Điểm sáng về kết nối đi làm việc ở nước ngoài với mục tiêu giảm nghèo bền vững

Lao động đi làm việc ở Hàn Quốc. (Ảnh minh họa: Colab)

Tiểu dự án 2 “Hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng” trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 triển khai ở địa bàn các huyện nghèo (theo đơn vị hành chính cũ) đang đi dần tới giai đoạn kết thúc.

Mục tiêu đặt ra ban đầu của Tiểu dự án này là đẩy mạnh hoạt động đưa người lao động sinh sống trên địa bàn các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo (theo đơn vị hành chính cũ) đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; hỗ trợ hoạt động đào tạo nâng cao trình độ ngoại ngữ, kỹ năng nghề cho người lao động trước khi đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập và giảm nghèo bền vững, nhất là người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, người lao động trên địa bàn huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo.

Ông Đặng Đức Thuận, Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Nội vụ), cho biết, qua gần 4 năm triển khai, công tác hỗ trợ lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng tại các huyện nghèo (theo đơn vị hành chính cũ) của Chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã thực hiện được nhiệm vụ trọng tâm của Tiểu dự án 2 - hỗ trợ gần 4.400 lao động trên cả nước. Có một số địa phương được coi là điểm sáng khi thực hiện chương trình này như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Lào Cai...

Trong nhiều năm liền, Nghệ An liên tục là tỉnh dẫn đầu toàn quốc về số lượng lao động đi làm việc ở nước ngoài. Riêng năm 2024, tỉnh này đã đưa được hơn 20.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài, đạt hơn 124% kế hoạch. Điều quan trọng tại các địa phương này cho thấy, xuất khẩu lao động được xác định rõ là con đường chủ lực để thoát nghèo. Trong thực tế, nhiều gia đình từ diện hộ nghèo, chỉ sau vài năm có người thân đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, đã có đủ điều kiện kinh tế để thoát nghèo, xây dựng nhà cửa khang trang và cải thiện đời sống.

Quảng Bình (cũ) cũng là một địa phương ghi nhận rất rõ nét về hiệu quả của công tác đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng và giảm nghèo. Tại đây, người dân thực sự xem xuất khẩu lao động là cơ hội để xóa đói, giảm nghèo, vươn lên trong cuộc sống. Thu nhập bình quân của lao động đạt từ 20 đến 40 triệu đồng/tháng - đây là một con số rất ý nghĩa để giúp các hộ gia đình ở vùng khó khăn bứt phá.

Ở khu vực phía bắc, không chỉ các tỉnh ven biển, một số tỉnh miền núi (nơi có nhiều huyện nghèo theo đơn vị hành chính cũ trước đây) cũng đang nổi lên như những điểm sáng. Tại Lào Cai, báo cáo ghi nhận việc đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài đã tạo ra hiệu quả kép thúc đẩy mục tiêu. Điều này cho thấy tỉnh đã khai thác tốt chính sách này để vừa giải quyết việc làm, vừa góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội và giảm nghèo tại địa phương.

Còn theo Sở Nội vụ tỉnh Thanh Hóa, trong giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh đã đưa hơn 60.000 lao động (bình quân mỗi năm hơn 12.000 lao động) đi làm việc ở nước ngoài, vượt 114,3% so với kế hoạch. Tỷ lệ lao động Thanh Hóa chiếm khoảng 1/10 tổng số lao động đi làm việc ở nước ngoài cả nước hằng năm. Tỉnh này cũng luôn thuộc nhóm các địa phương đứng đầu cả nước về số lượng lao động đi làm việc ngoài nước. Mỗi năm, số tiền người lao động tỉnh Thanh Hóa đi làm việc ở nước ngoài gửi về gia đình ước khoảng 345 triệu USD, tương đương 8.250 tỷ đồng, tạo điều kiện cho các hộ gia đình có con em đi làm việc ở nước ngoài thoát nghèo và vươn lên làm giàu.

Như vậy, điểm sáng trong Tiểu dự án 2 của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 chính là các địa phương đã kết nối thành công giữa việc đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài với mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới, nơi mà nguồn kiều hối trở thành động lực chính làm thay đổi diện mạo kinh tế-xã hội của địa phương.

Cũng theo ông Đặng Đức Thuận, trong quá trình thực hiện Tiểu dự án 2 và công tác hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, thuận lợi lớn nhất là sự quan tâm của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Việc Tiểu dự án 2 là một phần của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã tạo cơ sở pháp lý và cơ chế rõ ràng để triển khai. Cùng với đó là sự hưởng ứng, tham gia tích cực của người dân của người dân. Cơ quan quản lý cũng tích cực ứng dụng công nghệ mới, cung cấp kênh thông tin trực tiếp, minh bạch và miễn phí, giúp người lao động, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, có đầy đủ thông tin trước khi tham gia hoạt động này.

Tuy vậy, trong thực tiễn, quá trình triển khai Tiểu dự án 2 cũng gặp một số khó khăn. Cụ thể như, bên cạnh việc văn bản hướng dẫn còn chậm, gây khó khăn, lúng túng cho địa phương thì năng lực, trình độ của một bộ phận cán bộ triển khai... còn hạn chế, nhất là ở cấp cơ sở (xã, thôn). Khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã, tổ chức bộ máy, nhân sự... các cấp cũng có biến động về cán bộ, ảnh hưởng tiến độ triển khai chương trình. Thêm vào đó, một bộ phận người dân vẫn còn đâu đó tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Từ đó, Cục Quản lý lao động ngoài nước cũng nêu ra một số giải pháp và đề xuất triển khai trong giai đoạn tới.

Trước hết, tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm đồng bộ, dễ thực hiện.

Cùng với đó, đẩy mạnh nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ... ở các cấp, nhất là cấp cơ sở. Đây cũng là mục tiêu các hội nghị tập huấn của Cục Quản lý lao động ngoài nước đang thực hiện, đáp ứng yêu cầu thực tế của địa phương.

Tiếp đó, đẩy mạnh phân cấp, trao quyền cho địa phương, nhất là cấp cơ sở, gắn với phát huy vai trò làm chủ của người dân theo nguyên tắc Trung ương thiết kế, địa phương quyết định và thực hiện.

Song song với đó, tích hợp 3 chương trình mục tiêu quốc gia thành một chương trình mục tiêu quốc gia cho giai đoạn 2026-2035. Việc này nhằm tối ưu nguồn lực và tránh chồng chéo, phân tán nguồn lực.

Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số (như ứng dụng việc làm ngoài nước DOLAB-JICA) để quản lý, giám sát và minh bạch thông tin.

NGÂN ANH