Điều chỉnh giảm trừ gia cảnh: 'Đòn bẩy mềm' hỗ trợ tăng trưởng
Nghị quyết mới của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nâng mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân được xem là bước đi kịp thời, giúp hàng triệu người lao động giảm gánh nặng thuế, kích thích tiêu dùng nội địa và củng cố nền tài khóa theo hướng nhân văn, bền vững.
Khách hàng đang lựa chọn sản phẩm tại siêu thị GO! Thăng Long. Ảnh Nguyễn Đăng
Hàng triệu người lao động được hưởng lợi
Sau hơn 5 năm giữ nguyên, lần này mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân (TNCN) chính thức được điều chỉnh tăng mạnh. Theo Nghị quyết vừa được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, mức giảm trừ cho người nộp thuế sẽ nâng lên 15,5 triệu đồng/tháng, tăng 40,9% so với mức cũ 11 triệu đồng. Trong khi đó, mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc tăng từ 4,4 triệu đồng lên 6,2 triệu đồng/tháng. Đây là bước điều chỉnh quan trọng, phù hợp với quy định của Luật Thuế TNCN khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tích lũy vượt 20% so với thời điểm điều chỉnh gần nhất. Chính sách mới phản ánh sát thực tế chi phí sinh hoạt ngày càng cao, đặc biệt tại các đô thị lớn, đồng thời thể hiện tư duy điều hành tài khóa linh hoạt của Chính phủ trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động.
Với người làm công ăn lương, thay đổi này mang lại tác động rõ rệt tới thu nhập khả dụng, phần thu nhập sau khi nộp thuế. Theo tính toán của Bộ Tài chính, một người độc thân chỉ bắt đầu nộp thuế nếu thu nhập tính thuế (sau khi trừ bảo hiểm) vượt 15,5 triệu đồng/tháng, tương đương thu nhập gộp khoảng 17,5 triệu đồng/tháng. Trường hợp có hai người phụ thuộc, ngưỡng nộp thuế tăng lên tới 27,9 triệu đồng/tháng, tức tương đương thu nhập gộp khoảng 31 triệu đồng/tháng. Điều này đồng nghĩa, khoảng 1,8 triệu người lao động sẽ không còn phải nộp thuế, trong khi toàn bộ các nhóm thu nhập khác đều được giảm nghĩa vụ thuế. Khoản giảm này giúp tăng chi tiêu hộ gia đình, kích thích tiêu dùng và tạo hiệu ứng lan tỏa tới các ngành dịch vụ, hàng tiêu dùng và bán lẻ.
Anh Lê Văn Nam (Hà Nội) cho biết, với mức giảm trừ cũ, dù đang nuôi con nhỏ và chăm sóc bố mẹ già, anh vẫn phải nộp thuế TNCN. “Việc điều chỉnh lần này giúp tôi không còn phải đóng thuế. Số tiền tiết kiệm được, dù không lớn, nhưng đủ để trang trải thêm học phí, thuốc men cho bố mẹ. Tôi thấy chính sách này thực sự nhân văn” - anh Nam chia sẻ. Còn chị Nguyễn Thị Ánh, nhân viên văn phòng tại Hà Nội, bày tỏ sự đồng tình: “Chi phí học hành, y tế ở TP tăng liên tục. Việc điều chỉnh giảm trừ gia cảnh lần này khiến gia đình tôi nhẹ gánh hơn, duy trì mức sống ổn định”. Những câu chuyện thực tế như vậy cho thấy chính sách thuế đã thực sự đi vào đời sống, không chỉ là con số khô khan trên giấy, mà mang ý nghĩa thiết thực với người dân.
Lan tỏa đến nền kinh tế vĩ mô
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, việc nâng mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết khi giá cả, chi phí sinh hoạt và thu nhập bình quân đầu người đã tăng mạnh so với năm 2020. Chính sách mới không chỉ đảm bảo tính công bằng, hợp lý, mà còn là thông điệp chia sẻ an sinh từ Nhà nước với người lao động. “Đây không đơn thuần là điều chỉnh kỹ thuật về thuế, mà còn thể hiện trách nhiệm của Chính phủ trong việc đồng hành cùng người dân, giúp họ vượt qua giai đoạn chi tiêu tăng cao” - Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh.
