Điện hạt nhân - trụ cột chiến lược trong phát triển quốc gia

Trong buổi làm việc với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Bộ trưởng Bộ KH-CN Nguyễn Mạnh Hùng cho biết trong bối cảnh toàn cầu đang hướng đến chuyển đổi năng lượng xanh và bền vững, điện hạt nhân đóng vai trò then chốt trong bảo đảm an ninh năng lượng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao tiềm lực KH-CN quốc gia.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, điện hạt nhân không chỉ là câu chuyện của ngành năng lượng mà còn là nền tảng cho nền kinh tế xanh, cho trí tuệ nhân tạo và cho tương lai của đất nước.

Ông Hùng khẳng định Đảng và Nhà nước xác định phát triển năng lượng hạt nhân là trọng tâm trong chiến lược KH-CN quốc gia. Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) cũng xác lập rõ vai trò của điện hạt nhân như một trụ cột chiến lược.

Quang cảnh buổi làm việc - Ảnh: Bộ KH-CN

Đặc biệt, theo phân tích của người đứng đầu Bộ KH-CN, muốn phát triển năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời, Việt Nam bắt buộc phải có điện hạt nhân làm nền tảng ổn định.

Bộ trưởng Hùng cũng cho rằng trong chiến lược nghiên cứu, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cần phân bổ linh hoạt kinh phí dành cho các nhiệm vụ có tính ứng dụng cao, có thể triển khai ngay; tập trung vào các nghiên cứu mũi nhọn, quy mô lớn, trong đó khuyến khích hợp tác, thuê chuyên gia nước ngoài nhằm rút ngắn thời gian làm chủ công nghệ.

Trong định hướng sắp tới, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam được giao trọng trách tập trung vào một số lĩnh vực ưu tiên, như nghiên cứu và ứng dụng công nghệ máy gia tốc gắn với thị trường; đầu tư phòng thí nghiệm trọng điểm nghiên cứu công nghệ đất hiếm và sản xuất dược chất phóng xạ; làm chủ công nghệ chế biến sa khoáng…

“Hoạt động nghiên cứu không thể chỉ dựa vào ngân sách nhà nước. Viện cần mở rộng hợp tác với doanh nghiệp, hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, giám sát toàn bộ vòng đời của nghiên cứu, từ ý tưởng đến thương mại hóa”, Bộ trưởng đề nghị.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh vai trò của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam trong việc thúc đẩy xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của nước ta, đặc biệt là thử nghiệm công nghệ SMR. Đây là bước đột phá công nghệ quan trọng, gắn với yêu cầu cao về an toàn, tiêu chuẩn và hành lang pháp lý.

Bộ trưởng giao Viện xây dựng lộ trình phát triển điện hạt nhân theo từng giai đoạn 5 năm, đến năm 2045, trong đó đặc biệt chú trọng giai đoạn đến 2030. Song song với đó, Viện cần thành lập Quỹ Phát triển hạt nhân để chủ động tài chính; xây dựng bộ chỉ số năng lực hạt nhân quốc gia; đóng vai trò đầu mối xây dựng chiến lược phát triển năng lượng nguyên tử quốc gia.

Chiến lược này cần dựa trên 6 trụ cột, gồm nghiên cứu và phát triển; ứng dụng công nghệ hạt nhân; đào tạo nhân lực; hạ tầng phục vụ nghiên cứu; phát triển SMR và hợp tác quốc tế.

Nhật Anh