Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới

Sáng 18/7, tại Hà Nội, Viện Tư vấn phát triển (CODE) và Tạp chí Điện tử Nhà quản trị - TheLEADER phối hợp tổ chức 'Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới'.

Sự kiện thu sự tham gia của hơn 200 đại biểu đại diện các cơ quan quản lý Nhà nước, chuyên gia quốc tế và trong nước, đại diện các tổ chức tư vấn, phát triển, các doanh nghiệp tiên phong cùng hơn 30 cơ quan thông tấn báo chí.

 Diễn đàn thu hút nhiều đại biểu tham dự.

Diễn đàn thu hút nhiều đại biểu tham dự.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển nhấn mạnh, biến đối khí hậu đang diễn biến ngày càng phức tạp trên phạm vi toàn cầu và đang được xem là thách thức lớn nhất mà toàn thế giới phải đối mặt, phải cùng nhau hợp tác chặt chẽ để giải quyết. Trung hòa carbon và sớm đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) trong những năm tới là trọng tâm, là mục tiêu chung của các quốc gia trong cuộc chiến với thách thức lớn nhất này.

 Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển

Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển

Tại Diễn đàn, Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Quang – Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) – nhấn mạnh rằng carbon là khí nhà kính chủ yếu gây ra biến đổi khí hậu, chủ yếu phát sinh từ hoạt động đốt nhiên liệu hóa thạch trong các lĩnh vực công nghiệp, năng lượng và giao thông. Để ứng phó, cơ chế định giá carbon đã được thiết kế nhằm gắn chi phí phát thải vào sản xuất và tiêu dùng, từ đó thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi sang công nghệ sạch và sử dụng năng lượng hiệu quả.

Hai cơ chế phổ biến gồm: thuế carbon (ấn định giá) và thị trường carbon (ấn định lượng), trong đó thị trường cho phép mua bán hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon.

Ông Quang thông tin, thị trường carbon gồm hai loại thị trường tuân thủ bắt buộc (gắn với quy định pháp lý) và thị trường tự nguyện (phục vụ mục tiêu trung hòa carbon). Hệ thống đo lường-báo cáo-thẩm định (MRV) đóng vai trò trung tâm, bảo đảm minh bạch và tin cậy cho thị trường. Tại Việt Nam, khung pháp lý đang hình thành với Quyết định 232/QĐ-TTg/2025 và Nghị định 119/2025/NĐ-CP quy định về phân bổ hạn ngạch, giao dịch và vận hành thị trường.

 Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Quang – Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường)

Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Quang – Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường)

Giai đoạn thí điểm (2025-2028) sẽ xây dựng sàn giao dịch và cấp phát miễn phí hạn ngạch; từ năm 2029, áp dụng đấu giá và kết nối quốc tế. Tuy nhiên, thị trường vẫn đối mặt với nhiều thách thức như thiếu năng lực MRV, nền tảng kỹ thuật yếu, thiếu liên kết thể chế và nhận thức hạn chế của doanh nghiệp. Giải pháp bao gồm hoàn thiện thể chế, số hóa hệ thống, đào tạo nhân lực, hỗ trợ tài chính xanh, và tăng cường hợp tác quốc tế.

Tại Diễn đàn, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Nông nghiệp & Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) – cho biết, thị trường carbon tại Việt Nam hiện đang trong giai đoạn định hình nền tảng, với hành lang pháp lý bước đầu tương đối rõ ràng, và các chủ thể liên quan đã bắt đầu tiếp cận cũng như tham gia vào quá trình xây dựng thị trường.

 PGS.TS Nguyễn Đình Thọ – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Nông nghiệp & Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Nông nghiệp & Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)

Tuy nhiên, ông Thọ cũng chỉ ra rằng vẫn còn nhiều khoảng trống pháp lý cần được hoàn thiện, đặc biệt là thông qua việc ban hành các hướng dẫn kỹ thuật chi tiết và cụ thể. Đồng thời, năng lực quản lý, giám sát và triển khai ở cấp địa phương cũng như trong doanh nghiệp cần được nâng cao, thông qua các chương trình đào tạo bài bản và hỗ trợ chuyên môn phù hợp.

Một yếu tố quan trọng là xây dựng mô hình sàn giao dịch carbon đạt chuẩn quốc tế, đảm bảo tính minh bạch, công khai và hiệu quả trong giao dịch. Quá trình này cần được tích hợp chặt chẽ với số hóa hệ thống giám sát, nhằm đảm bảo dữ liệu thu thập được là chính xác, kịp thời và có thể kiểm chứng.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ nhấn mạnh rằng khi thị trường carbon chính thức vận hành đầy đủ, ba trụ cột then chốt để đảm bảo tính bền vững và phát triển lâu dài sẽ là:Vai trò điều tiết hiệu quả của Nhà nước,sự tham gia chủ động từ khu vực tư nhân, hợp tác quốc tế sâu rộng và hiệu quả.

