Điều ít biết: Thẩm phán tòa Tối cao Mỹ có thể không học qua trường luật

Tòa án Tối cao Mỹ. Ảnh: EPA

Thẩm phán tòa án Tối cao được lựa chọn như thế nào?

Theo quy định, Tổng thống đương nhiệm sẽ đưa ra đề cử thẩm phán nếu có ghế trống trên tòa Tối cao.

Đề cử này được bỏ phiếu tại Thượng viện, và sẽ được thông qua nếu số phiếu quá bán.

Theo cách này, cả cơ quan hành pháp và lập pháp của chính phủ liên bang đều có “tiếng nói” trong tòa Tối cao.

Điều kiện trở thành thẩm phán là gì?

Hiến pháp Mỹ không đặt ra quy định về tiêu chuẩn cho các thẩm phán như tuổi tác, học vấn, nghề nghiệp hoặc quốc tịch.

Thẩm phán không nhất thiết phải là một luật sư hoặc tốt nghiệp trường Luật. Nhưng trên thực tế, tất cả các thẩm phán đều đã được đào tạo về luật.

Trước đó, hồi thế kỉ 18 - 19, nhiều thẩm phán học luật dưới sự hướng dẫn của một người cố vấn, vì ở thời điểm đó có rất ít trường đào tạo luật chuyên nghiệp.

Thẩm phán cuối cùng được bổ nhiệm dù không theo học trường luật nào là James F. Byrnes (tại nhiệm từ 1941 đến 1942). Ông chưa tốt nghiệp trung học, tự học luật, và bắt đầu hành nghề luật sư từ năm 23 tuổi.

Chánh án được lựa chọn như thế nào?

Giống như các thẩm phán, chánh án được bổ nhiệm bởi Tổng thống và được bỏ phiếu thông qua tại Thượng viện. Không có quy định nào yêu cầu chánh án phải là thẩm phán, nhưng 5 trong số 17 chánh án trong lịch sử tòa Tối cao đã từng là thẩm phán trước khi trở thành chánh án.

Nhiệm kì của thẩm phán tòa Tối cao kéo dài bao lâu?

Hiến pháp quy định thẩm phán “sẽ tại vị chừng nào còn có hành vi tốt”. Điều này có nghĩa là các thẩm phán có thể tại vị cho đến khi tự nghỉ hưu hoặc qua đời. Họ chỉ có thể bị cách luận tội.

Thẩm phán nào từng bị luận tội?

Thẩm phán tòa Tối cao duy nhất bị luận tội trong lịch sử là Samuel Chase hồi năm 1805. Hạ viện thông qua Điều khoản luận tội chống lại thẩm phán Chase, tuy nhiên ông đã được Thượng viện tuyên vô tội.

Vì sao tòa Tối cao luôn có 9 thẩm phán?

Số lượng thẩm phán tòa Tối cao được quyết định bởi quốc hội, theo Hiến pháp Mỹ.

Đạo luật Tư pháp dầu tiên, được thông qua vào năm 1789, quy định số lượng thẩm phán là 6 người, gồm 1 chánh án và 5 thẩm phán.

Suốt nhiều năm sau đó, quốc hội Mỹ đã thông qua nhiều đạo luật khác nhau để thay đổi con số này, dao động từ 5 đến 10 người.

Đạo luật Tư pháp năm 1869 đã ấn định số lượng thẩm phán là 9 người (1 chánh án, 8 thẩm phán), và không có sự thay đổi nào từ đó đến nay.

Mỗi năm tòa Tối cao nhận được bao nhiêu đơn yêu cầu xét xử và thực tế xét xử bao nhiêu vụ?

Tòa Tối cao nhận được khoảng 7.000 đến 8.000 đơn yêu cầu xét xử mỗi năm. Trong đó, tòa tổ chức xét xử trực tiếp khoảng 80 vụ.

Minh Hạnh

Theo supremecourt.gov