Đến 2030 sẽ tăng nhập khẩu điện từ Lào, Trung Quốc gấp 5 lần

Nhu cầu điện sẽ tăng cao để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng GDP ở mức 2 con số trong thời gian tới. Ảnh: Việt Linh.

Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, nhằm cung cấp đủ nhu cầu điện trong nước, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 10%/năm trong giai đoạn 2026-2030 và khoảng 7,5%/năm trong giai đoạn 2031-2050, sản xuất và nhập khẩu điện đến năm 2030 sẽ đạt khoảng 560,4-624,6 tỷ kWh, định hướng đến 2050 khoảng 1.360,1-1.511,1 tỷ kWh.

Tăng nhập khẩu điện từ Lào và Trung Quốc

Chia sẻ tại Hội nghị Khoa học và Công nghệ Điện lực toàn quốc năm 2025 do Hội Điện lực Việt Nam và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tổ chức vừa qua, TS Nguyễn Mạnh Cường, Phó trưởng phòng Phát triển hệ thống điện, Viện Năng lượng (IE), cho biết hiện Việt Nam nhập khẩu điện từ Lào và Trung Quốc với công suất lần lượt khoảng 1.600 MW và 550 MW, tổng cộng chiếm gần 2,4% công suất 90.000 MW của toàn hệ thống điện.

Trong khi đó, quy hoạch dự kiến nâng mức nhập khẩu điện từ Lào và Trung Quốc lên 9.360-12.100 MW vào năm 2030, chiếm tỷ lệ 4-5,1%, tức tăng hơn 5 lần công suất hiện tại. Nếu điều kiện thuận lợi, Việt Nam có thể tăng mua tối đa hoặc đẩy sớm thời gian nhập khẩu điện để phục vụ nhu cầu trong nước, đặc biệt tại khu vực miền Bắc.

Trong đó, điện nhập khẩu từ Lào sẽ đạt khoảng 8.000 MW trong 5 năm tới, và có thể tăng thêm. Hệ thống truyền tải dự kiến được dùng để mua điện từ Lào bao gồm 4 hệ thống 500 kV (Sam Nuea - Hòa Bình 2, Xebanghieng - Hướng Hóa, Monsoon - Thạnh Mỹ, Hatxan - Kon Tum) và 8 hệ thống 220 kV (Nậm Sum - Nông Cống, Nậm Mô - Tương Dương, Nam Emoun - Đắk Ooc, Nam Kong - Bờ Y, Nam Ou 5 - Điện Biên, Nam Ou 7 - Lai Châu, Savan 1 - Lao Bảo, Trường Sơn - Đô Lương).

Với Trung Quốc, Việt Nam đang nghiên cứu nhập khẩu thêm 3.000 MW qua hai hướng, trong đó hướng Lào Cai có thể đáp ứng khoảng 600 MW (sử dụng trạm B2B Biên giới 3.000 MW và đường dây 500 kV B2B Biên giới - Lào Cai gồm 2 mạch x 40 km); hoặc hướng Móng Cái, Quảng Ninh cho công suất cao hơn.

Phương án nhập khẩu điện từ Trung Quốc. Nguồn: Viện Năng lượng.

Hiện, TS Nguyễn Mạnh Cường cho biết vẫn còn nhiều nhà đầu tư đang xếp hàng muốn xuất khẩu thêm khoảng 12.000 MW điện từ Lào sang Việt Nam. Dù vậy, tham vấn cho Bộ Công Thương, Viện Năng lượng khuyến nghị lượng điện nhập khẩu không nên vượt quá 10% công suất đỉnh của tải nhằm đảm bảo an ninh hệ thống.

Bài toán phức tạp của hệ thống điện Việt Nam

Theo ông Đặng Hoàng An, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Việt Nam là quốc gia có hệ thống điện kết nối với các nước láng giềng khá sâu rộng. Tuy nhiên, đây cũng là một trong những yếu tố khiến hệ thống điện của Việt Nam có cấu trúc rất phức tạp. Các dao động trên lưới điện nước ngoài, ví dụ Campuchia, có thể truyền sang Việt Nam, đòi hỏi sự quan sát và khả năng xử lý kịp thời.

Các yếu tố khác là nguồn phát từ năng lượng tái tạo, chiếm 27,6% công suất, nhưng lại "không thể dự báo chính xác", gây áp lực cho vận hành hệ thống điện; hay việc thay đổi từ hệ thống điện điều khiển tập trung sang mô hình hệ thống điện phân tán...

Ông Đặng Hoàng An, Chủ tịch HĐTV EVN phát biểu tại hội nghị. Ảnh: EVN.

Ông Đặng Hoàng An nhấn mạnh những "bài toán" phức tạp này của hệ thống điện đặt ra yêu cầu ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số để giải quyết.

Dù vậy, theo ông Đặng, thực tế giá trị sản xuất nội địa trong ngành điện lực còn thấp. Ông dẫn chứng Triển lãm Công nghệ Điện lực - Techshow 2025 có 52 gian hàng nhưng tổng giá trị các sản phẩm lớn mà Việt Nam có thể trưng bày không nhiều. Nhiều sản phẩm nghiên cứu đã được chứng minh hiệu quả nhưng việc triển khai vào thực tế còn chậm trễ.

Vì vậy, lãnh đạo EVN kiến nghị các bộ ngành tiếp tục tháo gỡ các cơ chế sau Nghị quyết 57 để khuyến khích mua sắm các sản phẩm sản xuất lần đầu tiên tại Việt Nam, nhằm tạo điều kiện cho sản phẩm nội địa phát triển.

Bên cạnh đó, việc liên kết giữa EVN, doanh nghiệp sản xuất thiết bị và các viện nghiên cứu, trường đại học cần chặt chẽ hơn để rút ngắn thời gian đưa sản phẩm từ phòng thí nghiệm vào nhà máy và ra thị trường.

Theo ông, sau 71 năm xây dựng, quy mô công suất hệ thống điện quốc gia hiện đạt gần 90.000 MW, đứng thứ 2 Đông Nam Á và thứ 23 trên thế giới. Nếu vượt mốc 90.000 MW, Việt Nam sẽ lọt top 20 thế giới về quy mô hệ thống điện.

Tốc độ tăng trưởng điện của Việt Nam hiện nay khoảng 10%, và có thể đạt mức tăng trưởng hai chữ số nếu GDP tăng trưởng hai chữ số. Đây là cơ hội lớn cho khoa học công nghệ, công nghiệp chế tạo và nghiên cứu. EVN sẵn sàng phối hợp với các đối tác trong nước và quốc tế để sản xuất sản phẩm ứng dụng và hiệu quả.

Lan Anh