Đề xuất mới về cách kê khai thuế của hộ kinh doanh khi bỏ thuế khoán

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về dự thảo Nghị định quy định chi tiết việc kê khai, tính thuế, khấu trừ thuế và sử dụng hóa đơn điện tử đối với Hộ kinh doanh và Cá nhân kinh doanh. Dự thảo này được xem là bước tiến quan trọng nhằm hiện đại hóa công tác quản lý thuế, đặc biệt là việc tự xác định nghĩa vụ thuế của người nộp thuế, đồng thời tận dụng tối đa công nghệ thông tin.

Bộ Tài chính đang dự thảo Nghị định quy định việc kê khai, tính thuế và khấu trừ thuế, sử dụng hóa đơn điện tử của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Ảnh: VGP

Tăng tính chủ động: Tự khai, tự tính nghĩa vụ thuế

Theo dự thảo, nguyên tắc cơ bản được nhấn mạnh là trách nhiệm của Hộ kinh doanh, Cá nhân kinh doanh (HKD, CKD) trong việc khai chính xác, trung thực, đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế. Quan trọng hơn, họ phải tự tính số tiền thuế, khoản thu khác phải nộp, trừ những trường hợp cơ quan thuế thực hiện tính và thông báo.

Dự thảo quy định rõ: HKD, CKD căn cứ mức doanh thu thực tế hằng năm từ hoạt động sản xuất, kinh doanh tự xác định mình thuộc đối tượng chịu thuế hay không chịu thuế Giá trị gia tăng (GTGT) và Thu nhập cá nhân (TNCN) áp dụng từ ngày 1/1/2026.

Điều này tạo ra sự chủ động lớn hơn cho người nộp thuế, yêu cầu họ phải nắm rõ các ngưỡng doanh thu quy định hiện hành để xác định nghĩa vụ của mình.

Đáng chú ý, dự thảo cũng đề cập đến trường hợp tổ chức, cá nhân khấu trừ, khai thay, nộp thay thuế cho người nộp thuế. Trong tình huống này, HKD, CKD sẽ không phải nộp số tiền thuế đã được khấu trừ, khai thay, nộp thay.

Phân loại và thời hạn khai thuế mới

Dự thảo đã phân loại HKD, CKD thành hai nhóm chính để có hướng dẫn chi tiết về thời hạn kê khai:

1. Nhóm Không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, không phải nộp thuế TNCN

Nhóm này sẽ thực hiện kê khai doanh thu gửi cơ quan thuế quản lý trực tiếp chậm nhất là ngày 31/01/2026.

2. Nhóm Thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, phải nộp thuế TNCN

Nhóm này sẽ thực hiện nghĩa vụ thuế một cách thường xuyên hơn:

Thuế GTGT: Nộp theo tháng hoặc quý theo quy định của pháp luật quản lý thuế.

Thuế TNCN:

+ Theo phương pháp doanh thu nhân thuế suất: Khai, nộp theo quý, cùng thời hạn với thuế GTGT.

+ Theo phương pháp thu nhập tính thuế (doanh thu - chi phí) nhân thuế suất: Nộp theo năm, chậm nhất là ngày 31/01/2026.

Lộ trình chuyển đổi và Công nghệ hỗ trợ

Cơ quan thuế sẽ thực hiện rà soát cơ sở dữ liệu của HKD, CKD trong năm 2025 để hướng dẫn chuyển đổi phương pháp nộp thuế (từ khoán/kê khai 2025 sang quy định mới 2026).

Một điểm đột phá là vai trò của công nghệ thông tin trong việc hỗ trợ người nộp thuế. Trường hợp HKD, CKD sử dụng hóa đơn điện tử (hoặc hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế), hệ thống công nghệ thông tin của cơ quan thuế sẽ tự động tạo lập tờ khai thuế gợi ý để hỗ trợ họ trong việc khai và tính thuế. Điều này giảm thiểu sai sót và đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Quy định riêng cho HKD, CKD mới thành lập

Đối với những HKD, CKD mới bắt đầu hoạt động, dự thảo có quy định thời hạn kê khai riêng trong năm đầu tiên:

Hoạt động trong 6 tháng đầu năm: Kê khai doanh thu thực tế từ khi bắt đầu đến hết 30/6 và nộp Tờ khai thuế (lần 1) chậm nhất 30/7. Tờ khai thuế (lần 2) chậm nhất 31/1 năm sau.

Hoạt động trong 6 tháng cuối năm: Kê khai doanh thu thực tế trong năm chậm nhất 31/1 năm sau.

Căn cứ vào doanh thu thực tế kê khai này, HKD, CKD sẽ tự xác định thuộc diện chịu thuế hay không chịu thuế. Nếu thuộc đối tượng chịu thuế, thời hạn nộp thuế sẽ cùng với thời hạn kê khai doanh thu.

Dự thảo Nghị định được kỳ vọng sẽ tạo ra một khuôn khổ pháp lý rõ ràng, minh bạch hơn, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong quản lý thuế, đồng thời nâng cao trách nhiệm và tính tự giác của HKD, CKD trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế của mình.

Thiên Anh