Đề xuất mới thúc đẩy hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà

Theo Hiệp hội Năng lượng tái tạo TP.HCM, Điều 11 của dự thảo hiện quy định công suất phát triển căn cứ theo phụ tải cực đại (Pmax) chưa phù hợp thực tế.

Hiệp hội cho rằng nhiều hộ gia đình hoặc nhà máy mới chưa có dữ liệu Pmax, trong khi nhu cầu sử dụng điện có thể thay đổi theo chu kỳ sản xuất, mùa vụ hoặc kế hoạch mở rộng hoạt động. Đối với các hệ thống có pin lưu trữ (BESS), khả năng vận hành linh hoạt hơn nhiều so với hệ thống điện mặt trời thuần túy.

Đặc biệt, các hộ chỉ sử dụng điện cho nhu cầu tự dùng, không bán lên lưới, nhưng vẫn bị giới hạn công suất theo Pmax là chưa hợp lý.

Từ đó, Hiệp hội kiến nghị sửa Điều 11, theo hướng công suất phát triển của hệ thống điện mặt trời tự sản xuất - tự tiêu thụ cần được xác định phù hợp với nhu cầu sử dụng điện thực tế, khả năng chịu tải tại điểm đấu nối và tiêu chuẩn kỹ thuật của thiết bị, đồng thời có thể điều chỉnh tăng linh hoạt khi nhu cầu sử dụng tăng.

Trường hợp có phát điện dư lên lưới, Hiệp hội đề xuất áp dụng cơ chế giá điện linh hoạt theo thời gian sử dụng, thay vì giới hạn theo tỷ lệ cố định. Bộ Công Thương cần ban hành hướng dẫn chi tiết về phương pháp xác định công suất và quy trình đo đếm, bảo đảm tính minh bạch và khuyến khích đầu tư hệ thống lưu trữ điện.

Ảnh minh họa

Theo Hiệp hội, cách xác định này sẽ giúp khai thác tối đa tiềm năng điện mặt trời, không “bó cứng” công suất theo Pmax, đồng thời tạo động lực đầu tư công nghệ lưu trữ năng lượng, giúp hệ thống điện vận hành ổn định, hiệu quả và bền vững hơn.

Bên cạnh vấn đề kỹ thuật, Hiệp hội cũng nhận định các chính sách khuyến khích đầu tư trong dự thảo hiện quá thu hẹp.

Cụ thể, Điều 13 của dự thảo chỉ còn ba chính sách mang tính nguyên tắc, trong khi Nghị định 135/2024/NĐ-CP trước đó quy định tới chín chính sách cụ thể. Việc rút gọn này, theo Hiệp hội, đã làm giảm sức hấp dẫn trong việc huy động người dân tham gia sản xuất và tiêu thụ năng lượng sạch.

Để khắc phục, Hiệp hội kiến nghị miễn thuế giá trị gia tăng (GTGT) cho hộ gia đình lắp đặt hệ thống điện mặt trời có công suất ≤100 kW, đồng thời triển khai gói vay tín dụng xanh ưu đãi (lãi suất ≤5%/năm) cho hộ dân và doanh nghiệp đầu tư điện mặt trời và pin lưu trữ, có bảo lãnh hoặc hỗ trợ lãi suất từ Quỹ Bảo vệ môi trường và Quỹ Năng lượng tái tạo.

Ngoài ra, Hiệp hội đề xuất ưu tiên cấp tín dụng, miễn thuế GTGT và thuế thu nhập doanh nghiệp cho tổ chức, cá nhân đầu tư hệ thống lưu trữ năng lượng hoặc hệ thống tự dùng điện sạch.

Đáng chú ý, Hiệp hội kiến nghị thí điểm mô hình “thuê điện mặt trời 0 đồng” - trong đó doanh nghiệp năng lượng đầu tư toàn bộ hệ thống, còn hộ dân hoặc doanh nghiệp chỉ trả tiền điện thấp hơn giá điện lưới trong 10 - 15 năm.

Theo Hiệp hội, mô hình này đã được áp dụng hiệu quả tại Mỹ, Úc và nhiều nước châu Âu, giúp phổ cập điện mặt trời nhanh chóng mà không cần vốn đầu tư ban đầu, đồng thời tạo cơ hội cho các doanh nghiệp năng lượng nhỏ và vừa tham gia thị trường bán điện - lực lượng hiện chưa có cơ chế hoạt động phù hợp.

Hiệp hội cũng kiến nghị cho phép doanh nghiệp đầu tư và cho thuê hệ thống lưu trữ pin cho nhà máy, tòa nhà thương mại, trung tâm dịch vụ, qua đó giúp giảm chi phí phụ tải cực đại (Pmax) trong biểu giá điện hai thành phần và tối ưu hóa vận hành năng lượng.

Theo Hiệp hội Năng lượng tái tạo TP.HCM, các đề xuất này nếu được chấp thuận sẽ mở rộng cánh cửa cho thị trường điện mặt trời hộ gia đình, góp phần thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Việc bổ sung chính sách tài chính, tín dụng xanh và cơ chế thuê linh hoạt sẽ giúp người dân, doanh nghiệp nhỏ và cộng đồng địa phương dễ dàng tham gia vào chuỗi sản xuất - tiêu thụ năng lượng tái tạo, qua đó thúc đẩy phát triển một thị trường năng lượng bền vững, công bằng và bao trùm hơn cho Việt Nam.

Nguyễn Tùng