cho rằng cần phân loại miễn thuế theo ngành nghề. Nhóm ngành có biên lợi nhuận cao, vòng quay vốn nhanh nên áp dụng hệ số điều chỉnh thấp, trong khi các ngành sản xuất, dịch vụ có biên lợi nhuận thấp cần được hỗ trợ nhiều hơn. Cách tiếp cận này giúp chính sách sát thực tế hơn và hạn chế tình trạng dịch chuyển ngành nghề chỉ để hưởng ưu đãi thuế.

Hơn nữa, bối cảnh vùng miền cũng cần được tính đến. Chi phí kinh doanh tại các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM cao hơn nhiều so với các địa phương khác. Vì vậy, có thể áp dụng ngưỡng miễn thuế theo hệ số vùng tương tự cơ chế lương tối thiểu. Điều này sẽ giúp chính sách linh hoạt, thực tiễn và tránh chênh lệch không hợp lý giữa các khu vực.

Ông lưu ý, cải cách thuế không chỉ là miễn giảm nghĩa vụ thuế, mà quan trọng hơn là hỗ trợ hộ kinh doanh tiến tới quản trị hiện đại. Theo đó, cần triển khai các gói hỗ trợ chuyển đổi số, áp dụng sổ sách điện tử đơn giản, công cụ khai thuế dễ sử dụng, tập huấn về kế toán - kinh doanh - marketing và tư vấn chuyển đổi mô hình khi hộ đủ điều kiện thành lập doanh nghiệp.

Để quản lý hiệu quả nhưng không tạo áp lực, ông Huy đề xuất áp dụng cơ chế “đăng ký - khai báo tối thiểu nhưng không phải nộp thuế” đối với hộ dưới ngưỡng doanh thu miễn thuế. Việc khai báo doanh thu đơn giản qua ứng dụng số giúp cơ quan quản lý có dữ liệu thực, đồng thời mang lại lợi ích cho hộ kinh doanh như dễ tiếp cận vốn tín dụng nhờ có lịch sử giao dịch.

Chuyên gia cũng kiến nghị nên triển khai thí điểm chính sách tại một số địa phương trong 6-12 tháng, kết hợp đánh giá tác động định lượng và định tính trước khi áp dụng trên phạm vi toàn quốc. Đồng thời, cần có cơ chế điều chỉnh định kỳ theo CPI hoặc mức tăng thu nhập bình quân để ngưỡng miễn thuế luôn phù hợp, tránh lạc hậu hoặc ưu đãi quá lớn.

Kiến nghị nâng lên mức 750 triệu hoặc 1 tỷ đồng

Trong khi đó, ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas, nhận xét ngưỡng doanh thu miễn thuế 500 triệu đồng/năm là phù hợp và bảo đảm sự công bằng giữa các đối tượng có thu nhập từ tiền lương, tiền công cũng như giữa hộ kinh doanh với nghĩa vụ thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.

Tuy vậy, ông Tuấn chỉ ra rằng đề xuất vẫn không đề cập đến một điều quan trọng, đó là sự hỗ trợ từ Nhà nước cho các đối tượng kinh doanh. Theo đó, khi xác định ngưỡng miễn thuế, cần tính đến các khoản chi phí cho việc tuân thủ chính sách thuế như: trang bị máy tính tiền, phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử, chữ ký số... Đây là chi phí ban đầu không nhỏ so với quy mô hộ kinh doanh, ước khoảng 20 triệu đồng, chưa kể chi phí duy trì hàng năm.

So sánh với một số quốc gia có GDP bình quân đầu người và mức doanh thu miễn thuế tương ứng, ông Tuấn cho hay: “Nếu so sánh tương quan với Thái Lan thì mức doanh thu miễn thuế nên cân nhắc là 750 triệu đồng. Hay so với Malaysia, ngưỡng doanh thu chúng ta nên cân nhắc là 1 tỷ đồng hoặc ngưỡng doanh thu 1,5 tỷ đồng nếu so với Trung Quốc”.

Nhấn mạnh chính sách thuế không phải để thu từng khoản nhỏ, mà phải nuôi dưỡng nguồn thu, hỗ trợ người kinh doanh phát triển để sau này có thể đóng góp lớn hơn cho ngân sách, ông Tuấn đề xuất nên xem xét nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên ít nhất 750 triệu đồng, tương đương mức của Thái Lan, hoặc thậm chí 1 tỷ đồng nhằm thúc đẩy tinh thần kinh doanh và tạo động lực phát triển dài hạn cho khu vực hộ kinh doanh.

Nguyễn Lê