Đề xuất mức thuế 17% trên lãi với cá nhân kinh doanh

Tại hồ sơ thẩm định dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Bộ Tài chính đề xuất, cá nhân kinh doanh nộp thuế thu nhập 17% trên lãi. Thu nhập tính thuế được xác định bằng doanh thu của hàng hóa, dịch vụ bán ra trừ chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong kỳ tính thuế.

Hiện, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 100 triệu đồng mỗi năm phải nộp thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ trên doanh thu.

Doanh thu được tính là toàn bộ tiền bán hàng, tiền gia công, tiền hoa hồng, tiền cung ứng dịch vụ phát sinh trong kỳ tính thuế từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Trường hợp cá nhân kinh doanh không xác định được doanh thu, cơ quan thuế có thẩm quyền sẽ ấn định doanh thu theo quy định của pháp luật về quản lý thuế.

Tuy nhiên, từ ngày 1/1/2026, theo chủ trương bỏ hình thức thuế khoán, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung cách tính thuế dựa trên thu nhập thay vì doanh thu.

Đề xuất cá nhân kinh doanh nộp thuế thu nhập 17% trên lãi

Theo đó, cá nhân cư trú có doanh thu năm trên mức quy định của Chính phủ có mức thuế phải nộp được xác định bằng thu nhập tính thuế nhân với tỷ lệ 17%. Cách tính này tương tự quy định trong Luật thuế thu nhập doanh nghiệp, đang áp dụng thuế suất 17% cho doanh nghiệp nhỏ và vừa có doanh thu từ trên 3-50 tỷ đồng mỗi năm.

Trường hợp cá nhân kinh doanh có doanh thu năm dưới ngưỡng phải nộp thuế, phương pháp tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu như hiện hành vẫn được giữ nguyên.

Cả nước hiện có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh, góp hơn 24% vào GDP và được đánh giá là "xương sống" trong nhiều ngành, lĩnh vực, từ công-nông nghiệp đến thương mại, dịch vụ. Năm ngoái, số thu từ hộ, cá nhân kinh doanh đạt 25.953 tỷ đồng, bằng 120% so với năm 2023.

Mục tiêu của chính sách mới là đảm bảo công bằng hơn giữa các chủ thể có cùng bản chất thu nhập. Trong khi doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện được áp thuế suất 17% trên lợi nhuận, thì cá nhân kinh doanh lâu nay vẫn chịu thuế theo phương pháp khoán, khiến mức đóng thuế đôi khi không phản ánh đúng hiệu quả kinh doanh. Việc áp dụng cách tính mới sẽ tạo sự nhất quán trong chính sách, giảm tình trạng lựa chọn hình thức kinh doanh chỉ để tối ưu thuế.

Tuy vậy, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp bày tỏ lo ngại về tính khả thi trong triển khai. Đối với nhóm hộ kinh doanh nhỏ, việc chứng minh chi phí hợp lệ là thách thức lớn. Phần lớn chi phí đầu vào hiện nay không có hóa đơn chứng từ rõ ràng, đặc biệt trong lĩnh vực buôn bán nhỏ, dịch vụ gia đình hay sản xuất nông thôn. Nếu không có giải pháp hỗ trợ, nhiều cá nhân có thể gặp khó khăn trong kê khai, dẫn tới tình trạng hoặc phải nộp thuế cao hơn thực tế, hoặc phát sinh tranh chấp với cơ quan thuế.

Ngoài ra, yêu cầu hạch toán, lưu giữ hóa đơn chứng từ cũng đồng nghĩa với việc tăng chi phí tuân thủ. Với những hộ kinh doanh siêu nhỏ, việc áp dụng cơ chế tương tự doanh nghiệp sẽ tạo áp lực về kế toán, thủ tục hành chính. Vì vậy, giới chuyên gia đề nghị cần có lộ trình chuyển đổi hợp lý, đồng thời ban hành các mẫu sổ sách đơn giản, cung cấp công cụ kế toán số miễn phí hoặc chi phí thấp để người dân có thể thực hiện nghĩa vụ thuế thuận tiện hơn.

Ở góc độ tích cực, nhiều ý kiến cho rằng chính sách này sẽ khuyến khích hộ kinh doanh từng bước chuyển đổi thành doanh nghiệp, nơi có hệ thống kế toán bài bản, minh bạch và được hưởng thêm các ưu đãi. Sự thay đổi cũng góp phần giảm thiểu thất thu ngân sách và hạn chế tình trạng khai thấp doanh thu để hưởng lợi từ cơ chế khoán. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng nếu thiếu các biện pháp hỗ trợ cụ thể, việc áp dụng đột ngột có thể gây khó cho hàng triệu hộ kinh doanh nhỏ lẻ, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong thị trường lao động và cung ứng hàng hóa dịch vụ.

Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) đã được Bộ Tài chính gửi Bộ Tư pháp thẩm định và dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2025. Sau quá trình thảo luận, tiếp thu, chỉnh lý, những nội dung chi tiết như định nghĩa chi phí hợp lệ, cách thức kê khai, cơ chế chuyển tiếp… sẽ được hoàn thiện trước khi luật chính thức có hiệu lực. Với quy mô tác động lớn, chính sách này cần được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi để hộ kinh doanh chủ động chuẩn bị, đồng thời có sự đồng hành từ cơ quan quản lý trong việc tập huấn và hỗ trợ kỹ thuật.

Minh Thành