Đề xuất Quốc hội thí điểm thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng

Sáng 31/5, Quốc hội nghe Tờ trình dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 119 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng.

Mô hình kinh tế phổ biến đã có trên 150 quốc gia

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, qua 3 năm thực hiện thí điểm tổ chức chính quyền đô thị đã phát huy nhiều kết quả tích cực. Trong bối cảnh phát triển thực tế hiện nay và qua đánh giá, TP Đà Nẵng đủ điều kiện, cơ sở để thực hiện chính thức tổ chức chính quyền đô thị và cần có các cơ chế, chính sách đặc thù mang tính vượt trội, đột phá có tính động lực, lan tỏa.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại phiên họp.

Nghị quyết số 119 đang chủ yếu tập trung vào thí điểm mô hình chính quyền đô thị, còn thiếu các cơ chế, chính sách đặc thù mang tính vượt trội, đột phá, có tính động lực, lan tỏa. Do đó cần có thêm các cơ chế, chính sách đặc thù mới để hỗ trợ thúc đẩy phát triển TP Đà Nẵng nhằm đạt được các mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 43 và Kết luận số 79 của Bộ Chính trị.

Đề xuất cơ chế chính sách đặc thù sửa đổi bổ sung theo 2 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù với 30 chính sách cụ thể. Trong 9 chính sách về tổ chức chính quyền đô thị tại TP Đà Nẵng, có 7 chính sách tương tự các địa phương khác đã được áp dụng và 2 chính sách đề xuất mới. Trong 21 chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng đề xuất thực hiện thí điểm, có 6 chính sách hoàn toàn tương tự các tỉnh, TP đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại các Nghị quyết đặc thù, 10 chính sách tương tự có điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn của TP và 5 chính sách đề xuất mới.

Chủ tịch nước Tô Lâm và Thường trực Ban Bí thư Lương Cường tham dự kỳ họp.

Trong 5 chính sách mới, đáng chú ý là thí điểm thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng (Điều 13 dự thảo Nghị quyết). Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, pháp luật hiện hành của Việt Nam chưa có quy định về việc thành lập, hoạt động đối với Khu thương mại tự do, trong khi đó đây là mô hình kinh tế phổ biến đã có trên 150 quốc gia, các quốc gia không ngừng điều chỉnh áp dụng thí điểm các cơ chế đột phá, cạnh tranh để thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển thương mại, dịch vụ.

Tại Việt Nam, khu thương mại tự do chưa được quy định trong hệ thống pháp luật, Việt Nam đã từng bước tiếp cận tới mô hình kinh tế này thông qua việc phát triển những mô hình tương tự có quy mô nhỏ hơn như: khu chế xuất, khu phi thuế quan, cửa hàng miễn thuế… nhằm tiến tới thành lập khu thương mại tự do ở Việt Nam để hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế.

Trên cơ sở nghiên cứu một số mô hình khu thương mại tự do thành công trên thế giới như EU, Trung Quốc, Singapore, Hàn Quốc…, tiếp cận có chọn lọc các chính sách ưu đãi đã thành công từ các mô hình kinh tế đã được triển khai trong nước, dự thảo Nghị quyết đề xuất phương án phát triển Khu thương mại tự do Đà Nẵng được xây dựng gồm 3 khu chức năng: sản xuất; hậu cần cảng - logistics; thương mại - dịch vụ, quy định các chính sách thí điểm tại khu thương mại tự do Đà Nẵng phù hợp với điều kiện thể chế Việt Nam hiện nay, đảm bảo tính tuần tự, từng bước thí điểm kèm theo việc kiểm tra, giám sát nhằm hạn chế tối đa các rủi ro có thể gặp phải trong thực tiễn triển khai các chính sách về sau. Trong quá trình triển khai thực hiện sẽ đánh giá, xem xét đề xuất mở rộng cho phù hợp.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh phát biểu tại phiên họp.

"Việc phát triển khu thương mại tự do Đà Nẵng nhằm tạo động lực phát triển mới, giúp đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế - xã hội của TP, phát huy vai trò là đầu tàu, dẫn dắt phát triển kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ; là cơ sở để thí điểm nghiên cứu chính sách mới, làm tiền đề để luật hóa các quy định về khu thương mại tự do cho cả nước", Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phân tích.

Đủ căn cứ nhưng cần làm rõ nguồn lực thực hiện, tác động tăng trưởng kinh tế

Thẩm tra vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, về căn cứ chính trị, Kết luận số 79 ngày 13/5/2024 của Bộ Chính trị đã nhất trí về chủ trương thí điểm thành lập Khu thương mại tự do tại TP Đà Nẵng, trong đó nêu rõ: "Trước mắt, tập trung xây dựng cơ chế, chính sách huy động các nguồn lực để xây dựng thí điểm khu thương mại tự do…".

Về căn cứ pháp lý, pháp luật hiện hành chưa quy định về khái niệm Khu thương mại tự do. Tuy nhiên, Quyết định số 1287 của Thủ tướng Chính phủ xác định nhiệm vụ: "Tập trung phát triển Đà Nẵng thành Trung tâm tài chính quốc tế quy mô khu vực, hình thành khu phi thuế quan, khu thương mại tự do". Về căn cứ thực tiễn, đây là mô hình đã được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Quang cảnh hội trường.

"Đây là chính sách mang tính đột phá, là quyết tâm chính trị, tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của TP Đà Nẵng và Chính phủ trong áp dụng mô hình phát triển tiên tiến của thế giới; nếu thực hiện thành công sẽ tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của TP Đà Nẵng và của cả vùng. Bên cạnh đó, việc thí điểm mang ý nghĩa đặt nền móng cho việc hình thành chính sách mới trong quá trình vận hành nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta", ông nhận định và cho biết, đa số ý kiến Ủy ban tán thành với chủ trương thí điểm thành lập Khu thương mại tự do tại TP Đà Nẵng.

Tuy nhiên, do đây cũng là vấn đề lớn, không chỉ mang tính chất kinh tế mà liên quan đến quốc phòng, ANTT, an toàn xã hội, gắn với thể chế và hệ thống pháp luật. Để triển khai hiệu quả chủ trương này của Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ, quy định cụ thể về một số nội dung sau: Khái niệm, mô hình tổ chức; Chức năng, nhiệm vụ; Nguồn lực thực hiện, đầu tư phát triển hạ tầng… Khu thương mại tự do; Tác động đến phát triển doanh nghiệp, tăng trưởng kinh tế, ngân sách, xã hội và tính lan tỏa vùng miền...

Quỳnh Vinh