Điện Biên nhiệm kỳ 2025–2030: Thu hút đầu tư tư nhân và PPP cho bước nhảy hạ tầng
Đầu tư công vẫn là 'vốn mồi' quan trọng, nhưng để hiện thực hóa các chỉ tiêu tăng trưởng GRDP, cơ cấu lại kinh tế và tạo đột phá hạ tầng, Điện Biên buộc phải mở rộng cửa thu hút đầu tư tư nhân, đặc biệt là các dự án theo hình thức đối tác công – tư (PPP) giai đoạn 2025–2030.
Trong bối cảnh Nghị quyết Đại hội XV Đảng bộ tỉnh Điện Biên xác định mục tiêu đến năm 2030 đưa tỉnh phát triển theo hướng kinh tế xanh, thông minh, bền vững, trở thành trung tâm du lịch của vùng và vươn lên nhóm khá trong khu vực trung du và miền núi phía Bắc, bài toán huy động nguồn lực cho phát triển đặt ra cấp bách hơn bao giờ hết.
Đầu tư công vẫn là “vốn mồi” quan trọng, nhưng để hiện thực hóa các chỉ tiêu tăng trưởng GRDP, cơ cấu lại kinh tế và tạo đột phá hạ tầng, Điện Biên buộc phải mở rộng cửa thu hút đầu tư tư nhân, đặc biệt là các dự án theo hình thức đối tác công – tư (PPP) giai đoạn 2025–2030.
Từ Nghị quyết XV đến yêu cầu huy động mạnh mẽ vốn xã hội
Đại hội XV Đảng bộ tỉnh Điện Biên diễn ra trong bối cảnh tỉnh vừa có thêm dư địa phát triển từ quy hoạch thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, vừa đối mặt với những thách thức không nhỏ: quy mô kinh tế còn khiêm tốn, kết cấu hạ tầng thiếu và yếu, tỷ lệ hộ nghèo ở vùng đồng bào dân tộc còn cao, năng lực nội sinh của doanh nghiệp địa phương hạn chế.
Nghị quyết Đại hội XV đã khẳng định thông điệp phát triển của Điện Biên là “xanh – thông minh – bền vững”, gắn với việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng giảm dần tỷ trọng nông, lâm nghiệp, tăng nhanh tỷ trọng công nghiệp – xây dựng và dịch vụ, nhất là du lịch, logistics và thương mại biên giới. Tỉnh đặt mục tiêu tốc độ tăng trưởng GRDP giai đoạn 2025–2030 ở mức cao, đồng thời nâng mạnh GRDP bình quân đầu người, năng suất lao động và thu ngân sách trên địa bàn.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, Nghị quyết xác định ba khâu đột phá chiến lược: đột phá về thể chế, cơ chế chính sách và cải cách hành chính; đột phá về kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội, trọng tâm là giao thông và đô thị; đột phá về phát triển du lịch và dịch vụ chất lượng cao trên nền tảng giá trị lịch sử văn hóa đặc sắc.
Nghị quyết Đại hội XV đã khẳng định thông điệp phát triển của Điện Biên là “xanh – thông minh – bền vững”,
Cả ba khâu đột phá đều đòi hỏi nguồn vốn rất lớn, vượt xa khả năng đáp ứng của ngân sách địa phương. Ngay trong Quy hoạch tỉnh, Điện Biên đã được định hướng phát triển như một cực tăng trưởng mới ở vùng Tây Bắc với hệ thống hạ tầng giao thông trục dọc, trục ngang, sân bay, đường cao tốc, hệ thống điện, đô thị và hạ tầng du lịch đồng bộ, hiện đại. Điều này chỉ có thể được thúc đẩy khi tỉnh xây dựng được chiến lược bài bản để thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong và ngoài nước, khơi thông dòng vốn tư nhân và các hình thức PPP.
Trong Chương trình hành động sau Đại hội XV, ngành Công Thương Điện Biên đã được giao vai trò trụ cột trong tăng trưởng GRDP, mở rộng không gian kinh tế và dẫn dắt chuyển đổi mô hình tăng trưởng, với ba trụ cột: công nghiệp, logistics – thương mại biên giới và năng lượng tái tạo gắn liên kết Công Thương, Du lịch và OCOP. Đây cũng chính là những lĩnh vực có tiềm năng lớn để thu hút vốn tư nhân và triển khai các dự án PPP trong cả nhiệm kỳ 2025–2030.
Dư địa lớn cho PPP trong giao thông, năng lượng, đô thị và du lịch
Thứ nhất, hạ tầng giao thông tiếp tục là “điểm nghẽn” lớn nhất, đồng thời cũng là không gian lớn nhất cho các dự án PPP. Nghị quyết số 16-NQ/TU của Tỉnh ủy về phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, gắn với phát triển đô thị hiện đại giai đoạn 2021–2025, định hướng đến năm 2030, đã đặt trọng tâm vào những tuyến giao thông chiến lược, kết nối liên vùng và cửa khẩu.
