Điển hình của sự lãng phí

Trụ sở Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tây (cũ) tại 30 Tô Hiệu (Hà Đông) bỏ hoang nhiều năm

Việc sáp nhập địa giới hành chính, thay đổi chức năng của nhiều cơ quan, thậm chí là xuất phát từ vấn đề quy hoạch và quản lý, đã khiến nhiều trụ sở công ở Thủ đô Hà Nội rơi vào tình trạng bỏ hoang nhiều năm, xuống cấp nghiêm trọng.

Hậu quả của việc bỏ hoang là cơ sở vật chất xuống cấp, tài sản công bị lãng phí và gây ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường. Người dân Hà Nội đã nhiều lần lên tiếng, nhưng tình trạng này vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

Những công sở bị “lãng quên”

Dạo qua một số quận, huyện của Hà Nội, không khó bắt gặp những trụ sở công bỏ hoang, có trụ sở hoang tàn đến mức xót xa. Nằm ngay trên mặt phố Tô Hiệu sầm uất của quận Hà Đông, trụ sở của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tây (cũ) ở số 30 Tô Hiệu, bị bỏ hoang nhiều năm, trông thật tiêu điều.

Được biết, khu đất này có diện tích hơn 1.300m2, trước đây do Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Hà Tây sử dụng, sau khi tỉnh Hà Tây sáp nhập với Hà Nội, từ năm 2008 đến năm 2015, trụ sở này được chuyển thành kho lưu trữ, nhưng từ năm 2016 đến nay đơn vị không sử dụng nên trụ sở cửa đóng im ỉm, đã lên màu rêu mốc.

Nhìn từ bên ngoài, thấy rõ sự tàn phá của thời gian in dấu trên những mảng tường bong tróc, những chiếc cửa gỗ sập xệ. Khu vực sảnh tầng một của tòa nhà này thậm chí còn trở thành nơi tập kết một số loại rác thải như các biển hiệu cũ, thùng xốp không sử dụng. Khoảng sân xi măng mọc đầy cây dại. Còn hàng rào sắt bao quanh trụ sở đã gỉ sét, trông rất mất mỹ quan.

Ngay sát bên là trụ sở của Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Tây (cũ), tại số 32 Tô Hiệu, có diện tích khoảng 2.000m2 cũng trong tình trạng cửa đóng, then cài. Trụ sở này có một ngôi nhà ba tầng mặt ngoài, hai dãy nhà hai tầng bên trong, đều đã bỏ không nhiều năm. Quan sát mặt trước tòa nhà ba tầng, chúng tôi thấy góc hiên nhà có chiếc bàn, trên đặt bộ ấm chén, được biết là có người trông nom, nhưng cảnh quan đều cho thấy sự hoang phế.

Bên trong khuôn viên, cây cối mọc um tùm, phế thải ngổn ngang. Cổng chính đã bị gỉ sét, hàng rào sắt bong tróc, nhiều chỗ bị néo buộc bằng những sợi dây thép. Đối diện bên dãy lẻ của đường Tô Hiệu cũng có vài trụ sở chung cảnh ngộ. Số 55 đường này từng là trụ sở Cục Thống kê thành phố Hà Nội cơ sở 2 giờ đây chỉ còn là tòa nhà nhếch nhác, bong tróc, rỉ sét lọt thỏm giữa những tòa kiến trúc khang trang xung quanh. Cách đấy chưa đầy chục số nhà, là trụ sở Kho bạc Nhà nước quận Hà Đông ở số 29 Tô Hiệu, còn khá khang trang, cũng trong tình trạng cửa đóng then cài.

Theo thống kê, trên đường Tô Hiệu có năm cơ sở nhà đất công, rộng khoảng 8.000m2 bị bỏ hoang hoặc có sử dụng nhưng không hiệu quả. Chị Lan Anh ở phường Hà Cầu cho biết, ngày nào đi làm qua, nhìn những mảnh “đất vàng” phủ rêu phong, hoang phế cũng thấy xót xa, trong khi cư dân đô thị đông đúc, trường học cho các cháu còn thiếu, nhiều người phải gửi con vào các nhóm trẻ chật chội. “Nếu cơ quan nhà nước không còn sử dụng những trụ sở này thì nên chuyển đổi thành nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng, nhà trẻ… cho dân, hoặc chuyển đổi cho cơ quan, đơn vị nào còn chưa có trụ sở làm việc để đỡ lãng phí. Hoặc cho các công ty thuê”, chị Lan Anh chia sẻ.

Trụ sở Đài PTTH tỉnh Hà Tây (cũ) cũng trong tình trạng cửa đóng, then cài

Hàng nghìn tỉ đồng đang “đắp chiếu”

Việc xuống cấp của những trụ sở trên cho thấy, việc bỏ hoang đã diễn ra từ rất nhiều năm. Chưa kể, sắp tới, việc sắp xếp bộ máy nhà nước theo hướng bỏ cấp huyện và sáp nhập cấp xã, phường sẽ khiến con số công sở dôi dư tăng lên đáng kể.

