Điều chỉnh hướng giải quyết việc thu sai BHXH hàng ngàn chủ hộ kinh doanh

Trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) trình Quốc hội vào đầu kỳ họp thứ 7, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất đưa vào một điều khoản chuyển tiếp để xử lý việc thu sai BHXH với 3.567 chủ hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, sau khi tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, cơ quan soạn thảo đã bỏ quy định này.

Đại biểu lo “Quốc hội luật hóa một việc làm sai”

Từ năm 2003, các hộ kinh doanh cá thể thuộc nhóm tham gia BHXH bắt buộc nhưng chủ hộ kinh doanh không nằm trong diện này. Với nhận thức khi đó thì họ vừa là chủ hộ kinh doanh vừa là người lao động, do vậy việc giao kết hợp đồng lao động với chính mình là người trực tiếp làm việc, hưởng thu nhập, tiền công.

Thêm vào đó, một số hộ kinh doanh muốn mình thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nên đã lập hồ sơ nộp cơ quan BHXH. Sau đó, cơ quan bảo hiểm thu, cấp sổ BHXH, xác nhận thời gian đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), cấp thẻ BHYT và giải quyết các chế độ theo quy định của pháp luật.

Ngay khi phát hiện một số địa phương thu sai BHXH đối với chủ hộ kinh doanh cá thể, BHXH Việt Nam đã có công văn yêu cầu dừng thu.

Cùng với việc bổ sung nhóm đối tượng là chủ hộ kinh doanh vào diện tham gia BHXH bắt buộc, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất đưa vào Luật BHXH (sửa đổi) một điều khoản chuyển tiếp để giải quyết việc thu sai. Theo đó, chủ hộ kinh doanh đã đóng BHXH bắt buộc trước ngày luật có hiệu lực thi hành (dự kiến 1-7-2025) thì việc giải quyết các chế độ BHXH do Chính phủ quy định.

Chính phủ đang hướng đến việc giải quyết có lợi nhất đối với chủ hộ kinh doanh sau khi hàng ngàn chủ hộ kinh doanh cá thể bị thu sai BHXH. (Ảnh minh họa: V.LONG)

Tuy nhiên, quy định trên không nhận được sự đồng tình của một số đại biểu quốc hội bởi không đúng nguyên tắc. Luật hiện hành không quy định chủ hộ kinh doanh thuộc diện đóng BHXH bắt buộc.

“Chính phủ đang đề xuất biện pháp giải quyết quyền lợi cho nhóm này. Vì thế tôi đề nghị nên gói gọn trong nghị quyết kỳ họp thứ 7 của Quốc hội, không đưa vào luật sửa đổi, tránh gây hiểu nhầm "Quốc hội đã luật hóa cho một việc làm sai"”- Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (Ninh Bình) nói.

Thêm vào đó, đại biểu Hà cho rằng việc ban hành nghị quyết riêng sẽ nhanh chóng giải quyết quyền lợi, đặc biệt là hưu trí cho nhiều chủ hộ bị thu sai BHXH đã hết tuổi lao động để họ ổn định cuộc sống về già, không để phát sinh đơn thư khiếu kiện, khiếu nại như mấy năm qua.

Đồng ý đưa vào Nghị quyết của kỳ họp

Từ góp ý của các bên, cơ quan soạn thảo đã bỏ quy định trên trong dự luật và đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết để giải quyết quyền lợi cho chủ hộ kinh doanh cá thể bị thu sai BHXH.

Tại cuộc họp vừa diễn ra trong tuần này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất đề xuất của cơ quan soạn thảo là không đưa vào dự luật quy định đối với trường hợp chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia BHXH bắt buộc trong giai đoạn trước năm 2023.

Theo đó, quy định trên sẽ được đưa vào nghị quyết kỳ họp thứ 7 với nội dung: “Giao Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận thời gian đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh đã tham gia trước ngày dự luật có hiệu lực thi hành để làm căn cứ giải quyết chế độ BHXH theo quy định của pháp luật BHXH”.

Liên quan đến việc thu sai BHXH với nhóm chủ hộ kinh doanh, ông Dương Văn Hào, Trưởng ban Quản lý Thu - sổ, thẻ thuộc BHXH Việt Nam, cho biết đơn vị đang phối hợp với các cơ quan Chính phủ để giải quyết nhanh vấn đề trên, tinh thần là bám sát nguyên tắc đóng - hưởng và có chia sẻ, đảm bảo quyền lợi cho lao động song cũng cần đánh giá kỹ tác động.

“Thời gian qua Phó thủ tướng Lê Minh Khái đã có 5 cuộc làm việc với các bộ ngành về vấn đề này, các bên thảo luận kỹ để xem xét giải quyết sớm”- ông Hào cho hay.

Theo Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung, để đảm bảo quyền lợi cho người lao động, Chính phủ thống nhất đề xuất Quốc hội cho phép giải quyết ghi nhận thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để tính hưởng BHXH đối với chủ hộ kinh doanh.

Với trường hợp chủ hộ có yêu cầu hoàn trả tiền đóng BHXH bắt buộc thì thực hiện hoàn trả tiền đóng BHXH bắt buộc và thu hồi tiền chi trả chế độ BHXH bắt buộc đã giải quyết (nếu có) không bao gồm tiền lãi.

VIẾT LONG