Trên thực tế, đoạn cao tốc Sơn La – Điện Biên đang được nghiên cứu đầu tư theo hình thức PPP như phương án ban đầu đã xây dựng, với vai trò là trục kết nối huyết mạch giữa Điện Biên và mạng lưới cao tốc quốc gia, rút ngắn thời gian đi lại, mở rộng không gian thu hút đầu tư và du lịch. Nếu được triển khai hiệu quả, đây sẽ là “dự án mẫu” cho việc ứng dụng PPP trong hạ tầng giao thông của tỉnh, tạo niềm tin cho nhà đầu tư vào khả năng chuẩn bị dự án, chia sẻ rủi ro và đảm bảo doanh thu của các cơ quan nhà nước.
Cùng với cao tốc, các tuyến đường kết nối khu, điểm du lịch trọng điểm, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, trung tâm logistics và cửa khẩu cũng có thể được nghiên cứu triển khai theo mô hình PPP phù hợp quy mô, từ BOT, BT đến hợp đồng O&M, kết hợp linh hoạt giữa vốn nhà nước và vốn tư nhân. Việc cấu trúc danh mục dự án theo từng giai đoạn 2025–2030, xác định rõ dòng tiền hoàn vốn, cơ chế đấu thầu cạnh tranh minh bạch và các cam kết hỗ trợ của tỉnh sẽ là chìa khóa thu hút nhà đầu tư.
Thứ hai, lĩnh vực năng lượng và hạ tầng kỹ thuật đô thị mở ra không gian đáng kể cho các nhà đầu tư tư nhân. Trong hợp tác với 6 tỉnh Bắc Lào, Điện Biên đang đề xuất đầu tư đường dây 220 kV Nậm Ou 5 – Điện Biên giai đoạn 2026–2030, tạo nền tảng cho liên kết năng lượng và phát triển thị trường điện khu vực. Bên cạnh đó là tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo (thủy điện vừa và nhỏ, điện gió phù hợp điều kiện tự nhiên) gắn với định hướng “kinh tế xanh” của tỉnh, có thể tận dụng mô hình PPP để huy động các nhà đầu tư có kinh nghiệm, công nghệ và năng lực tài chính.
Hệ thống chiếu sáng thông minh tại Thành phố Điện Biên Phủ, đang trong quá trình nâng cấp theo hướng “xanh, thông minh, bền vững”
Hệ thống cấp điện, cấp nước, thoát nước, xử lý rác thải, chiếu sáng thông minh tại các đô thị như Điện Biên Phủ, Mường Lay và các thị trấn đang trong quá trình nâng cấp theo hướng “xanh, thông minh, bền vững”. Đây là những lĩnh vực mà mô hình xã hội hóa và PPP đã chứng minh hiệu quả ở nhiều địa phương trong cả nước, từ đó mở ra cơ hội để Điện Biên thiết kế các dự án quy mô vừa và nhỏ, phù hợp khẩu vị rủi ro của doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp tư nhân năng động.
Thứ ba, du lịch và dịch vụ chất lượng cao là khâu đột phá chiến lược, đồng thời là “địa chỉ” hấp dẫn nhất của dòng vốn tư nhân. Tỉnh đang định vị du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn dựa trên giá trị đặc biệt của Chiến thắng Điện Biên Phủ, không gian di tích lịch sử, cảnh quan thiên nhiên và văn hóa cộng đồng các dân tộc. Để chuyển hóa tiềm năng thành dòng khách, doanh thu cụ thể, Điện Biên cần thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào hệ thống khách sạn, khu nghỉ dưỡng, tổ hợp văn hóa, thương mại và dịch vụ, khu du lịch sinh thái lòng hồ, du lịch cộng đồng, các sản phẩm du lịch biên giới gắn với cửa khẩu và chợ biên mậu.
Việc thiết kế các dự án PPP trong hạ tầng du lịch như bãi đỗ xe tập trung, tuyến xe buýt du lịch xanh, trung tâm thông tin du lịch thông minh, không gian đi bộ, công viên văn hóa sẽ giúp giảm áp lực ngân sách, đồng thời tạo môi trường kinh doanh dịch vụ thuận lợi cho doanh nghiệp. Khi gắn với chương trình OCOP, thương mại biên giới và logistics, các dự án này có thể tạo ra chuỗi giá trị khép kín, lan tỏa lợi ích tới người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển du lịch bền vững.