Đối với thành phố Hà Nội, một số công sở dôi dư bị bỏ hoang trong thời gian dài là từ sáp nhập tỉnh Hà Tây vào thành phố Hà Nội, cách đây đã gần hai mươi năm (thời điểm bỏ hoang cũng trên dưới 10 năm). Giai đoạn sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, phường từ năm 2019-2021, lại khiến một số nơi trụ sở công mất chức năng, trở thành “đất chết” giữa Thủ đô.

Theo báo cáo của Sở Tài chính TP Hà Nội, thành phố hiện đang triển khai sắp xếp bộ máy theo chủ trương tinh gọn tổ chức, giảm đầu mối, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Trước khi sắp xếp, thành phố có 526 xã, phường, thị trấn và 30 đơn vị cấp huyện; sau sắp xếp dự kiến giảm còn 126 xã, phường. Việc sắp xếp này dẫn đến một số nội dung liên quan đến xử lý trụ sở, nhà đất công, các dự án đầu tư xây dựng trụ sở và trang thiết bị làm việc.

Theo rà soát, TP Hà Nội đang quản lý hơn 5.200 trụ sở và cơ sở hoạt động sự nghiệp với tổng diện tích đất khoảng 27 triệu m², diện tích nhà khoảng 17 triệu m2. Đã xác định được 291 cơ sở dôi dư cần xử lý sau sắp xếp. Về xử lý với các dự án công trình trụ sở đang thực hiện hoặc đã được quyết định chủ trương đầu tư, trên cơ sở hướng dẫn của Bộ Tài chính, thành phố đã ban hành các văn bản chỉ đạo cụ thể, trong đó yêu cầu: Tạm dừng các dự án trụ sở chưa khởi công; Khẩn trương thanh quyết toán các dự án đã hoàn thành; Rà soát chặt chẽ nhu cầu mua sắm trang thiết bị; Đề xuất điều chỉnh hoặc dừng các dự án không còn phù hợp.

Tổng số dự án chịu tác động của việc sắp xếp đơn vị hành chính là 1.206 dự án (gồm 1.194 dự án của thành phố và 12 dự án của Viện kiểm sát nhân dân thành phố). Tính đến nay, đã tạm dừng 561 dự án và quyết định tiếp tục 645 dự án. Đồng thời, thành phố đã chỉ đạo phân loại để xử lý theo 4 nhóm: Tiếp tục thực hiện theo quy mô đầu tư ban đầu, điều chỉnh quy mô, dừng dự án, hoặc xử lý theo phương án khác (cụ thể theo từng dự án).

Tuy nhiên, kế hoạch là thế, nhưng thực tế, những công sở bị bỏ hoang giữa lòng Thủ đô vẫn hết năm này qua năm khác, bị bào mòn bởi thời gian, mưa nắng, nấm mốc. Những “ngôi nhà hoang” này không chỉ làm mất mỹ quan đô thị mà còn gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng. An ninh là một vấn đề đáng quan tâm. Theo Công an Hà Nội, từ năm 2022 đến nay, ít nhất 15 vụ tụ tập bất hợp pháp, trộm cắp, hoặc gây rối đã xảy ra tại các trụ sở bỏ hoang trên địa bàn thành phố. Điều này cho thấy tình trạng trụ sở bỏ hoang đang là một vấn đề an ninh trật tự cần được chú ý và giải quyết.

Đặc biệt, đây là sự lãng phí không hề nhỏ. Với giá trị bất động sản tại mặt phố các khu vực trung tâm như Hà Đông, dao động 200-300 triệu đồng/m², thậm chí ở các khu vực giá cao hơn, thì hàng trăm trụ sở bỏ hoang như thế, mưa nắng dãi dầu, không có kinh phí bảo trì, dọn dẹp khiến nhiều công trình xuống cấp đến mức không thể cứu vãn, là hàng trăm nghìn tỉ đồng đang “đắp chiếu”, lãng phí vô cùng lớn.

Trụ sở công bỏ hoang trên địa bàn TP Hà Nội là minh chứng cho sự lãng phí “tấc đất, tấc vàng”. Quận, huyện nào cũng có những trụ sở đang bị lãng quên. Hàng triệu người dân Thủ đô đang chờ đợi những hành động cụ thể để đất công “sống lại”. Nhưng Hà Nội chỉ là một phần câu chuyện. Từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh và nhiều nơi trên cả nước, trụ sở công bỏ hoang vẫn đang là nỗi xót xa chung, cần sự hành động cụ thể và quyết liệt từ Trung ương đến cơ sở.

(Còn tiếp)

HOÀNG HƯƠNG - NGUYỄN LINH - TẠ DŨNG