Điều chỉnh tên gọi di sản quốc gia Lễ giỗ bà Phi Yến

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng ký quyết định: Điều chỉnh tên gọi di sản văn hóa phi vật thể đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Điều 1 Quyết định số 773 ngày 4/4/2022 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Theo đó, tên di sản được điều chỉnh thành Lễ hội truyền thống Lễ giỗ bà Phi Yến tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Quyết định này được đưa ra sau 5 tháng kiến nghị rút tên di sản Lễ giỗ bà Phi Yến của Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam. Vào tháng 5/2022, Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam gửi Thư kiến nghị thu hồi quyết định công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với Lễ giỗ Bà Thứ phi Hoàng Phi Yến ở huyện Côn Đảo, Bà Rịa-Vũng Tàu nhằm tránh xuyên tạc lịch sử về vua Gia Long.

Sau khi có các ý kiến tranh cãi, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam giao Bộ VHTTDL chủ trì, phối hợp với Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia và các cơ quan liên quan xem xét, xử lý kiến nghị của Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam theo thẩm quyền và quy định pháp luật về di sản văn hóa.

Bộ VHTTDL đã chủ trì, phối hợp với Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia tổ chức Đoàn công tác làm việc với Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam tại tỉnh Thừa Thiên - Huế về nội dung kiến nghị. Ngày 16/6/ 2022, Bộ VHTTDL tiếp tục phối hợp với Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, Hội đồng Thẩm định hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể làm việc.

Đổi tên di sản thành Lễ hội truyền thống Lễ giỗ bà Phi Yến tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Ảnh: BRVT.

Trong công văn số 2135 vào tháng 6/2022, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương nêu, từ kết quả làm việc, nghiên cứu hồ sơ, tư liệu liên quan, Bộ VHTTDL cho rằng: Di sản Lễ giỗ Bà Thứ phi Hoàng Phi Yến với các tên gọi khác là Lễ giỗ Bà, Lễ hội Bà Phi Yến (theo hồ sơ đề nghị của UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) “có giá trị đáp ứng các tiêu chí của một di sản văn hóa phi vật thể để ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Việc ghi danh di sản nhằm ghi nhận những giá trị sáng tạo văn hóa tinh thần của cộng đồng chủ thể di sản tại Côn Đảo và khuyến khích, nâng cao ý thức trong việc thực hành, trao truyền di sản văn hóa, giữ gìn bản sắc văn hóa của chính cộng đồng chủ thể”.

Tuy nhiên, việc UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đề xuất di sản với tên gọi Lễ giỗ Bà Thứ phi Hoàng Phi Yến tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu cùng một số chi tiết trong hồ sơ đề cập tới truyền thuyết Bà Phi Yến có thể gây ra hiểu nhầm về một nhân vật lịch sử. Tên gọi được điều chỉnh vừa đảm bảo ghi nhận một lễ hội - thực hành tín ngưỡng được pháp luật bảo hộ, hoàn toàn không mang ý nghĩa vinh danh hay công nhận một nhân vật lịch sử hoặc một sự kiện lịch sử.

Nguyên Khánh