Điều Phần Lan và Thụy Điển lo sợ nhất trước khi vào NATO

Ngày 1/5, máy bay quân sự của Nga tiến vào không phận của Thụy Điển trong một thời gian ngắn. Đây được coi là lời cảnh báo Nga gửi đến Thụy Điển khi nước này đang xem xét việc gia nhập NATO cùng với nước láng giềng Phần Lan.

Trước đó, Nga nhiều lần cảnh báo về “những hậu quả chính trị và quân sự nghiêm trọng” nếu hai quốc gia Bắc Âu xin gia nhập NATO. Giờ đây, viễn cảnh này ngày càng có khả năng xảy ra, theo Financial Times.

Gia nhập NATO đồng nghĩa với việc Thụy Điển và Phần Lan được bảo vệ bởi cam kết phòng thủ tập thể theo Điều 5 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương.

Tuy nhiên, điều khiến Thụy Điển và Phần Lan đặc biệt lo lắng là giai đoạn trước khi họ trở thành thành viên chính thức của NATO, sẽ không có đảm bảo an ninh nào được áp dụng theo Điều 5.

Do đó, hai nước đang tập trung nhiều vào việc làm thế nào NATO có thể giúp họ vượt qua giai đoạn dễ bị tổn thương kéo dài vài tháng, thậm chí là một năm hoặc hơn.

Điều 5 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương quy định một cuộc tấn công vũ trang chống lại một hoặc nhiều thành viên NATO sẽ bị xem là một cuộc tấn công vào toàn bộ NATO và sẽ vấp phải phản ứng từ các thành viên của khối. Ảnh: Reuters.

Cam kết từ NATO và Mỹ

Ông Henri Vanhanen, cố vấn chính sách đối ngoại của đảng Liên minh quốc gia Phần Lan cho biết: “Giai đoạn trước khi chúng tôi trở thành thành viên chính thức của NATO, Điều 5 không được áp dụng. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể cải thiện an ninh khu vực theo những cách khác".

"Có thể có các tuyên bố chính trị, trao đổi thông tin, tăng cường hợp tác quốc phòng qua các cuộc tập trận ở Biển Baltic chẳng hạn”, ông nói.

Ông Vanhanen cho rằng việc Phần Lan gia nhập suôn sẻ cũng sẽ có lợi cho NATO, bởi điều này gửi đi một thông điệp tích cực về sự hỗ trợ của tổ chức đối với các nước muốn trở thành thành viên.

Phần Lan và Thụy Điển, 2 quốc gia có truyền thống trung lập, đang xem xét khả năng gia nhập NATO. Ảnh: Getty Images.

Nhằm trấn an Phần Lan và Thụy Điển về giai đoạn chuyển tiếp nhạy cảm, NATO và Mỹ đã thể hiện cam kết đảm bảo an ninh cho 2 nước.

Phát biểu trên kênh SVT ngày 5/5, Tổng thư ký NATO Stoltenberg nói NATO có nghĩa vụ rất lớn trong đảm bảo an ninh cho Thụy Điển và sẽ tăng cường hiện diện ở quanh quốc gia Bắc Âu cũng như khu vực biển Baltic trong quá trình xử lý đơn xin gia nhập.

"Tôi tin rằng chúng tôi sẽ tìm ra giải pháp đáp ứng nhu cầu an ninh của Thụy Điển trong giai đoạn chuyển tiếp”, ông Stoltenberg cho biết.

Cũng trong ngày 5/5, Nhà Trắng tuyên bố có thể giải quyết mọi mối quan ngại về an ninh cho Thụy Điển và Phần Lan nếu 2 nước này nộp đơn gia nhập NATO.

"Chúng tôi tự tin có thể tìm ra cách giải quyết bất kỳ mối quan ngại nào của hai quốc gia trong khoảng thời gian từ lúc nộp đơn vào NATO đến khi chính thức trở thành thành viên của liên minh”, phát ngôn viên của Nhà Trắng Jen Psaki nói trong một cuộc họp báo.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết nếu Phần Lan và Thụy Điển nộp đơn gia nhập NATO, quá trình xét duyệt sẽ "diễn ra nhanh chóng". Ảnh: Reuters.

Mơ hồ hay rõ ràng?

Với việc xem xét gia nhập NATO, các quan chức Phần Lan muốn tránh ấn tượng rằng họ đang gửi cho Nga một thông điệp tiêu cực do chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Thay vào đó, Phần Lan muốn thể hiện rằng mục tiêu của họ chỉ là tăng cường an ninh của chính mình, bằng cách gia nhập vào một tổ chức quốc phòng.

Do vậy, về mặt ngoại giao, khả năng cao sẽ có nhiều biện pháp khác nhau được sử dụng, cả công khai lẫn âm thầm. Các tuyên bố chính trị từ các đồng minh lớn của Phần Lan cũng như NATO sẽ được công khai. Tuy nhiên, các thỏa thuận phòng thủ thực chất hơn sẽ được giữ bí mật, một quan chức cấp cao của NATO cho biết.

“Sự mơ hồ là một phần quan trọng của chiến lược răn đe”, vị quan chức này nói.

Tuy nhiên, cố vấn chính sách đối ngoại người Phần Lan, ông Henri Vanhanen thì lại cho rằng: “Một mặt, chúng ta cần những tín hiệu răn đe mà Nga có thể hiểu. Mặt khác, không cần phải có những hành động khiêu khích không cần thiết".

"So với sự mơ hồ, trong trường hợp này sự rõ ràng là lựa chọn tốt hơn”, ông nói.

'Phần Lan hóa' không thuộc về thế kỷ 21 Bà Tanja Jääskeläinen, Phó vụ trưởng Vụ Chính trị, Bộ Ngoại giao Phần Lan, cho biết Helsinki coi NATO là chủ thể thúc đẩy an ninh và ổn định xuyên Đại Tây Dương và ở châu Âu.

Lê Ngọc (Theo Financial Times)