Hoàn thiện thể chế, kiến tạo niềm tin cho nhà đầu tư
Muốn thu hút vốn tư nhân và PPP, Điện Biên không chỉ cần “danh mục dự án đẹp” mà quan trọng hơn là một môi trường đầu tư minh bạch, ổn định và có khả năng chia sẻ rủi ro công bằng giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Đây cũng chính là nội dung của đột phá thứ nhất mà Nghị quyết Đại hội XV đã xác định: đột phá về thể chế, cơ chế chính sách và cải cách hành chính.
Trước hết, tỉnh cần khẩn trương cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XV và Quy hoạch tỉnh 2021–2030 thành các chương trình, đề án, danh mục dự án ưu tiên kêu gọi đầu tư giai đoạn 2025–2030, trong đó phân nhóm rõ: dự án sử dụng 100% vốn tư nhân, dự án PPP và dự án đầu tư công thuần túy. Việc công khai hóa thông tin quy hoạch, quỹ đất, định hướng phát triển ngành, lĩnh vực, các chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư trên môi trường số sẽ giúp nhà đầu tư giảm chi phí tiếp cận thông tin, rút ngắn thời gian nghiên cứu cơ hội.
Thứ hai, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, nhất là ở các sở, ngành trực tiếp làm việc với doanh nghiệp như Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công Thương, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Cục Thuế, Hải quan, là điều kiện tiên quyết để tạo dựng niềm tin. Mô hình chính quyền “kiến tạo, phục vụ”, lấy sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm thước đo đã được Nghị quyết nhấn mạnh, cần được cụ thể hóa bằng những cam kết rõ ràng về thời hạn xử lý thủ tục, trách nhiệm giải trình và cơ chế đối thoại định kỳ với cộng đồng doanh nghiệp.
Thứ ba, riêng với các dự án PPP, Điện Biên cần chú trọng khâu chuẩn bị dự án và cấu trúc hợp đồng. Một dự án PPP hấp dẫn không chỉ nằm ở quy mô vốn hay thời gian hợp đồng, mà quan trọng là sự rõ ràng về phân bổ rủi ro (rủi ro xây dựng, rủi ro nhu cầu, rủi ro tài chính, rủi ro pháp lý), cơ chế chia sẻ doanh thu, các bảo lãnh, hỗ trợ của Nhà nước (như chia sẻ rủi ro doanh thu, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tín dụng, ưu đãi thuế). Việc vận dụng linh hoạt khung pháp lý về PPP trên nền tảng thực tiễn của tỉnh miền núi, biên giới như Điện Biên đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa địa phương với các bộ, ngành Trung ương.
Thứ tư, tỉnh có thể nghiên cứu thiết lập cơ chế “một cửa” cho các dự án trọng điểm và dự án PPP, trong đó Sở Kế hoạch và Đầu tư hoặc một tổ công tác chuyên trách đóng vai trò đầu mối hỗ trợ nhà đầu tư từ giai đoạn đề xuất dự án, nghiên cứu tiền khả thi, đến khi hoàn tất đàm phán, ký kết hợp đồng. Đồng thời, việc xây dựng hệ thống theo dõi, đánh giá thực hiện các dự án PPP, công khai các chỉ tiêu về tiến độ, chất lượng, hiệu quả trên cổng thông tin điện tử sẽ góp phần nâng cao trách nhiệm giải trình, tạo thêm niềm tin cho thị trường.
Cuối cùng, thu hút đầu tư tư nhân và PPP không chỉ là câu chuyện của chính quyền, mà còn gắn với hình ảnh Điện Biên trong mắt nhà đầu tư và đối tác quốc tế. Khi tỉnh chủ động tham gia các diễn đàn hợp tác vùng, tăng cường liên kết với các tỉnh Tây Bắc và 6 tỉnh Bắc Lào trong lĩnh vực Công Thương, năng lượng, du lịch và logistics, những thông điệp về một Điện Biên “xanh – thông minh – bền vững”, cởi mở với nhà đầu tư, tôn trọng cam kết và đồng hành dài hạn sẽ trở thành “thương hiệu mềm” quan trọng, giúp tỉnh cạnh tranh hiệu quả hơn trong dòng chảy vốn đầu tư đang ngày càng chọn lọc.
Trong nhiệm kỳ 2025–2030, nếu biết tận dụng đồng thời cả ba trụ cột: thể chế thông thoáng, hạ tầng hiện đại và du lịch dịch vụ chất lượng cao, Điện Biên có cơ sở để biến các dự án PPP và dòng vốn tư nhân thành động lực then chốt, góp phần đưa Nghị quyết Đại hội XV đi vào cuộc sống bằng những công trình cụ thể, những tuyến cao tốc, đường dây điện, khu du lịch, đô thị mới, qua đó hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030 trở thành tỉnh phát triển theo hướng kinh tế xanh, thông minh, bền vững ở vùng Tây Bắc.