Kỹ sư, Anh hùng Lao động Hồ Quang Cua – cha đẻ của giống gạo ST25, từng được vinh danh là gạo ngon nhất thế giới – đã giới thiệu và phát triển mô hình nông nghiệp tiêu biểu: luân canh lúa – tôm tại bán đảo Cà Mau.

 Kỹ sư, Anh hùng Lao động Hồ Quang Cua

Kỹ sư, Anh hùng Lao động Hồ Quang Cua

Dưới góc nhìn của một nhà khoa học, ông Cua theo đuổi triết lý sản xuất nông nghiệp sạch và tuần hoàn, gắn bó chặt chẽ với tự nhiên. Theo ông, đất khỏe, môi trường trong lành và cân bằng sinh thái chính là nền tảng để cây trồng phát triển khỏe mạnh, không phụ thuộc vào hóa chất độc hại.

Tận dụng ưu thế của giống lúa ST25, ông đã phối hợp với nhiều bên liên quan để triển khai mô hình canh tác theo mùa: trồng lúa khi nước ngọt, nuôi tôm khi nước mặn xâm nhập. Đồng thời, ông khuyến khích nông dân sử dụng vi sinh vật và thiên địch tự nhiên để kiểm soát sâu bệnh thay vì phụ thuộc vào thuốc bảo vệ thực vật.

Kết quả mô hình rất ấn tượng: thu nhập của nông dân tăng gấp đôi, nhờ giá bán gạo cao hơn 1,5 lần và chi phí đầu vào giảm mạnh (giảm 30% phân bón hóa học và 75% thuốc trừ sâu hóa học).

Đặc biệt, diện tích sản xuất theo mô hình lúa – tôm này đã đạt các tiêu chí phát thải carbon thấp, tạo môi trường sinh thái lành mạnh và bền vững. Điều này không chỉ có ý nghĩa với môi trường mà còn mở ra cơ hội phát triển tín chỉ carbon, giúp bà con tăng thêm thu nhập từ việc bán tín chỉ trong tương lai.

 Các đại biểu khách mời chia sẻ thêm về thị trường carbon trong kỷ nguyên mới.

Các đại biểu khách mời chia sẻ thêm về thị trường carbon trong kỷ nguyên mới.

Ông Nguyễn Quang Huy – đại diện các chủ rừng tại Cao Quảng, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình (nay thuộc tỉnh Quảng Trị) – chia sẻ rằng việc xác định ranh giới rừng đã giúp bà con cảm nhận rõ quyền làm chủ rừng, từ đó khơi dậy tinh thần trách nhiệm trong công tác giữ rừng, phát triển rừng bền vững.

Từ năm 2023, các chủ rừng ở Cao Quảng bắt đầu hưởng lợi từ Dự án Thỏa thuận Giảm phát thải khí nhà kính tại 6 tỉnh Bắc Trung Bộ, với mức thu nhập bổ sung gần 3 tỷ đồng mỗi năm. Dù chưa lớn, nhưng khoản thu này có ý nghĩa thiết thực, khuyến khích cộng đồng nâng cao trách nhiệm và cam kết với rừng.

Từ những kết quả tích cực đạt được trong công tác bảo vệ rừng, ông Huy đề xuất: bên cạnh việc ban hành các chính sách đặc thù để chủ rừng tham gia thị trường tín chỉ carbon, cần sớm xác lập giá trị thực tế của rừng trong chiến lược thực hiện cam kết Net Zero. Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng cũng bày tỏ mong muốn thị trường carbon sớm đi vào hoạt động ổn định, nhằm giúp người dân có thêm cơ hội tài chính tương xứng với nỗ lực gìn giữ và bảo vệ tài nguyên rừng.

Diễn đang cũng sôi nổi với phần tọa đàm của các chuyên gia khách mời xoay quanh câu chuyện về thị trường carbon, những nhận định và giải pháp từ các nhà quản lý đến các doanh nghiệp.

Xuân Hòa

Nguồn Kinh tế Môi trường: https://kinhtemoitruong.vn/dien-dan-net-zero-viet-nam-2025-thi-truong-carbon-trong-ky-nguyen-moi-100444.html