Các chuyên gia đánh giá, nhóm thu nhập trung bình và trung bình thấp, đối tượng chịu áp lực chi tiêu lớn nhất là những người hưởng lợi rõ rệt nhất. Theo TS Nguyễn Đức Kiên, chính sách mới này không chỉ giúp cải thiện thu nhập cá nhân, mà còn góp phần kích thích tiêu dùng nội địa, một trụ cột quan trọng của tăng trưởng kinh tế. “Khi người dân có thu nhập tốt hơn, chi tiêu sẽ tăng, qua đó tạo thị trường vững chắc cho DN Việt Nam. Đây là yếu tố nền tảng để các DN mở rộng quy mô và đủ sức cạnh tranh khi bước ra khu vực, thế giới” - TS Nguyễn Đức Kiên phân tích. Ở góc độ ngân sách, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, Nguyễn Thị Cúc cho rằng, việc điều chỉnh này có thể khiến thu ngân sách từ thuế TNCN giảm trong ngắn hạn. Tuy nhiên, hiệu ứng tích cực về dài hạn sẽ lớn hơn, khi mức thuế hợp lý giúp người dân tuân thủ tốt hơn, giảm tình trạng né thuế, trốn thuế.
Theo ước tính của Bộ Tài chính, tổng cầu tiêu dùng có thể tăng thêm 0,2–0,3 điểm phần trăm, chủ yếu ở các lĩnh vực hàng tiêu dùng, dịch vụ và thương mại bán lẻ. Dòng tiền quay vòng nhanh hơn sẽ giúp nền kinh tế tăng trưởng ổn định, trong khi nguồn thu gián tiếp từ các sắc thuế tiêu dùng (như VAT) có thể bù đắp phần hụt thu trước mắt. Hiện thuế TNCN chỉ chiếm khoảng 7% tổng thu ngân sách, nên việc nới giảm trừ không tạo biến động lớn mà ngược lại, giúp ổn định nguồn thu lâu dài. Giới chuyên gia cho rằng, Nghị quyết lần này không chỉ giải tỏa áp lực cho người lao động, mà còn là bước khởi động cho tiến trình cải cách toàn diện Luật Thuế TNCN.
Bộ Tài chính đang hoàn thiện Đề án sửa đổi Luật Thuế TNCN, dự kiến trình Quốc hội vào năm 2026. Trong đó, đáng chú ý là đề xuất cơ chế điều chỉnh tự động mức giảm trừ theo chỉ số CPI, cùng với việc rút gọn biểu thuế lũy tiến còn 5 bậc để tăng tính minh bạch, cạnh tranh và phù hợp hơn với thực tế thu nhập hiện nay. Nếu được triển khai, đây sẽ là bước cải cách mang tính nền tảng, đưa chính sách thuế Việt Nam tiến gần hơn với các nước có hệ thống tài khóa hiện đại, lấy con người làm trung tâm.
Trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mô hình tăng trưởng xanh, bền vững và nâng cao chất lượng sống, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng cho người phụ thuộc từ năm 2026 được ví như một “đòn bẩy mềm”, vừa giảm gánh nặng thuế cá nhân, vừa tạo lực đẩy cho tiêu dùng và sản xuất. Đây là minh chứng rõ ràng cho một chính sách thuế vì con người, góp phần xây dựng nền tài khóa hiện đại, công bằng và hội nhập. Quan trọng hơn, nó thể hiện tinh thần của một Nhà nước kiến tạo, biết lắng nghe và hành động kịp thời để hỗ trợ người dân, DN và toàn nền kinh tế.
Khi người dân cảm nhận được công bằng và sự chia sẻ trong chính sách thuế, họ sẽ tự giác hơn trong tuân thủ nghĩa vụ thuế. Sự tuân thủ tự nguyện chính là nền tảng bền vững cho ngân sách quốc gia. Tư duy thuế nhân văn, linh hoạt và gần gũi với thực tiễn đời sống được xem là yếu tố cốt lõi trong quá trình cải cách chính sách thuế, giúp củng cố niềm tin xã hội và ổn định kinh tế vĩ mô.
